Tablet, smartfon, laptop... Jak ich używać, by nie szkodziły?

Nowoczesne urządzenia są dla wielu rodziców ulubioną pomocą wychowawczą. Dziecko bawi się nimi i zapomina o całym świecie. Niestety, za tę rodzicielską wygodę młody człowiek może zapłacić pogorszeniem stanu zdrowia i kłopotami z nauką. Warto więc wiedzieć, jakie są zagrożenia i jak ich uniknąć.

Twój synek całymi dniami gra na playstation, a córka nieustannie śledzi coś na ekranie telefonu komórkowego? Dowiedz się, co zrobić, by te aktywności nie zaburzyły rozwoju twoich dzieci.

Małe dzieci, które dużo korzystają z komputerów, tabletów i konsoli do gier, mogą miewać bóle pleców i ramion. Innym skutkiem przesiadywania przed ekranem komputera lub telewizora jest usztywnienie mięśni. W przypadku dzieci jest to groźne, bo ich układ kostny jeszcze się rozwija, a wykrzywianie kręgosłupa nadweręża naturalne więzadła kręgów. Warto też mieć świadomość, że mięśnie dziecka, które spędza kilka godzin dziennie przed komputerem albo playstation, są średnio o 20 proc. słabsze niż mięśnie dziecka, które tego nie robi.

Koniecznie należy zadbać o to, by dziecko nie tylko spędzało trochę mniej czasu (w zależności od wieku 20-60 minut) przed komputerem czy telewizorem, ale także o to, by bawiąc się przy nim, utrzymywało wyprostowaną postawę.

Używanie tabletu i częste pisanie SMS-ów może doprowadzić do rozwoju zespołu cieśni nadgarstka u dziecka. Ta wymagająca leczenia operacyjnego choroba jest coraz powszechniejsza wśród dzieci. Można jej zapobiegać, ucząc malucha, by korzystając z tych sprzętów, starał się (gdy tylko jest to możliwe) opierać nadgarstek o blat stołu.

Małe dziecko chętnie bawi się tabletem albo gra na konsoli, ale nie lubi i nie umie rysować? Za kilka lat, podczas nauki pisania mogą się pojawić poważne problemy. Okazuje się bowiem, że ręce takich dzieci są bardzo słabo wyćwiczone, w związku z czym trudniej im przychodzi sprawne posługiwanie się długopisem czy ołówkiem.

Z badań przeprowadzonych niedawno przez francuskich badaczy wynika, że trójwymiarowy obraz może spowodować nieodwracalne zmiany w części mózgu związanej ze wzrokiem i upośledzić obszary odpowiedzialne za widzenie głębi. Jest to szczególnie niebezpieczne w fazie rozwojowej tych obszarów (do szóstego roku życia).

Warto też wiedzieć, że im więcej czasu dziecko spędzi, patrząc na trójwymiarowe obrazy, tym większe ryzyko takich uszkodzeń. Dzieci do szóstego roku życia w ogóle nie powinny oglądać filmów w 3D ani korzystać z gier na konsole wykorzystujących tę technologię.

Starszym można na to pozwolić, ale czas zabawy nie powinien być dłuższy niż 30-40 minut.

Nie tylko technologia 3D szkodzi dziecięcym oczom. Wielogodzinne wpatrywanie się w ekran (komputera, tabletu) męczy mięśnie oczu i utrwala odruch ich napinania. Ma to wpływ na szybsze ujawnienie się krótkowzroczności (im wcześniej do tego dojdzie, tym wada wzroku będzie większa w przyszłości). Innym skutkiem nadużywania sprzętów elektronicznych przez dzieci jest przemęczenie oczu, które objawia się zaczerwienieniem, pieczeniem, widzeniem podwójnym lub przez mgłę.

Statystyki pokazują, że z powodu nadmiaru kilogramów najczęściej cierpią jedynacy, którzy mają komputer z internetem i telewizor we własnym pokoju. Telewizor w sypialni zwiększa ryzyko otyłości aż dwukrotnie. Zapewne w dużej mierze ze względu na to, że takie dzieci korzystają z tych sprzętów częściej niż inne, a w rezultacie mniej czasu przeznaczają na inną aktywność (np. na sport).

Im częściej dziecko ogląda telewizję i korzysta z internetu, tym większe ryzyko nadwagi i otyłości. Nie tylko ze względu na to, że kto siedzi przed ekranem telewizora lub komputera, ten się nie rusza i w rezultacie nie spala wystarczającej ilości kalorii. Dodatkowo ten, kto używa sprzętu elektronicznego na godzinę lub krócej przed udaniem się na spoczynek trudniej zasypia i krócej śpi, a to spowalnia proces spalania kalorii i zwiększa apetyt.

Istnieje także związek między ilością godzin spędzonych przed telewizorem lub komputerem a sprawnością fizyczną dzieci. Badania wykazują, że młodzi ludzie, którzy oglądali telewizję przez ponad trzy godziny dziennie, na testach sprawnościowych wypadają dużo słabiej niż ich rówieśnicy.

Korzystanie z tabletów czy playstation przez małe dzieci może upośledzić ich zdolności do przyswajania wiedzy. Istnieje bowiem związek między wczesnym korzystaniem z tego typu urządzeń a trudnościami z koncentracją, przetwarzaniem informacji oraz nawiązywaniem kontaktów. Czyli umiejętnościami, które mają duży wpływ na efektywność uczenia się. Badania wykazały, że media audiowizualne wywołują zmiany w mózgu dziecka.

Zmieniające się na ekranie komputera albo tabletu obrazy przyzwyczajają dziecięcy mózg do nadmiernej aktywności - w rezultacie maluchy mogą się stać drażliwe i znerwicowane. Jeśli dziecko zbyt często korzysta z tego typu urządzeń, przyzwyczajony do pewnego rodzaju bodźców mózg będzie się ich domagał. Efektem może być uzależnienie. Warto jednak zaznaczyć, że nowoczesne technologie mogą również wspierać rozwój dziecka. Wiadomo np., że gry na tablety czy komputery pomagają dziewczynkom rozwijać orientację przestrzenną (z którą radzą sobie nieco gorzej niż chłopcy w tym samym wieku).

Według wielu lekarzy dzieci do drugiego roku życia w ogóle nie powinny używać tabletów i komputerów.

Dzieci w wieku przedszkolnym mogą korzystać z tabletu albo komputera najwyżej 30 minut dziennie. Dzieciom w wieku wczesnoszkolnym (I-III klasa) można ten czas przedłużyć do 45 minut.

Tekst: Elżbieta Groszek