Połóg: Jak naprawdę przebiega

Kiedy poród będziesz miała już za sobą, przyjdzie czas na to, byś mogła dojść do siebie i odzyskać siły. Właśnie po to jest połóg - czyli pierwsze 6 tygodni po urodzeniu dziecka, kiedy w ciele kobiety cofają się różne zmiany wywołane ciążą i porodem. W tym czasie obowiązują cię trzy zasady: nie możesz kąpać się w wannie, ani uprawiać seksu (twoje drogi rodne muszą być bowiem chronione przed bakteriami), ale za to powinnaś jak najwięcej odpoczywać. Organizm zresztą sam to na tobie "wymusi", ponieważ w okresie połogu możesz odczuwać różne dolegliwości. Wraz z naszymi ekspertami: Barbarą Jaworską, położną oraz dr. Leszkiem Lewandowskim, ginekologiem-położnikiem wyjaśniamy, jak wygląda połóg po porodzie naturalnym, a jak po cesarskim cięciu. Dowiedz się, na co powinnaś się przygotować, jakie objawy są normalne, a o jakich trzeba powiedzieć lekarzowi i co zrobić, by przetrwać ten niełatwy czas.

Na początek dobra wiadomość: mamy, które rodziły naturalnie, dochodzą do siebie szybciej niż te, które miały cesarkę. Zwykle już po dwóch miesiącach odzyskują formę.

Pierwsze godziny

Oprócz osłabienia możesz odczuwać niewielkie zawroty głowy. Nie zrywaj się więc natychmiast z łóżka. Podnieś się dopiero, gdy poczujesz się trochę lepiej. Dobrze byłoby, aby w tym czasie był przy tobie ktoś bliski, kto pomoże ci wstać i zaprowadzi cię do toalety, byś mogła się umyć. Bardzo ważne jest też, abyś w ciągu 4-6 godzin po porodzie oddała mocz. Dzięki temu przepełniony pęcherz nie będzie uciskał macicy, a ta zacznie się obkurczać: poczujesz wtedy ból w dole brzucha. Jeśli masz opory przed siusianiem, postaraj się zrobić to pod prysznicem. Jednostajny szum wody ułatwi ci zadanie.

Zadbaj również o to, by w ciągu 48 godzin od porodu wypróżnić się (postaraj się spacerować po korytarzu, by trochę "rozruszać" jelita, wypij też sporo wody). Gdy miałaś nacinane krocze, możesz się obawiać, że w trakcie parcia rana po nacięciu rozejdzie się - spokojnie, na pewno tak się nie stanie. Natomiast im dłużej będziesz zwlekać z wypróżnieniem, tym bardziej będzie ono bolesne. W razie potrzeby poproś więc położną o czopek glicerynowy (sprowokuje on wypróżnienie). Gdy od porodu miną 2-3 doby, a lekarz stwierdzi, że zarówno z tobą, jak i z maluszkiem wszystko jest w porządku, najprawdopodobniej zostaniesz wypisana do domu. Możesz jednak nadal odczuwać różne dolegliwości.

Krwawienie z dróg rodnych

Bezpośrednio po urodzeniu łożyska w twoim organizmie zachodzą duże zmiany. Macica zaczyna się kurczyć, by powrócić do rozmiarów sprzed ciąży. Rana wewnątrz niej powoli się goi, a drogi rodne stopniowo oczyszczają z tego, co zostało w nich po porodzie. To sprawia, że z pochwy wydalana jest krwista wydzielina składająca się z resztek krwi, fragmentów wewnętrznej warstwy macicy oraz śluzu. Lekarze określają tę wydzielinę jako tzw. odchody połogowe. W pierwszym tygodniu po porodzie wydzielina jest ciemnoczerwona, zwykle pojawiają się w niej także skrzepy krwi. Przypomina miesiączkę, jednak jest dużo bardziej obfita. Z czasem staje się coraz jaśniejsza, zmienia kolor na różowawy, a potem na żółtawy. Proces wydalania odchodów połogowych rozpocznie się jeszcze w szpitalu, więc trzeba zabrać na porodówkę podpaski. Początkowo, gdy krwawienie jest obfite, zwykłe mogą nie wystarczyć, warto więc kupić dwie paczki specjalnych np. Bella Mamma, Tena Lady Extra. Gdy krwawienie będzie już mniej obfite, można je zastąpić normalnymi podpaskami. Odchody połogowe powinny całkowicie zaniknąć po ok. 5-6 tygodniach.

