10 zasad używania smoczka

Uspokajacz to inna nazwa smoczka, która tłumaczy jego popularność wśród rodziców. Dla wielu z nich to najlepsza metoda na uciszenie płaczu, uśpienie i zapewnienie malcowi poczucia bezpieczeństwa. Niektórzy jednak boją się, że smoczek może spowodować u dziecka wady wymowy. Specjaliści uspokajają: stosowanie go zgodnie z pewnymi regułami i kontrolowanie długości ssania nie przyniesie maluszkowi szkód. Wraz z naszym redakcyjnym ekspertem, Elżbietą Borsuk-Sorotą, logopedą, przedstawiamy zasady korzystania z smoczka.

Wiele noworodków nie umie prawidłowo chwycić brodawki. Nic dziwnego, technika picia mleka z piersi jest trudna, wymaga sporego wysiłku i używania odpowiednich mięśni jamy ustnej.

- Natomiast ssanie smoczka jest łatwe. Przyzwyczajony do takiej wygody noworodek może stracić ochotę na wysilanie się przy piersi, co często kończy się koniecznością przestawienia go na butelkę - mówi Elżbieta Borsuk- Sorota. Dlatego zanim pozwolisz dziecku poznać radość płynącą z używania smoczka, daj mu czas na opanowanie umiejętności ssania piersi. Gdy zakończy się to sukcesem, podanie uspokajacza nie będzie już przeszkodą w naturalnym karmieniu.

Smoczek anatomiczny (nazywany też ortodontycznym) jest najczęściej polecany przez specjalistów. - Jego kształt przypomina nieco brodawkę piersi. Dolna końcówka gumki (ta, która dotyka języka dziecka) jest spłaszczona, a górna wygięta w stronę górnego podniebienia. Taka forma wymusza u dziecka prawidłowe ułożenie szczęki i języka - mówi logopeda.

- Smoczek anatomiczny dopasowuje się do wnętrza jamy ustnej i rozciąga - dzięki temu podczas ssania mięśnie warg, policzków oraz języka malca mogą intensywnie pracować, co jest korzystne dla rozwoju szkraba - dodaje ekspert.

Wybierając uspokajacz, pamiętaj o dostosowaniu jego rozmiaru do jamy ustnej smyka. Zawsze kieruj się zaleceniem wiekowym podanym przez producenta na opakowaniu. Smoczki są dostępne w przedziałach wiekowych: 0-3, 3-6 lub 6-18 miesięcy.

- Smoczka nie należy kupować na wyrost. Za duży może bowiem prowokować u dziecka odruch wymiotny, a w skrajnych przypadkach nawet utrudniać mu oddychanie. Może również przyczyniać się do powstania wad zgryzu, np. zbyt wysokiego wysklepienia się podniebienia górnego - mówi Elżbieta Borsuk-Sorota. Równie istotne jest również zmienianie rozmiaru smoczka, kiedy przyjdzie na to pora (tzn. gdy malec skończy 3 lub 6 miesięcy).

Za mały smoczek nie służy dziecku - jeśli jest zbyt płytko osadzony w buzi, malec będzie go wypychał, co może skutkować przesunięciem do przodu wyrzynających się ząbków. Jak rozpoznać, że uspokajacz jest za mały? - Dziecko na ogół nie może go dobrze utrzymać w buzi i smoczek mu wypada lub przesuwa się na boki - wyjaśnia specjalista.

Dzieci rodzą się z silną potrzebą ssania. Niektóre zaspokajają ją podczas karmienia, inne całymi dniami wkładają do buzi wszystko, co się da: kocyk, fragment ubranka, a najczęściej własny kciuk. W takiej sytuacji warto podać maluszkowi smoczek. Nie powinno się jednak robić tego automatycznie, np. wkładając go dziecku do buzi zaraz po karmieniu lub gdy tylko zapłacze.

- Smoczka nie należy bowiem traktować jako jedynego lekarstwa na niemowlęce łzy. Malca można uspokoić na wiele sposobów: tuląc go, kołysząc, zabawiając - radzi logopeda. Zanim więc sięgniesz po smoczek, warto najpierw poszukać przyczyny rozdrażnienia malca i spróbować ją usunąć inaczej.

