Jakie masz prawa na porodówce?

Narodziny dziecka to dla jednych kobiet najpiękniejszy moment w życiu, a dla innych trudne doświadczenie, o którym jak najszybciej chciałyby zapomnieć. To, jakie wspomnienia z narodzin swojego dziecka zachowasz na całe życie, zależy nie tylko od przebiegu porodu, ale również od tego, czy podczas pobytu w szpitalu będziesz czuła się komfortowo.

Każda mama ma prawo do dobrych wspomnień - do rodzenia dziecka w godnych warunkach i dobrej atmosferze. Zanim więc spakujesz torbę do szpitala, dowiedz się, jakie prawa przysługują ci na porodówce. Dzięki temu poczujesz się pewniej oraz bezpieczniej. Zgodnie z ustawą o Prawach Pacjenta i Standardami Opieki Okołoporodowej, których mają przestrzegać wszystkie oddziały położnicze w Polsce masz prawo...

W przypadku porodu nie obowiązuje rejonizacja, czyli obowiązek korzystania z usług placówki medycznej w miejscu stałego zameldowania. O tym, gdzie chcesz urodzić dziecko, masz prawo zdecydować sama.

Może to być szpital, w którym pracuje lekarz prowadzący twoją ciążę, zaprzyjaźniona położna albo cieszący się dobrą opinią położnik, który był przy narodzinach dzieci twoich koleżanek. Na izbie przyjęć nie musisz okazywać dokumentów potwierdzających ubezpieczenie zdrowotne. Do opieki szpitalnej masz prawo, nawet jeśli nie pracujesz i nie jesteś ubezpieczona. Opieka medyczna przysługuje ci przez całą ciążę, podczas porodu i sześć tygodni po narodzinach dziecka.

W chwili przyjmowania cię na oddział personel szpitala powinien zapoznać się twoim planem porodu, omówić go z tobą i dołączyć go do dokumentacji medycznej. Plan ten powinnaś opracować wcześniej z lekarzem prowadzącym ciążę (określasz w nim m.in., w jakiej pozycji chciałabyś rodzić i jakich zabiegów chcesz uniknąć, np. przebicia pęcherza płodowego, nacinania krocza, itp.). Masz prawo dowiedzieć się, jakie sposoby łagodzenia bólu porodowego są dostępne w szpitalu oraz ustalić z lekarzem, z których metod chciałabyś skorzystać.

Lekarz i położna, którzy będą towarzyszyć ci podczas porodu, powinni przedstawić ci się i powiedzieć, jaką rolę będą pełnić w czasie porodu. Muszą także zapytać cię o twoje oczekiwania oraz potrzeby.

Personel medyczny sprawujący nad tobą opiekę (także ten na kolejnej zmianie) ma obowiązek nawiązać z tobą kontakt oraz mieć świadomość, jak ważny jest łagodny ton rozmowy i to, co mówią do rodzącej. Lekarz i położne powinni zachowywać spokój, wzbudzać twoje zaufanie, a także okazywać ci wsparcie podczas porodu.

Każda ingerencja w naturalny przebieg porodu, np. przebicie pęcherza płodowego, musi być z tobą wcześniej skonsultowana. Wszystkie zabiegi i badania mogą być przeprowadzone jedynie wtedy, jeśli wyrazisz na nie zgodę.

Aby twoja zgoda była ważna, a decyzja podjęta świadomie, lekarz powinien w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśnić ci, na czym polega zabieg i jakie są jego konsekwencje. Powinnaś np. zostać uprzedzona, że podanie oksytocyny skraca czas porodu, ale zarazem powoduje, że jest on bardziej bolesny.

Jedynym przypadkiem, w którym twoja zgoda nie jest potrzebna, jest bezpośrednie zagrożenie życia twojego lub maluszka. Masz prawo znać stan zdrowia swój i dziecka, a lekarz w trakcie akcji porodowej powinien na bieżąco informować cię, co się z wami dzieje.

Na izbie przyjęć, na sali porodowej i poporodowej szpital ma obowiązek zapewnić ci takie warunki, w których nie będziesz czuła się skrępowana i zawstydzona.

Wszelkie badania, oczekiwanie na rozwój akcji porodowej i narodziny dziecka powinny odbywać się w pomieszczeniu, w którym będziesz czuła się komfortowo i intymnie. Podczas porodu i badań (np. sprawdzania rozwarcia) nie powinien oglądać cię nikt oprócz lekarza lub położnej. Zgodnie z prawem możesz odmówić rozebrania się, poddania się badaniom i zabiegom, jeśli w tym samym pomieszczeniu znajdują się postronne osoby, np. mężowie innych kobiet, które oczekują na badanie.

Nie musisz też odpowiadać przy obcych na pytania dotyczące twojego stanu zdrowia. Sala porodowa powinna być jednoosobowa, a jeśli w szpitalu takiej nie ma, łóżka na trakcie porodowym powinny być odgrodzone od siebie parawanami. Do sali porodowej nie może mieć wstępu nikt poza położną, lekarzem i osobą, która towarzyszy ci podczas narodzin maluszka.

