Gdy hormony, zamiast pomagać, szkodzą

Zacznijmy od początku. Co to są hormony?

- Hormony  to grupa związków chemicznych, które są  wydzielane przez gruczoły i tkanki układu hormonalnego i uwalniane do krwioobiegu. Biorą udział  we wszystkich procesach zachodzących w organizmie. Objawy chorobowe pojawiają się więc zarówno przy ich nadmiarze jak i niedoborze.

Jakie są najczęstsze objawy zaburzeń hormonalnych?

- Problemy natury kosmetycznej, których przyczyna tkwi z nieprawidłowej gospodarce hormonalnej zależą od rodzaju hormonu i jego poziomu.

Skóra się starzeje - to proces nieunikniony i zupełnie naturalny. Co jednak jeżeli zaczyna się ona starzeć zbyt wcześnie? Jedną z przyczyn pogorszenia się jej właściwości i nadmiernego wysuszenia może być niedobór estrogenów i progesteronu we krwi.  Estrogeny odpowiedzialne są m.in. za syntezę kolastyny i kolagenu w skórze - czynią ją delikatniejszą i gładszą.  Na stan skóry ma również wpływ hormon młodości produkowany przez korę nadnerczy DHEA . Za sprawą  jego wysokiego stężenia we krwi ludzie wyglądają młodziej.

Jak duże znaczenie dla stanu naszej skóry ma poziom hormonów widać przy niedoczynności tarczycy, która powoduje obniżenie poziomu tyroksyny we krwi. W ostrej formie obserwujemy wzmożone rogowacenie naskórka szczególnie na kolanach i łokciach, a skóra staje się sucha, zimna i blada. Prawidłowy poziom tyroksyny przyczynia się w dużej mierze do lepszego odżywienia skóry gdyż stymuluje produkcję  tkanki tłuszczowej.

W przypadku  nadczynności tarczycy skóra staje się wilgotna i swędząca . Chory z nadczynnością może charakteryzować się lekkim zaczerwienieniem twarzy i szyi, a przy np. potarciu jego skóry pojawia się  dermografizm, czyli zwiększone zaczerwienienia w miejscu zadziałania bodźca.

"Skórka pomarańczowa" spędza sen z powiek nie jednej kobiecie pojawiając się  często mimo zdrowego stylu życia i zbilansowanej diety. Przyczyną jego powstania może być zbyt niski poziom estrogenu w stosunku do progesteronu. Brak odpowiedniej proporcji między tymi dwoma hormonami powoduje powstanie cellulitu u kobiet w czasie dojrzewania, ciąży i menopauzy.

Powstawanie szpecących, bolesnych, trudnych do wyleczenia wykwitów nazywanych potocznie trądzikiem również może być uwarunkowane zaburzoną gospodarką hormonalną. W tym wypadku duże znaczenie ma poziom estrogenów i androgenów. Te pierwsze obniżają stężenie cholesterolu we krwi oraz wywołują zmiany chemiczne w skórze zapobiegające powstawaniu trądziku. Wolne od trądziku są również kobiety, które mają niskie stężenie androgenów (hormonów męskich jak testosteron i androsteron ) we krwi.

Od nazw w/w hormonów wzięły również nazwy dwa rodzaje trądziku: estrogenny i  androgenny.

Trądzik estrogeny  nazywany potocznie różowatym  objawia się w postaci grudek na zaczerwienionej skórze twarzy - w częściach centralnych - wokół nosa i ust. Najczęściej  występuje u kobiet po 30-tym roku życia i jest wynikiem wzrostu wydzielania  estrogenów.

Trądzik androgenny - występuje w postaci grudkowo-zaskórnikowej, bez zaczerwienienia skóry, najczęściej na obwodowych częściach twarzy, czole, brodzie, szyi oraz plecach. Krosty są najczęściej duże, wygórowane, zaczerwienione i bolesne. Trądzikowi androgennemu często towarzyszy przetłuszczanie się i wypadanie włosów oraz hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie męskiego typu.