Ciągnięcie w kroczu

Jeśli miałaś nacinane krocze, w miejscu nacięcia możesz odczuwać ból oraz uczucie drętwienia. Może być ci też trudno siedzieć oraz chodzić. W okresie gojenia się rany (zwykle trwa on ok. 10 dni) bardzo ważna jest właściwa higiena intymna. Dlatego regularnie zmieniaj podpaski, podmywaj się po każdej wizycie w toalecie (najlepiej używając mydła Biały Jeleń). Często wietrz ranę: odpoczywaj na plecach, z nogami ugiętymi w kolanach, bez bielizny z podpaską lub podkładem pod pośladkami. Gdy odczuwasz silny ból krocza, ulgę przyniesie ci przyłożenie okładu z lodu owiniętego w kawałek płótna. Dopóki krocze się nie zagoi, siadaj na specjalnej poduszce poporodowej lub też zastąp ją dmuchanym kołem do pływania.

Skurcze w dole brzucha

Bóle i skurcze w podbrzuszu są spowodowane zwijaniem się mięśnia macicy. To normalny objaw, który oznacza, że macica obkurcza się i regeneruje tak, jak trzeba. Aby sobie pomóc, przystawiaj częściej dziecko do piersi (co najmniej co 3 godziny). Karmienie powoduje większe wydzielanie oksytocyny. Hormon ten nasila co prawda skurcze (zwłaszcza wtedy, gdy maluszek ssie pierś), ale jednocześnie sprawia, że macica szybciej wraca do normalnego stanu. Staraj się również więcej pić, by częściej oddawać mocz. Gdy pęcherz jest opróżniony, macica kurczy się skuteczniej, co sprawia mniej bólu.

Bolesność i obrzęk piersi

W 2.-6. dobie po porodzie twoje piersi nagle staną się pełne i ciężkie. Mogą być również ciepłe i tkliwe. W tym czasie następuje bowiem nagłe zwiększenie ilości pokarmu (to tzw. nawał). W takiej sytuacji należy częściej przystawiać maluszka do piersi, zwłaszcza gdy czujesz, że piersi są przepełnione. W opanowaniu produkcji pokarmu pomocne będą okłady z liści białej kapusty (wcześniej należy je schłodzić w lodówce i rozbić). Przykładaj je po karmieniach. Jeśli piersi nadal będą napięte, powinnaś je rozluźniać przez odciągnięcie pokarmu, ale tylko do momentu uczucia ulgi (niech to będzie 5-10 ml). Najlepiej zrobić to po wcześniejszym zastosowaniu ciepłego okładu lub pod ciepłym prysznicem, kierując strumień wody na przepełnioną pierś.

Chociaż wiele mam myśli, że cesarskie cięcie to tylko niewinny zabieg, trzeba potraktować je poważnie. W rzeczywistości to operacja, po której dochodzi się do siebie dłużej niż po naturalnym porodzie. Powrót do pełnej formy zajmuje kobiecie zazwyczaj około 3-4 miesięcy.

Pierwsze chwile po zabiegu

Tuż po cesarskim cięciu pozostaniesz jeszcze pod wpływem środków znieczulających, dlatego nie będziesz nic czuła od pasa w dół. Jeśli miałaś znieczulenie zewnątrzoponowe, przez kilka godzin po operacji będziesz dostawać niewielkie dawki środków przeciwbólowych przez cewnik, który przed zabiegiem umieszczono ci na plecach. Jeżeli cesarka została przeprowadzona w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub ogólnym, dostaniesz leki przeciwbólowe w kroplówce.