Badania kontrolne po porodzie na oddziale położniczym powinny odbywać się przy zamkniętych drzwiach sali. Wiele emocji wśród mam budzi obecność na porodówce studentów medycyny. W zwykłym szpitalu masz prawo odmówić ich obecności, jeśli jednak wybrałaś na poród klinikę lub szpital akademii medycznej, jako stażyści uczący się zawodu mają do tego prawo, a ty nie możesz im tego prawa odmówić.

Lekarz powinien jednak uprzedzić cię o ich obecności. Poszanowanie godności to także sposób, w jaki jesteś traktowana przez personel medyczny. Niedopuszczalne są opryskliwość, brak życzliwości i odmowa w udzieleniu wsparcia. Naganne są również głośne komentarze dotyczące twojego stanu zdrowia, wyglądu czy też ocenianie twoich umiejętności w opiece nad dzieckiem.

Podczas porodu masz prawo do dodatkowej opieki bliskiej ci osoby.

Jeśli zdecydowałaś się na poród rodzinny z partnerem, doulą lub inną wybraną przez ciebie osobą, personel nie może pobierać opłat za obecność bliskiej osoby na porodówce i wymagać opłaty za pojedynczą salę - jest to niezgodne z prawem. Jedyne dozwolone opłaty, które mogą się wiązać z obecnością bliskiej osoby, to takie, które bezpośrednio jej dotyczą, np. za fartuch lub buty jednorazowe.

W czasie pobytu w szpitalu możesz także przyjmować gości (w godzinach określonych przez szpital) oraz utrzymywać kontakt telefoniczny z bliskimi.

Wizyty czy rozmowy telefoniczne nie mogą być jednak uciążliwe dla innych mam z twojej sali.

Według nowych standardów okołoporodowych każda kobieta po porodzie ma prawo do tego, aby skorzystać z opieki pelęgniarki lub położnej.

Niestety, w wielu szpitalach kobiety tuż po porodzie, które często z trudnością wstają z łóżka, są zostawiane sam na sam z maluszkiem. Czują się bezradne, bo nie mają wsparcia i doświadczenia w opiece nad noworodkiem.

Jeśli znalazłabyś się w takiej sytuacji i po porodzie nie czułabyś się na siłach, by zająć się maleństwem, bo sama jesteś obolała i przemęczona, pamiętaj, że masz prawo poprosić o pomoc przy dziecku personel szpitala. Obowiązkiem położnej jest poinstruowanie cię, jak przewijać, kąpać maluszka i jak prawidłowo przystawiać go do piersi.

Jako świeżo upieczona mama masz również prawo pytać o radę i prosić o pomoc w karmieniu naturalnym. Po powrocie do domu możesz skorzystać z co najmniej czterech bezpłatnych wizyt położnej środowiskowo- rodzinnej. W trakcie tych wizyt położna oceni stan zdrowia twój i dziecka, udzieli rad i wskazówek dotyczących pielęgnacji oraz karmienia piersią.

Przepisy sobie, a życie... sobie

W kwestii respektowania praw rodzących kobiet jest jeszcze wiele do zrobienia. Przyszłe mamy nadal mają problem z egzekwowaniem w szpitalu planu porodu. Dokument ten rzadko jest brany pod uwagę przez personel szpitala, a przez niektórych lekarzy bywa uważany wręcz za niepotrzebny.

Kobiety skarżą się, że ignorowanie planu porodu jest brakiem szacunku dla ich potrzeb. Wiele skarg zgłaszanych do naszej fundacji dotyczy także opieki poporodowej. Młode matki nie dostają wsparcia na początku laktacji, nie wiedzą, czy mają dostateczną ilość pokarmu, czy dobrze przystawiają malca itp.

Jeśli w szpitalu został wykonany zabieg, na który nie wyrażałaś zgody, złamano twoje prawo do szacunku i intymności albo zostałaś niegrzecznie potraktowana przez personel, możesz złożyć skargę do dyrekcji szpitala, do Naczelnej Rady Lekarskiej albo Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.

O złamaniu twoich praw możesz także poinformować oddział NFZ lub Rzecznika Praw Pacjenta (www.bpp.gov.pl). Jeżeli w placówce doszło do poważnych uchybień, masz prawo wystąpić do sądu, żądając odszkodowania.

Szczegółowe informacje, w jaki sposób domagać się swoich praw i co zrobić, jeśli zostały one złamane, można uzyskać także na stronie Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej: www.prawapacjenta.eu lub www.rodzicpoludzku.pl.

Możesz podzielić się też doświadczeniem ze swojego porodu, opisując go na stronie Fundacji Rodzić po Ludzku - www.gdzierodzić.info. Dzięki twojej opinii inne kobiety, które spodziewają się dziecka, będą wiedziały, w których szpitalach warto rodzić, a których lepiej unikać.

Konsultacja: Joanna Pietrusiewicz, prezeska Fundacji Rodzić po Ludzku. Tekst: Beata Bujak