Po co dziecku baśń?

Baśń to walka ze złem w imię dobra, to walka z ciemną mocą rzucanych przez wiedźmy uroków, czarów itp. magicznych zaklęć. Baśń to mierzenie się z niebezpieczeństwem, strachem, własnymi słabościami i dokonywanie bohaterskich czynów, dzięki, którym osiąga się bogactwo i szczęście na wieki.

Bohater baśni czasami drży ze strachu, lecz nie cofa się z raz obranej drogi, a gdy wydaje się, ze właśnie przegrał, na pomoc przybywa dobra magia w postaci wróżki lub magicznej rzeczy, której właściwości nagle się uaktywniają. Dzięki tym sprzyjającym czarom bohater nigdy nie traci nadziei i osiąga sukces i cel, do którego zmierzał.

Dziecko w świecie zarówno dorosłych jak i rówieśników ciągle stacza walkę. Walczy o zrozumienie ("ty mnie nie rozumiesz"), możliwość zabawy ("jeszcze chwileczkę, nie chcę teraz iść spać"), własną godność ("sam jesteś głupi"), dziecięcy honor ("nie będę się z nim bawił, bo on mnie przezywa") i sprawiedliwość ("To nie sprawiedliwe! On zawsze ma więcej"), bądź staje w obronie pokrzywdzonych ludzi i zwierząt. Dziecko walczy też z ciemnymi mocami, czarną magią burzy, duchów, wyimaginowanych potworów lub monstrualnie złych ludzi.

Dziecko jak baśniowy bohater, aby istnieć w całej pełni życia, czuć go każdą swoją cząstką musi bać się, pokonywać lęki i mieć nadzieję, że zwycięży w jakiś niezbadany sposób, okryje się "sławą", osiągnie szczęście i dobrobyt. Dziecko bardzo często podejmuje działania bez przemyśleń, bez planu i przewidywania konsekwencji, z przeświadczeniem, że wszystko musi się udać, ot tak po prostu, jakby to było najbardziej oczywistą prawdą ludzkiego istnienia.

Dzieci często czują się niesprawiedliwie traktowane, przymuszane do niezrozumiałych i zupełnie zbędnych z ich punktu widzenia obowiązków. Czują się małe i słabe wobec, postawy i woli dorosłych, jedynie baśń i marzenia pozwalają im cieszyć się sobą, mocą decydowania o losie zarówno własnym, jak i całego świata. Marzena i fantazjowanie pozwalają zachować im godność, wiarę we własne możliwości, a także uczą pokonywania przeciwności losu i rozbudzają ambicje zdobywania świata.

Dzieci często wyobrażają sobie sytuacje emocjonalnie podobne do magicznego świata baśni. Przeżywają zapierające dech w piersiach przygody i stają się zwycięskimi bohaterami. My dorośli wiemy, że lęk należy dobrze poznać, by umieć go nazwać a, gdy stanie już przed naszymi oczami, umieć się z nim zmierzyć. Lecz, czy byłoby to możliwe bez wcześniejszych dziecięcych prób w świecie na niby, bez treningu, którym jest słuchanie baśni i bajek...?

Aby wykonać jakąkolwiek czynność człowiek musi zrobić ją ten pierwszy raz, aby wykonać ją dobrze musi powtórzyć tę czynność kilka albo wiele razy. Im bogatszy świat wyobraźni dziecka, im częściej przeżywane losy bohaterów książek, odgrywane w myślach scenki z własnym udziałem, tym większa umiejętność poruszania się w realnym świecie, bo emocje związane z pokonywaniem trudności lepiej znane i nie paraliżujące. A im sprawniejsze pokonywanie codziennych problemów, tym wyższa samoocena i wiara we własne umiejętności, a co za tym idzie większe szanse na sukces w życiu osobistym.

Baśń to także świat pełen piękna i dobra. Mieszkają w nim śliczne królewny otoczone drogocennymi przedmiotami, ubrane we wspaniałe suknie i tańczące na wystawnych balach. Dzielni rycerze ubrani w błyszczącą zbroję i królowie rządzący krainami mlekiem i miodem płynącymi. Któż nie chciałby żyć w takim świecie i być jedną z tych wspaniałych postaci... Dobre wróżki przychodzą tam z pomocą w trudnych chwilach, zło zostaje pokonane, a dobro zawsze zwycięża. Marzenia o takim życiu i takich krainach, były kiedyś m.in. treningiem wyrabiający poczucie piękna i estetyki, dzięki którym ludzie dążyli do otaczania się eleganckimi przedmiotami.

Nowoczesne poczucie piękna często tę cukierkową kolorystykę uważa za kicz i szuka nowych środków wyrazu dla sztuki, również tej użytkowej, gdzie przepych często zastąpiony zostaje prostotą, Odzwierciedla się to także w dzisiejszych bajkach dla dzieci, których bohaterowie poruszają się w świecie współczesnych autorowi przedmiotów i we współczesnej scenerii. Akcja dzisiejszych bajek często toczy się w szkole, przedszkolu i pozbawiona zostaje tajemniczej magii.

Znamienne i niezmienne natomiast jest, zarówno w klasycznych baśniach, jak i współczesnych bajkach, zwycięstwo dobra nad złem i to, bez względu na to, jakimi przedmiotami są otoczone. Pomimo częstego sprzeciwu dorosłych dzieci uwielbiają kicz. Przepych i piękno, wyrażone ciepłymi, transparentnymi barwami, pełne połyskliwego blasku, ozdobnej formy i wszechobecnego nadmiaru.

Dlatego baśnie, choć przedstawiają nieistniejący dziś świat, i niedostępny dla większości jak zawsze, w dalszym ciągu są uwielbiane przez dzieci wszystkich pokoleń. Uczą postaw moralnych, estetycznych i przygotowują do walki o siebie samego w rzeczywistym świecie pełnym różnorodnych wyzwań, dziś tak bardzo nastawionym na sukces.

Kamila Waleszkiewicz