Rodzicielstwo bliskości najlepsze dla dziecka

Dla młodych ludzi na całym świecie są taką samą wyrocznią jak dla ich rodziców czy dziadków były poradniki Benjamina Spocka. Searsowie (on jest znanym amerykańskim pediatrą, ona – pielęgniarką) każą zapomnieć o sztywnych zasadach. Ich metoda wychowania opiera się na założeniu, że najważniejsze to odpowiadać na potrzeby dziecka. W tym celu rodzice powinni być z nim cały czas.
Przytulać, nie pozwolić, aby płakało, karmić piersią, brać do łóżka, jeśli ono tego pragnie. A jak może realizować te zalecenia pracująca mama? I czy przy okazji nie rozpieści za bardzo malucha?

Wydawać się może, że rodzicielstwo bliskości tylko krok dzieli od bezstresowego wychowania…

William i Martha Searsowie:

- Przesada jest niedobra we wszystkim, w wychowywaniu także. Jeśli będziemy trząść się nad dzieckiem cały czas, wyręczać je, chować pod kloszem, to nie będzie ono przystosowane do samodzielnego życia.

- Trzeba znaleźć równowagę pomiędzy naszymi potrzebami i potrzebami dziecka. A w miarę jego dorastania coraz bardziej mu ufać i uwierzyć, że dalej samo sobie poradzi. Dlatego jedną z zasad naszego programu jest równowaga. Według mnie autorzy książek o bezstresowym wychowaniu niewiele wiedzą o potrzebach dzieci i o tym, jak je zaspokajać.

Na początku trudno znaleźć tę równowagę, bo dla młodej mamy wszystko jest trudne. Dziecko płacze, a ona nie jest pewna, co może być tego przyczyną...

- Przede wszystkim każda mama musi pamiętać, że płacz niemowlęcia to jego język. Zatem nie należy płaczu traktować jako czegoś, co przeszkadza nam w życiu i z czym trzeba walczyć na różne sposoby, lecz spróbować dowiedzieć się, co dziecko w ten sposób komunikuje.

- Tradycyjne poradniki zawierają typowe instrukcje: karm co cztery godziny, ucz zasypiać samodzielnie. A my mówimy: odczytuj potrzeby swojego dziecka. Oczywiście, to wymaga czasu i ciągłego przebywania z dzieckiem.

- Życie pokazuje, że nie zawsze jest to łatwe. Jak ma tego dokonać mama, która musi wrócić do pracy, a dziecko oddać do żłobka? Pojawiają się wyrzuty sumienia i pytanie: „Czy jestem dobrą mamą, dobrym tatą?”.

- Wystarczy, jeżeli mama (lub na zmianę z tatą) pozostanie w domu z nowo narodzonym dzieckiem choć przez kilka miesięcy. To dość, by wytworzyła się między nimi silna więź. I gdy dziecko będzie musiało później pójść do żłobka nawet na osiem godzin, zarówno ono, jak i mama znajdą w sobie dość siły, aby to rozstanie było jak najmniej bolesne.

- A gdy mama po pracy odbierze je ze żłobka, to pierwszą rzeczą, jaką może zrobić, to nakarmić je piersią. To najlepszy, bo naturalny sposób na odnowienie więzi między nimi. A w nocy, jeśli dziecko śpi blisko rodziców, to oni wszyscy ponownie ładują akumulatory, wzmacniają poczucie wzajemnej bliskości. Dzięki temu łatwiej im będzie przetrwać rozstanie podczas kolejnego dnia.

Popierają państwo wspólne spanie z rodzicami. Czy przez to dziecko nie będzie później bało się spać samo? Albo gorzej znosiło rozłąkę z mamą czy tatą?