Kiedy się obudzisz, możesz być osłabiona, senna, odczuwać nudności czy nawet wymiotować (niektóre mamy skarżą się też na silne bóle głowy). Mimo to po 6-8 godzinach od zabiegu spróbuj wstać i zrobić kilka kroków. Nie obawiaj się: szwy pooperacyjne się nie rozejdą, a ruch, nawet minimalny, pozwoli zapobiec problemom z układem krążenia i zrostom pooperacyjnym. Nie wstawaj sama, tylko poproś o pomoc położną.

Jeśli będziesz w stanie ustać na nogach, położna usunie cewnik moczowy, który do tej pory opróżniał twój pęcherz i będziesz mogła pójść do toalety. Początkowo możesz mieć problem z oddawaniem moczu i wypróżnianiem się. Dlatego staraj się pić dużo płynów, a gdy będziesz mogła już normalnie jeść (zwykle w 2. dobie), wzbogać swoją dietę suszonymi śliwkami, które pobudzą perystaltykę jelit. Następnego dnia po cesarskim cięciu możesz wziąć podczas kąpieli zmoczysz ranę - i tak będzie się goić.

Blizna pooperacyjna

Gdy znieczulenie przestanie działać, będziesz odczuwać ból wokół rany. Jego intensywność może być różna: zależy od twojego indywidualnego progu bólu. W razie potrzeby dostaniesz środek przeciwbólowy w czopkach lub tabletkach. Początkowo ranę trzeba osłaniać opatrunkiem. Jeżeli wszystko goi się prawidłowo, następnego dnia się go zdejmuje. Jeśli po cesarskim cięciu nie byłaś zszywana rozpuszczalnymi nićmi (które wchłaniają się same), po ok. 7 dniach lekarz zdejmie ci szwy. Po ich usunięciu blizna może cię trochę pobolewać i swędzieć, więc staraj się jej nie podrażniać.

Noś luźne ubrania, które nie przylegają do rany. Gdy dobrze się goi, nie musisz stosować żadnych kremów ani płynów antyseptycznych. Gdyby jednak rana stała się opuchnięta lub zaczęła wyciekać z niej ropa - zgłoś się do lekarza. Może to bowiem świadczyć o zakażeniu, przy którym podaje się antybiotyki. Po miesiącu od cesarki rana nie powinna ci już sprawiać kłopotów, choć niektóre mamy czują pewne odrętwienie w jej okolicach. Sama blizna stopniowo zblednie, z czerwonej stanie się różowa, a w końcu nieco jaśniejsza od twojej skóry. Warto smarować ją maściami, które przyspieszają regenerację tkanek oraz zapobiegają przerostowi blizny np. Contratubex, Cepan lub Dermatix.

Krótsze krwawienie

Po cesarskim cięciu, podobnie jak po porodzie naturalnym, z pochwy wydostaje się wydzielina przypominająca krwawienie miesiączkowe, czyli tzw. odchody połogowe. Są one jednak mniej obfite niż u mam, które rodziły naturalnie. Pojawiają się tuż po zabiegu, potem na kilka dni mogą zaniknąć, a później pojawić się znowu. Jednak w ciągu 2-3 tygodni odchody połogowe zanikną całkowicie.

Karmienie maluszka

Cesarskie cięcie z reguły nie ma wpływu na laktację, a i leki podawane po operacji nie obniżają produkcji mleka. Pierwsza próba karmienia zwykle odbywa się już na sali pooperacyjnej. Aby się powiodła, poproś o pomoc położną (najlepiej nakarm brzdąca na leżąco). Uwaga: przygotuj się na to, że tak jak mamy, które rodziły naturalnie, w 2.-6. dobie po zabiegu będziesz mieć nawał pokarmu.

Konsultacja: Barbara Jaworska, położna środowiskowa, dr Leszek Lewandowski, specjalista ginekolog-położnik. Tekst: Blanka Wolniewicz