Dzieci w sieci. Czy da się chronić młodych ludzi przed groźnymi zjawiskami w internecie?

Co jakiś czas media straszą patostreamerami, pedofilami, szukającymi ofiar za pośrednictwem mediów społecznościowych, globalnymi atakami hakerskimi. Choć istnieje ciemne oblicze internetu, przed którym należy chronić nasze dzieci, to pamiętajmy, że dla młodych to przede wszystkim miejsce, dzięki któremu komunikują się z przyjaciółmi, szukają nieszkodliwej rozrywki czy informacji potrzebnych do nauki. 

Warto, aby zaniepokojeni rodzice i nauczyciele, zamiast zakazywać i ograniczać, pomogli dzieciom nauczyć się bezpiecznego używania internetu. Wystarczy odpowiednie zabezpieczenie smartfona czy laptopa, z którego korzysta dziecko oraz oczywiście zainteresowanie i  - nie jedna - rozmowa na temat odpowiedzialnego korzystania z sieci.

Pierwsze kroki w sieci dziecko powinno stawiać zawsze w towarzystwie rodziców. Już z przedszkolakiem rodzic może wspólnie ustalić zasady bezpiecznego korzystania z internetu. To do obowiązków rodzica należy dbanie o to, aby dziecko miało dostęp tylko do tych stron www, aplikacji i serwisów,  które zawierają treści dostosowane do jego wieku. Warto rozważyć założenie odpowiednich filtrów, blokujących wyświetlanie się treści nieodpowiednich dla najmłodszych, m.in. wejścia na strony z pornografią. - Kontrolę rodzicielską możemy włączyć w ustawieniach przeglądarki, ściągnąć odpowiednią aplikację na telefon, a jeśli potrzebujemy bardziej zaawansowanych opcji - kupić program blokujący szkodliwe treści - mówi Marta Witkowska, ekspert Państwowego Instytutu Badawczego NASK. 

- Do przydatnych funkcji tego typu oprogramowania należą również: kontrola czasu spędzanego w sieci oraz wgląd do historii przeglądanych stron. To ważne, aby nasze dzieci wiedziały, że  zainstalowanie tego typu filtrów nie jest wywołane brakiem zaufania z naszej strony, ale troską o  ich bezpieczeństwo. Z czasem nasza pociecha będzie potrzebowała więcej prywatności, jest to całkowicie zrozumiałe i powinniśmy to zaakceptować - trudno wyobrazić sobie nastolatka, który korzysta z komputera wyłącznie w obecności rodziców. Szanujmy prywatność starszego dziecka, ale jednocześnie wskazujmy mu, jakie zachowania mogą narazić na niebezpieczeństwo czy utratę reputacji (takie jak np. publikowanie zbyt śmiałych zdjęć czy udostępnianie zbyt wielu informacji o sobie).

Nawet najlepszy program do kontroli rodzicielskiej nie uchroni dziecka przed nieznajomymi, podszywającymi się pod rówieśników, czy hejtem w sieci. Warto rozmawiać z dziećmi o różnych zjawiskach w sieci  i uczulać nasze pociechy na potencjalne zagrożenia. Musimy nauczyć dziecko zasady ograniczonego zaufania - nie zawsze nowo poznane osoby są tymi, za kogo się podają, a to, co mówią, nie musi być prawdą. Powinniśmy również przestrzec przed umawianiem się w realnym świecie z ludźmi poznanymi w sieci. Ustalmy zasady kontaktów z takimi osobami - dopuszczajmy do spotkań wyłącznie pod naszą kontrolą, a gdy mamy w domu nastolatka, zachęćmy go, by na spotkanie ze znajomymi z internetu, zabrał ze sobą kogoś z grona przyjaciół. Ustalmy również zasady podawania danych osobowych. Przed każdą rejestracją w aplikacji bądź na stronie internetowej, dziecko powinno zapytać o naszą zgodę. 

Wytłumaczmy, jakie niebezpieczeństwa wiążą się z przesyłaniem prywatnych zdjęć czy podawaniem wrażliwych danych osobowych: numeru telefonu, adresu zamieszkania a nawet imienia i nazwiska. Naszym obowiązkiem jest zapoznać dziecko z netykietą. Zwróćmy także  uwagę na to, że anonimowość w sieci nie zwalnia z kultury słowa, a piractwo internetowe jest takim samym przestępstwem jak kradzież w sklepie. 

Większość z nas nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, z jakimi treściami mogą mieć do czynienia najmłodsi. Warto stale aktualizować swoją wiedzę na temat nowych zjawisk i trendów, a także zagrożeń, pojawiających się w sieci.  Rodzice mogą skorzystać z materiałów edukacyjnych instytucji i organizacji zajmujących się problematyką bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w internecie, takich jak: Akademia NASK - akademia.nask.pl lub Polskie Centrum Programu Safer Internet - saferinternet.pl. 

Warto również sprawdzić ofertę spotkań dla rodziców przygotowaną przez szkołę dziecka oraz śledzić akcje edukacyjne prowadzone przez policję. Zadbajmy o to, aby dowiedzieć się o internetowych zagrożeniach jak najwięcej, tak, aby móc dobrze przygotować nasze dzieci na to, z czym mogą się spotkać w sieci. Nie tylko kontakt z pornografią stanowi zagrożenie dla nieukształtowanej psychiki dziecka, niebezpieczny jest są również kontakt ze scenami przemocy fizycznej a także hejt, mowa nienawiści, akty dyskryminacji, treści zachęcające do podejmowania zachowań niebezpiecznych dla zdrowia i życia (np. instruujące jak zrobić sobie krzywdę czy nawet jak popełnić samobójstwo). Musimy liczyć się z tym, że prędzej czy później dziecko natknie się na takie treści. W takiej sytuacji najważniejsza jest właściwa reakcja rodzica. Bądźmy wyrozumiali, gdy zauważymy, że syn czy córka odwiedzili stronę z nieodpowiednią treścią. Nie reagujmy krzykiem i wyrzutami, nie odcinajmy również dziecka czy nastolatka od sieci,  postarajmy się zachować spokój. 

Porozmawiajmy o tym, co się wydarzyło, zastanówmy się wspólnie, co można zrobić, aby więcej nie narazić się na kontakt ze szkodliwymi treściami. Wytłumaczmy, że np. obraz relacji intymnych przekazywany w treściach pornograficznych jest zakłamany i szkodliwy, a zachowania patostreamerów nie są normą. Nauczmy też dziecko reagowania na szkodliwe i nielegalne treści - zgłaszania ich administratorowi danej strony lub portalu czy zespołowi dyzurnet.pl, który pomaga usuwać nielegalne treści z sieci.

Jeśli zbudujemy w dziecku poczucie bezpieczeństwa i przekonanie, że może powiedzieć nam o trudnych doświadczeniach w sieci, nie będzie obawiało się zwrócić się do nas po pomoc i poradę, jeśli coś je przestraszy lub zaniepokoi. 

QUIZ: Czy wiesz, jak ochronić swoje dzieci przed niebezpieczeństwem w sieci?