- To tylko dobrze świadczy o rodzinie, gdy również duże dziecko wie, że może o każdej porze, także w nocy, przytulić się do rodziców. To daje mu poczucie bezpieczeństwa. Jednakowo ważne jest spanie razem i czas na wspólną rozmowę – zachowanie otwartości na taki kontakt to dawanie dzieciom narzędzi do tego, żeby później poradziły sobie w życiu.

- Jednym z tych narzędzi jest zaufanie do rodziców. Dlatego to fantastyczne, jeżeli taki 10-latek przychodzi do rodziców, bo wierzy, że może im zaufać, że znajdzie u nich odpowiedzi na nurtujące go zagadnienia, że to u nich najpierw szuka rozwiązania swoich problemów oraz wsparcia.

A jak odróżnić autentyczne potrzeby od zachcianek?

- Gdy dziecko jest malutkie, ma tylko potrzeby, nie ma zachcianek. Potem sprawy się komplikują. Jeśli mówi, że chce ciastko, musimy pamiętać, że tak naprawdę go nie potrzebuje.

- Mama powinna być jego przewodniczką: „To jest dla ciebie zdrowe, a tego nie jedz”. Ważne, żeby poprzez towarzyszenie dziecku w jego wczesnych wyborach dać mu szansę na to, aby samo sobie tę różnicę pomiędzy zachcianką a potrzebą uzmysłowiło i potrafiło później podjąć właściwą decyzję, np.: „Chciałbym dziś obejrzeć film, ale jutro mam sprawdzian w szkole”.

- Istotne jest stopniowe uczenie dziecka, że odkładanie nagrody w czasie jest w porządku. Dzięki temu będzie potrafiło na nią poczekać, nie będzie musiało mieć wszystkiego natychmiast.

Jak je zmotywować, by uczyło się czekać?

Najważniejszy – niestety, wiem, że to trudne – jest przykład, jaki dają rodzice. Swoim postępowaniem pokazują dziecku, jak dokonywać wyborów i jakie mogą być tego konsekwencje, np.: „Zjadłem za dużo słodyczy i boli mnie brzuch. To nie był dobry pomysł...”. Dziecko patrzy i wyciąga wnioski.

Czyli pozwolić na popełnianie błędów i ponoszenie konsekwencji?

- Zdecydowanie tak. To najlepsza nauka. My, jako rodzice, nie możemy zawsze chronić dziecka. Za to dom rodzinny może stanowić takie poletko eksperymentalne, gdzie dziecko w przyjaznym, bezpiecznym otoczeniu może popełniać pierwsze błędy i nie będzie czuło się pozostawione samo z ich konsekwencjami.

Czy dziecko, nad którym rodzice rozpościerają taki parasol bezpieczeństwa, nie będzie już jako dorosły człowiek mniej samodzielne, bardziej wrażliwe i narażone na brutalność?

- Nie, jest dokładnie odwrotnie. Z naszych 40-letnich już badań wynika, że to właśnie dzieci, które przez pierwsze lata życia były wychowane w poczuciu rodzicielskiej bliskości, wyrastają na niezależne. Ma to proste przełożenie – jeśli maluch już od pierwszych dni doświadczy uczucia miłości, bezpieczeństwa i nauczy się ufać dorosłym, to później nie boi się podejmować decyzji. Bo wie, że jego wybory spotkają się ze zrozumieniem.

- Takie dziecko oprócz tego, że jest otwarte na innych, zyskuje cenną umiejętność – potrafi otaczać się ludźmi, którzy go nie skrzywdzą. Takimi, którzy są tak samo empatyczni oraz wrażliwi.

William i Martha Searsowie napisali kilkadziesiąt książek o rozwoju dziecka i jego wychowaniu. W Polsce ukazały się dwie (wyd. Mamania): „Księga Dziecka. Od narodzin do drugiego roku życia”, nazywana biblią młodych rodziców, oraz „Księga Rodzicielstwa Bliskości”, dzięki której rodzice uczą się słuchać dziecka i ufać swojej intuicji.

Tekst: Iwona Herc