Konflikt serologiczny – co warto wiedzieć?

Istotą konfliktu serologicznego jest niezgodność antygenowa między matką a płodem, wskutek której w organizmie matki dochodzi do wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom płodowym. U podstaw zaistnienia konfliktu serologicznego, a zarazem jego najczęstszą przyczyną jest antygen D z układu Rhesus na krwinkach czerwonych.Każdy z nas ma określoną grupę krwi: A, B, AB lub 0. Dodatkowo u większości z nas, bo o około 85% populacji występuje tzw. antygen. Mają krew RH+. We krwi pozostałych 15 % osób czynnik Rh się nie pojawia - ich krew określa się jako RH-. Konflikt serologiczny dotyczy kobiet, które mają krew RH-. Na szczęście występuje on rzadko i dotyczy 2 na 1000 ciężarnych. Do konfliktu grup krwi (konfliktu serologicznego) może dojść wówczas, gdy matka ma grupę Rh minus (czyli jej krwinki czerwone nie posiadają na powierzchni białka nazywanego antygenem RhD), a ojciec grupę Rh plus i dziecko po nim właśnie dziedziczy.

Konflikt serologiczny nie grozi mamom, które mają krew RH+. Jeśli zaś krew ciężarnej to RH-, wszystko zależy od tego, jaki czynnik ma krew partnera. Jeśli także minus, nie dzieje się nic, ponieważ RH dziecka i matki są zgodne (dziecko po prostu dziedziczy RH-). Gorzej, jeśli matka ma krew RH-, a ojciec RH+, a dziecko odziedziczy czynnik RH po ojcu (następuje to w ponad połowie przypadków - 60%). Wówczas organizm kobiety postrzega dziecko jak ciało obce i atakuje je przeciwciałami - wytwarzane przez kobietę przeciwciała niszczą czerwone krwinki płodu. W konsekwencji zaistniały konflikt serologiczny może wywołać chorobę hemolityczną płodu lub noworodka.

Jeżeli krew płodu będzie miała kontakt z krwią matki, jej komórki odpornościowe wytworzą przeciwciała atakujące krwinki dziecka. W ciąży zawsze dochodzi do tak zwanych mikroprzecieków, jednak by wywołać reakcję ze strony organizmu kobiety, musi to być minimum 0,2 ml. Ponieważ łożysko jest barierą, dzieje się tak zwykle dopiero podczas porodu, poronienia, odklejenie się łożyska, krwotoku, zabiegów wewnątrzmacicznych czy badań prenatalnych. Ponieważ musi minąć kilka dni, by organizm kobiety wytworzył przeciwciała wobec krwinek płodu, dlatego bardzo rzadko zdarza się, by dziecko z pierwszej ciąży było zagrożone. Ponieważ przeciwciała wytworzone podczas pierwszej ciąży długo pozostają w krwiobiegu matki, zagrożone są kolejne dzieci.

Bardzo ważne jest, by jak najszybciej ocenić stopień ryzyka pojawienia się konfliktu serologicznego i w razie potrzeby zastosować odpowiednią profilaktykę. Obowiązkowo każda ciężarna do ukończenia 3. trymestru ciąży powinna mieć oznaczoną grupę krwi, a także czynnik Rh. Innym badaniem jest tzw. odczyn Coombsa, które wykazuje, czy we krwi przyszłej mamy są obecne przeciwciała anty D. Gdy kobieta ma Rh-, bada się także poziom przeciwciał atakujących czerwone krwinki płodu.

W przypadku wykrycia niebezpiecznych przeciwciał kobieta pozostaje pod opieką lekarską, a badanie na obecność przeciwciał powtarza się w każdym trymestrze ciąży oraz na miesiąc przed porodem. Dodatkowo przeprowadzane są badania USG. Najwłaściwszą metodą zapobiegania konfliktowi serologicznemu jest podanie pomiędzy 28. a 30. tygodniem ciąży pierwszej dawki immunoglobuliny anty-D kobietom, które nie wytworzyły przeciwciał anty-D oraz drugą do 72 godz. po porodzie. Od 1 stycznia 2018 r. w ramach świadczeń gwarantowanych podanie immunoglobuliny anty-RhD w czasie ciąży jest finansowane przez budżet państwa. Zaniechania w kwestii konfliktu serologicznego może być brzemienne w skutki, mianowicie wiąże się z ryzykiem wystąpienia konfliktu serologicznego, czyli choroby hemolitycznej noworodka. Konsekwencją tego może być śmierć dziecka w czasie ciąży lub po urodzeniu. Czytaj więcej TUTAJ

***Zobacz także***