Pojawienie się trądziku może być również spowodowane zbyt wysokim poziomem testosteronu. W tym przypadku trądzik u dziewcząt jest nasilony, często bliznowaciejący i oporny na standardowe leczenie.

W przypadku wystąpienia trądziku należy zastosować specjalne leczenie hormonalne, aby nie tylko zlikwidować szpecące wykwity skórne, ale również zniwelować zagrożenie zdrowotne związane z nadczynnością estrogenną lub androgenną.
Leczenie trądziku estrogennego i androgennego jest całkowicie odmienne, dlatego ważna jest diagnostyka wstępna

Zawsze bez względu na problem, należy zasięgnąć opinii lekarza i wykonać  badania, które umożliwią skuteczne leczenie.

Owłosienie w nietypowych jak dla kobiety miejscach np.  twarz jest problemem bardzo kłopotliwym i często wpędzającym Panie w poważne kompleksy. Podstawą tego problemu może być zbyt wysoki poziom testosteronu - męskiego hormonu. 

Z kolei łamliwe włosy i utrata części włosków brwi mogą być spowodowane niedoczynnością tarczycy, a co za tym idzie zbyt niskim poziomem tyroksyny i trójjodotyroniny we krwi.

Ciemne, brzydko wyglądające plamy głównie na twarzy to kolejny problem natury kosmetycznej, którego powstanie może być związane z gospodarką hormonalną. Zbyt duża zawartość w organizmie Melanotropiny  (hormonu wytwarzanego przez przysadkę mózgową, którego działanie skupia się na komórkach barwnikowych) w połączeniu z promieniowaniem słonecznym może prowadzić do samoistnego pojawiania się przebarwień o podłożu hormonalnym. Szczególnie narażone są na nie kobiety w ciąży.

Jakie badania należy wykonać?

 Badania hormonalne krwi u kobiet robi się w wyznaczonych dniach cyklu, oceniając poziom testosteronu i jego pochodnych. Jeśli nie dają one odpowiedzi, bada się również poziom hormonów wydzielanych przez tarczycę i przysadkę mózgową. Zawsze bez względu na problem, należy zasięgnąć opinii lekarza i wykonać  badania, które umożliwią skuteczne leczenie.

Jak poradzić sobie z konsekwencjami zaburzeń hormonalnych?

Leczenie zaburzeń hormonalnych należy prowadzić pod kontrolą lekarza lub kosmetologa, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu dobiera odpowiednią kurację.

Zwykle stosuje się  terapię hormonalną, antybiotykoterapię lub leczenie zabiegowe. Zarówno medycyna jak i kosmetyka estetyczna daje nam dziś skuteczne narzędzia do walki z konsekwencjami jakie niesie ze sobą nieprawidłowy poziom hormonów.

Jakie zabiegi mogą pomóc?

Zaburzenia hormonalne są problemem bardzo złożonym. W likwidacji problemów natury kosmetycznej powstałych właśnie w wyniku takich zaburzeń idealne jest połączenie farmakoterapii z zabiegami kosmetycznymi. Dzięki lekom poziom hormonów zostaje wyrównany. Zabiegi kosmetyczne mają natomiast za zadanie zlikwidować widoczne skutki zaburzeń hormonalnych.

Plamy posłoneczne, trądzik i pozostałe po nim blizny oraz przebarwienia można zlikwidować stosując serię zabiegów mikrodermabrazji, peelingów chemicznych czy też kuracji laserowej. Laser służy dziś również do usuwania nadmiernego owłosienia oraz zapobieganiu przedwczesnego starzenia się skóry. Cellulit zwalcza się dziś skutecznie dzięki kawitacji ultradźwiękowej. W likwidacji trądziku w zależności od rodzaju z pomocą przychodzą zabiegi o działaniu złuszczającym i dezynfekującym jak peeling kawitacyjnym, mikrodermabrazja czy peelingi chemiczne.

Katarzyna Kołbon 

kosmetolog Kliniki Urody Laime