Używanie smoczka bardzo często staje się przyzwyczajeniem, z którego smykowi trudno zrezygnować. Dotyczy to zwłaszcza starszych dzieci, które tak uzależniają się od uspokajacza, że nie potrafią już bez niego usnąć czy wyjść na spacer. - Tymczasem badania pokazują, że ssanie smoczka przez malca po 1. roku życia może prowadzić do deformacji łuków szczękowych i wad wymowy - ostrzega ekspert. Ale nawet przed pierwszymi urodzinami dobrze jest ograniczać czas trzymania smoczka w buzi do minimum.

Ssanie daje smykowi poczucie bezpieczeństwa, dlatego łatwiej mu usnąć ze smokiem w buzi. Nie powinien on jednak spać z nim przez całą noc. Dlatego, gdy niemowlę uśnie, warto wyjąć smoczek z jego buzi. - Zmniejsza się wówczas ryzyko powstania wad zgryzu, zwiększa za to bezpieczeństwo dziecka - podczas snu będzie mu znacznie łatwiej oddychać, a także odkrztuszać ślinę lub ulany pokarm - radzi logopeda.

Uspokajacz zawsze powinien być czysty i wysterylizowany. - Pierwszy raz należy go wymyć zaraz po kupieniu. Potem warto przelewać go wrzątkiem kilka razy dziennie, a także zawsze wtedy, gdy upadnie na ziemię lub ubrudzi się - radzi Elżbieta Borsuk-Sorota. Starszemu niemowlęciu, które już raczkuje i ma kontakt z większą ilością bakterii, można spłukiwać smoczek pod bieżącą wodą.

W żadnej sytuacji nie powinno się oblizywać smoczka, by "oczyścić" go w ten sposób z bakterii i brudu. - Wtedy właśnie przenosimy na niego mikroorganizmy ze swoich ust, przez co zwiększa się u malca ryzyko próchnicy i innych chorób - mówi specjalista. Dziecko ma bowiem słabszą odporność i może zachorować na infekcję, którą twój organizm już pokonał.

Smoczek szybko się zużywa, dlatego trzeba go zmieniać co 6-8 tygodni. Zdarza się też, że nawet nowy egzemplarz ulegnie uszkodzeniu, np. jego gumowa część popęka. - Trzeba go wtedy wyrzucić, bo w powstałych szczelinach mogą gromadzić się bakterie, a fragmenty surowca mogą zostać połknięte przez malca - wyjaśnia Elżbieta Borsuk-Sorota.

Gdy minie największa potrzeba ssania (po 5. miesiącu życia), warto powoli zacząć odzwyczajać smyka od smoczka. Najlepiej zrobić to przed 1. urodzinami: podawać go dziecku coraz rzadziej, nie zabierać ze sobą na spacery, a gdy smyk musi czymś zająć buzię i domaga się smoczka - podsuwać np. chrupki lub owoce. - Całkowicie z uspokajacza trzeba zrezygnować w 2. roku życia, kiedy mija potrzeba ssania - radzi logopeda.

Naukowcy są zdania, że zbyt częste i długie korzystanie ze smoczka nie jest dobre dla malca, ponieważ:

● Rozleniwia język, czyli niekorzystnie wpływa na mięśnie jamy ustnej. To powoduje problemy z tzw. pionizacją języka, a w konsekwencji wady wymowy, takie jak seplenienie i reranie (nieprawidłowa wymowa głoski r).

● Deformuje zgryz: Jeśli smyk ma smoczek w buzi przez 5-6 godzin - w dzień oraz w nocy, mogą pojawić się u niego wady zgryzu, takie jak przodozgryz, tyłozgryz lub zgryz otwarty.

● Hamuje rozwój emocjonalny: Zdaniem badaczy problem ten dotyczy głównie chłopców. Smoczek uniemożliwia im bowiem naśladowanie min i wyrazu twarzy innych osób, a to osłabia zdolność do rozumienia ich emocji.

● Sprzyja zapaleniu ucha: Udowodniono, że dzieci do 18. miesiąca, które nawykowo używają smoczka, częściej chorują na ostre zapalenia ucha.

Konsultacja: Elżbieta Borsuk-Sorota, logopeda, pedagog. Tekst: Magdalena Kowalska-Sokołowska