Kortykosteroidy do stosowania miejscowego

Czym one są?

Kortykosteroidy są wytwarzane w organizmie człowieka, ale mogą być też produkowane fabrycznie. Są stosowane jako preparaty lecznicze, np. środki antykoncepcyjne lub leki przeciwastmatyczne. Kortykosteroidy do użytku zewnętrznego są dostępne w postaci kremów, maści, lotionów (emulsji) i aerozoli; mają różną siłę działania. Lekarz zapisując je pacjentowi powinien wziąć pod uwagę jego wiek, nasilenie wyprysku i jego umiejscowienie. Najsilniej działające kortykosteroidy są osiągalne tylko na receptę.

Jak działają?

Kortykosteroidy do stosowania miejscowego są lekami o działaniu przeciwzapalnym. Łagodzą stan zapalny, świąd i zakażenia. Niektóre kortykosteroidy są dostępne w postaci preparatów zawierających jednocześnie antybiotyki lub leki przeciwgrzybiczne. Takie preparaty stosuje się w przypadku zakażenia zmian wypryskowych.

Czy kortykosteroidy do stosowania miejscowego są bezpieczne?

Niektórzy pacjenci obawiają się zewnętrznego leczenia kortykosteroidami, ponieważ wiele słyszeli o efektach ubocznych przez nie wywołanych, np. o uszkodzeniach skóry. Jest prawdą, że silniej działające kortykosteroidy używane niewłaściwie (np. zbyt długo i na zbyt dużych powierzchniach), powodują ryzyko uszkodzenia skóry i wchłaniając się mogą mieć niekorzystne działanie ogólnoustrojowe. Jeżeli jednak stosuje się je ostrożnie i we właściwy sposób, możliwość wystąpienia objawów niekorzystnych jest niewielka. Trzeba uświadomić sobie przy tym, że nie leczone zmiany skórne typu wyprysku mogą doprowadzić do znacznego uszkodzenia skóry. Kortykosteroidów do użytku miejscowego nie powinno się utożsamiać z innego rodzaju steroidami - takimi, które są niekiedy nielegalnie stosowane przez sportowców w celu osiągania lepszych wyników. Kortykosteroidy do użytku miejscowego zostały opracowane specjalnie do leczenia wyprysku i innych chorób skóry. Są używane już od ok. 30 lat. Jednakże, jak w przypadku każdego leku, należy stosować je zgodnie z zaleceniem lekarza.

Dlaczego lekarz zaleca niekiedy różne kortykosteroidy?

Jak wcześniej wspomniano, kortykosteroidy do użytku zewnętrznego mają różną siłę działania. Lekarz decyduje o tym, jak silnie działający preparat jest najbardziej odpowiedni dla pacjenta. Łagodniejsze steroidy są przeznaczone do rutynowego długotrwałego leczenia. Jednak nasilenie wyprysku często ulega zmianie. Może ulec zaostrzeniu po okresie względnej stabilizacji - konieczne jest wtedy krótkotrwałe zastosowanie silniej działającego leku. Kiedy tylko nastąpi poprawa, lekarz powróci do zalecania łagodniej działającego kortykosteroidu, bądź nawet tylko preparatów nawilżająco-natłuszczających.

Jaką ilość kortykosteroidu powinno się stosować miejscowo?

Większość opakowań kortykosteroidów zawiera ulotkę z informacjami dla pacjenta, ale lekarz powinien dać każdemu pacjentowi indywidualne wskazówki. Powinno się ściśle przestrzegać zaleceń lekarza. Jeżeli jednak lekarz takich zaleceń nie dał, można skorzystać z zamieszczonego poniżej schematu, który orientacyjnie przedstawia, jaką ilość kremu lub maści stosować jednorazowo. Potrzebna do leczenia ilość steroidowego kremu lub maści oznaczona jest w gramach. Prosty sposób pomiaru polega na użyciu własnego palca pacjenta dla określenia "jednostki opuszkowej". Pasmo wyciśniętego z tuby kremu lub maści równe długości opuszki palca wskazującego osoby dorosłej odpowiada ilości około 0,5 g. Dwa takie odcinki to ok. l g.

Krem lub maść trzeba delikatnie wcierać opuszkami palców aż do wchłonięcia. Na etykiecie jest wskazówka, ile razy dziennie to robić. Ważne jest upewnienie się, że używasz odpowiedniej ilości kortykosteroidu. Jeżeli stosujesz go zbyt dużo przez zbyt długi okres, mogą wystąpić efekty uboczne. Z drugiej strony - jeśli nie używasz go w dostatecznej ilości - poprawa nie nastąpi odpowiednio szybko i będzie konieczna kontynuacja leczenia silniejszym kortykosteroidem przez dłuższy czas. Efekt będzie taki, że do zakończenia kuracji zużyjesz więcej steroidu niż było niezbędne.

1 długość opuszki palca = 0,5g
2 długości opuszki palca = 1g

NAJCZĘŚCIEJ

Dziecko 4-letnie:
0,5 g - twarz i szyja
2,0 g - tułów (przód i tył)
0,5 g - jedno ramię
1,0 g - jedno podudzie
1,0 g - ręce i stopy

Osoba dorosła:
1,5 g - twarz i szyja
7,0 g - tułów (przód i tył)
1,5 g - jedno ramię
0,5 g - jedna ręka
3,0 g - jedno udo
1,0 g - jedna stopa

UWAGI DODATKOWE:

Aby być pewnym, że prawidłowo wykorzystujesz właściwości kortykosteroidu do stosowania zewnętrznego, powinieneś przestrzegać następujących wskazań:
• Nie używaj kortykosteroidów na skórę twarzy, o ile lekarz tego nie zaleci.
• Nie stosuj kortykosteroidów na skórę w okolicy oczu.
• Jeżeli jesteś w ciąży lub planujesz zajście w ciążę - poinformuj o tym lekarza.
• Nie używaj kortykosteroidów przez czas dłuższy niż zalecany.
• Jeżeli schorzenie skóry nie ulega poprawie w ciągu 2 tygodni, poradź się lekarza. • Jeżeli stan skóry pogarsza się w czasie zewnętrznego leczenia steroidami, może to oznaczać, że nastąpiło zakażenie skóry lub że jesteś na ten kortykosteroid uczulony. Przestań go używać i jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem.
• Nie zapominaj o stosowaniu preparatów natłuszczająco-nawilżających w okresie leczenia kortykosteroidami.
• Pamiętaj o przechowywaniu kortykosteroidów (i innych leków), w miejscach niedostępnych dla dzieci.
• Nigdy bez konsultacji z lekarzem nie stosuj kortykosteroidów do użytku miejscowego, które były zalecane innej osobie - mogą mieć niewłaściwą dla ciebie siłę działania.
• Jeżeli masz zastrzeżenia lub pytania dotyczące miejscowego leczenia kortykosteroidami, poproś o radę lekarza lub farmaceutę.