Jak naprawdę widzi świat maluszek?

Wzrok dziecka zaczyna się rozwijać w okresie płodowym. Już w trzy tygodnie po zapłodnieniu powstają zawiązki oczu maleństwa. Zaraz potem tworzą się soczewki i uwypuklają gałki oczne. Na razie pozostają stale nakryte zamkniętymi powiekami, ale są one tak cienkie, że widać przez nie (podczas USG) zabarwienie tęczówek.

W 15. tygodniu ciąży oczka dziecka są w stanie odbierać bodźce wzrokowe - wykazują wrażliwość na światło. A 9 tygodni później otwierają się. W wodach płodowych smyk widzi jednak niewyraźnie. Mimo to jego narząd wzroku jest już przygotowany do pełnienia swojej roli.

W chwili narodzin jest on jeszcze słabo rozwinięty. Dopiero dzięki odpowiedniej stymulacji staje się tak sprawny jak u osoby dorosłej. Przeczytaj, w jaki sposób wspierać rozwój wzroku dziecka - co może mu pomóc, a co zaszkodzić.

Tuż po narodzinach noworodek widzi fragmentarycznie i nieostro, zwłaszcza na dużą odległość. Dość wyraźnie jest w stanie dostrzec jedynie obraz znajdujący się 20-30 cm od jego oczu. Tym, co instynktownie przyciąga uwagę maleństwa, są twarze ludzi, zwłaszcza mamy.

Podobno już w kilka godzin po urodzeniu dziecko potrafi rozpoznać twarz swojej mamy i naśladować jej mimikę! Jeśli więc masz w domu noworodka, podczas karmienia czy przewijania pochylaj się nad jego buzią, by mógł obserwować twoją twarz.

Rób różne miny - smutną, wesołą, zamyśloną, zdziwioną - i nazywaj te stany emocjonalne. Maluszek instynktownie będzie cię naśladował. Obserwowanie twojej mimiki to dla noworodka nie tylko doskonała rozrywka i świetny trening dla narządu wzroku, ale także wstęp do rozwoju inteligencji emocjonalnej.

Dzięki takim lekcjom maluch w przyszłości będzie potrafił rozpoznawać różnorodne emocje, które malują się na twarzach innych ludzi. To przełoży się na dobre relacje z rówieśnikami i kontakt z otoczeniem.

Noworodek ma problem nie tylko z dostrzeganiem oddalonych obrazów - nie potrafi też rozróżniać kolorów. Jedyne co dobrze postrzega to kontrasty, a zwłaszcza zestawienie białego z czarnym lub czerwonym.

Warto umieścić w najbliższym otoczeniu maluszka kilka elementów w takich kolorach. Nad jego łóżeczkiem lub kołyską powieś koło (20-30 cm średnicy) wycięte z białej tektury i pomalowane w grube czarne pasy. Za dwa dni wymień koło na kwadrat utrzymany w tej samej tonacji, a potem znów wróć do koła.

Nieumiejętność rozróżniania kolorów to niejedyny słaby punkt noworodka. W pierwszym miesiącu życia maluszek nie potrafi też skupić wzroku na przedmiotach, które wirują mu przed oczkami. Dlatego kolorowa karuzela z pozytywką, kręcąca się tuż nad głową noworodka, nie przyczyni się do rozwoju wzroku. Będzie jedynie męczyć malca - jego układ nerwowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały i gotowy na takie bodźce, jak głośne dźwięki emitowane przez karuzelę.

Na razie więc zrezygnuj z niej, a do pokoiku dziecka wybierz proste, biało-czarne zabawki.

Około 3. miesiąca życia dziecko potrafi na dłużej skupić wzrok na większych przedmiotach i już odróżnia podstawowe kolory. Dopiero teraz możesz przymocować do jego łóżeczka karuzelę. Smyk będzie obserwował zawieszone na niej barwne maskotki i w ten sposób wzmocni mięśnie oczu. Warto też założyć dziecku na dłonie kolorowe skarpetki, by mogło się im przyglądać.

W wieku 4 miesięcy malec dostrzega i odróżnia wszystkie barwy. Ma wzrok już prawie tak ostry jak osoba dorosła. Widzi przedmioty zarówno z bliska, jak i z daleka. W tym okresie zaczyna też ćwiczyć koordynację wzrokowo-ruchową - wyciąga rączki po rzeczy, które znajdują się w zasięgu jego rąk.

Półroczny brzdąc potrafi wodzić wzrokiem za poruszającą się po pokoju osobą lub przesuwającym się przed jego oczkami przedmiotem. Dzięki w pełni sprawnym mięśniom gałek jego oczy mają szeroki zakres ruchu. To oznacza, że poszerza się pole widzenia dziecka. Maluszek zaczyna też spostrzegać szczegóły, np. korale lub bransoletkę mamy.

W tym momencie jego wzrok jest już niemal doskonały. Mimo to nadal potrzebuje odpowiednich bodźców, bo po 6. miesiącu życia tempo rozwoju wzroku nieco zwalnia. By oczka niemowlaka się nie rozleniwiły, kupuj mu zabawki w żywych kolorach, np. duże klocki, piankowe puzzle. Rozkładaj je przed maluchem na podłodze, by mógł się nimi bawić.

Możesz też trzymać przed jego oczkami kolorowy wiatraczek i dmuchać na niego. Brzdąc będzie zafascynowany feerią barw, która powstała z kręcącego się wiatraka. Nie zdziw się, gdy smyk wyciągnie rączki, by go dotknąć. Wtedy bądź ostrożna i uważaj, by nie zranił się ostrym końcem wiatraczka.

Jeśli karmisz dziecko piersią, twój pokarm dostarcza mu składników niezbędnych do rozwoju wzroku. Jeżeli jednak podajesz malcowi mieszankę, poproś pediatrę o dobór takiej, która zawiera kwasy omega-3. Odgrywają one ważną rolę w rozwoju wzroku - są m.in. składnikiem siatkówki oka.

O kwasach omega-3 pamiętaj także wtedy, gdy zaczniesz rozszerzać maluszkowi dietę. Wówczas dbaj o to, by w jego menu nie zabrakło ryb morskich, które zawierają sporo omega-3. Rybę podawaj smykowi dwa razy w tygodniu (zamiast mięsa), upieczoną w folii lub ugotowaną na parze.

Bogatym źródłem omega-3 są też oleje roślinne, zwłaszcza lniany, rzepakowy i oliwa z oliwek. Dodawaj je do zupki dziecka, a także do surówek i sałatek.

Po 12. miesiącu życia u dziecka wykształca się widzenie obuoczne, dzięki czemu maluch potrafi ocenić głębię oraz odległość. To sprawia, że stojąc na własnych nogach, smyk może z zainteresowaniem się rozglądać po całym pokoju i obserwować, co się wokół dzieje. Na tym etapie rozwoju wzroku świetnie sprawdzą się książeczki z kolorowymi obrazkami. Oglądaj je wraz z dzieckiem, opowiadaj mu, co na nich widać, a potem pytaj smyka, np.: "Gdzie jest konik?" i proś, by wskazał ową rzecz.

Konsultacja: Helena Turlejska-Walewska, psycholog dziecięcy. Tekst: Iwona Jankowska