Wady postawy, jak rozpoznać i jak korygować?
Twoje dziecko się garbi? Jego nogi układają się w literę X? A może odcisk jego stopy przypomina płaski placek? Bądź czujna! Wcześnie wykryte nieprawidłowości postawy można skorygować.
Niestety, większość wad postawy to skutek błędów, jakie nieświadomie popełniamy my - rodzice. Na przykład pozwalamy spędzać dziecku długie godziny przed telewizorem lub przy komputerze. Maluch ma za mało ruchu, a często siedzi na źle wyprofilowanym krześle lub przy niskim stoliku. A może śpi na zbyt dużej i miękkiej poduszce - to też szkodzi kręgosłupowi.
Z kolei źle dobrane buty i nadwaga sprzyjają płaskostopiu. Wady postawy rozwijają się powoli, stopniowo. Dziecko zwykle nie skarży się, że coś je boli. Dlatego trzeba bacznie obserwować pociechę - jak chodzi, stawia stopy, czy się garbi, jak ma ustawione barki, łopatki itp. Tylko w ten sposób szybko wychwycisz wszelkie nieprawidłowości. Pomogą w tym też regularne badania kontrolne u pediatry.
Do końca 3. roku życia stopa dziecka dotyka podłoża całą powierzchnią. To tzw. fizjologiczne płaskostopie i nie wymaga korygowania. Jeśli jednak czterolatek nie ma wgłębienia pośrodku stopy i kształtem przypomina ona spód żelazka, to sygnał płaskostopia. Obejrzyj więc mokry ślad stópki na piasku lub suchej posadzce. Albo poproś smyka, by stanął na całych stopach na podłodze, a potem na palcach. 88 Gdy stopa na całej długości przylega do podłogi, a przy wspinaniu na palce widać łuk poprzeczny, świadczy to o platfusie. Obejrzyj też buty dziecka. Przy płaskostopiu zelówki i obcasy są bardziej zdarte po wewnętrznej stronie, bo dziecko chodzi na wewnętrznych krawędziach stóp.
Jak korygować? Smyk musi wzmocnić mięśnie stóp. Niech chodzi boso po trawie, piasku, miękkim, puszystym dywanie. Pozwól chodzić boso po drobnych kamykach na plaży. Wówczas palce się podkurczają, a mięśnie napinają. Starsze dziecko może chodzić po domu w drewniakach. Podtrzymując je palcami, gimnastykuje mięśnie stóp. Zapisz dziecko na zajęcia tańca, niech gra w gumę, skacze na trampolinie. Kilka razy dziennie powinno wykonywać proste ćwiczenia, np. chodzenie na palcach, piętach i zewnętrznych krawędziach stóp; chwytanie palcami stóp małych przedmiotów, np. kredki i podrzucanie lub przekładanie na boki; kręcenie raz jedną, raz drugą nogą w kostce, zataczając palcami kółka. Zamień ćwiczenia w zabawę. Dobieraj właściwe obuwie - kupuj nowe, nie każ nosić butów po starszym rodzeństwie. Nie kupuj ortopedycznych butów i wkładek bez porozumienia z ortopedą!
Krytyczny moment dla dziecięcego kręgosłupa to pójście do szkoły. Noszenie ciężkiego tornistra, długie siedzenie przy biurku w niewłaściwej pozycji, np. z nogą podwiniętą pod pośladek, sprzyja skrzywieniom. Wiek wczesnoszkolny to też czas, kiedy pociecha szybko rośnie. Mięśnie nie nadążają za rozwojem kośćca i nie są wystarczającą podporą dla kręgosłupa.
• Skolioza, czyli boczne skrzywienie kręgosłupa, to najczęstszy problem. Ujawnia się zwykle w okresie skoków wzrostowych: między pierwszym a trzecim, piątym a ósmym i jedenastym a czternastym rokiem życia. Gdy popatrzysz na plecy dziecka z tyłu, dostrzeżesz, że kręgosłup nie tworzy linii prostej, ale krzywi się w łuki. Wygięcia pojawiają się na wysokości lędźwi, na odcinku piersiowym, szyjnym. Sygnałem skoliozy może być nierówne ustawienie barków - jeden jest niżej od drugiego. Może odstawać jedna z łopatek. Inne cechy: nierówno ustawione biodra lub brak symetrii talii.
Jak korygować? Ortopeda ustali zestaw ćwiczeń korekcyjnych. Trzeba ćwiczyć regularnie, także w domu. Przykładowa propozycja to: leżenie na brzuchu z rękami wyciągniętymi daleko przed siebie i starannie się dotknąć obiema dłońmi drążka, który podaje rodzic - drążek trzeba przesuwać coraz dalej, by dziecko wyciągało tułów. Pomaga też pływanie, gra w koszykówkę. Pilnuj smyka, by nie nosił niczego na jednym ramieniu. Warto też, by oglądał telewizję, leżąc na brzuchu.
• Lordoza to nadmierne wygięcie kręgosłupa do przodu na odcinku lędźwiowym. Dziecko ma mocno wypięty brzuch i wklęsłe plecy, może skarżyć się na bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej.
Jak korygować? Wzmacniaj mięśnie brzucha i pośladki. Pomogą ćwiczenia korygujące, np. nożyce; skłony do przodu z pozycji leżącej; maszerowanie z wysokim unoszeniem kolan i obciągniętymi stopami. Zalecane jest pływanie na plecach, jazda na rowerze. Krzesło powinno mieć wyprofilowane podparcie odcinka lędźwiowego, by dziecko mogło siedzieć głęboko i mocno opierać wyprostowane plecy. Stopy powinny być oparte o podłogę.
• Kifoza, tzw. okrągłe plecy, to nadmierne wygięcie kręgosłupa do tyłu na odcinku piersiowym. Dziecko garbi się, wysuwa głowę i barki do przodu. Łopatki odstają i oddalają się od siebie. Klatka piersiowa wygląda na zapadniętą lub spłaszczoną.
Jak korygować? Wykonujcie ćwiczenia rozciągające kręgosłup, np. mostek, koci grzbiet, wspinanie na palcach z wyciągniętymi w górę rękami. Dziecko może oglądać telewizję z laską na plecach podtrzymywaną ramionami - 20-50 min dziennie. Nie może dźwigać ciężarów. Tornister powinien mieć szerokie regulowane szelki i sztywną część przylegającą do pleców.
Wykrzywione nóżki, układające się w literę X, u małych dzieci nie są wadą. Taka fizjologiczna koślawość mija przed ukończeniem 10 lat. Jeśli wada się pogłębia, a odstęp między kostkami stóp wynosi powyżej 5 cm, trzeba zgłosić się do ortopedy. Jak korygować Zwracaj uwagę, by dziecko siedziało na krześle ze złączonymi stopami i szeroko rozstawionymi kolanami. Powinno siedzieć jak najczęściej na podłodze po turecku. Wskazane jest pływanie kraulem, jazda na rowerze. Pomóc mogą specjalne wkładki do butów.
