10 ważnych pytań o antykoncepcję
Metody zapobiegania ciąży, zwłaszcza te hormonalne, budzą u wielu z nas wątpliwości. Nasz specjalista wyjaśnia te najpopularniejsze.
W niektórych przypadkach zalecane jest użycie prezerwatywy, pomimo stosowania przez kobietę antykoncepcji. Jakie to sytuacje?
- Taką sytuacją jest m.in. przygodny seks z partnerem, co do którego nie wiadomo, czy jest zdrowy. Prezerwatywa, jeśli jest właściwie użyta, chroni m.in. przed zakażeniem wirusem HIV i opryszczki oraz bakteriami powodującymi choroby weneryczne, np. kiłę. Zmniejsza ryzyko infekcji HPV.
- Prezerwatywę należy stosować zgodnie z instrukcją. Niezalecane jest m.in. natłuszczanie jej (np. kremem, olejkiem).
Co oznacza termin "niskodawkowa" terapia hormonalna?
Termin ten odnosi się do pigułek o obniżonej zawartości hormonów. Rzeczywiście powodują one mniej skutków ubocznych. Rzadziej wywołują nudności i obrzęki. Nie powodują zwiększenia wagi lub jej przyrost jest tylko nieznaczny i przejściowy (po kilku miesiącach stosowania doustnej antykoncepcji waga wraca do normy).
Mogą być stosowane bez przerwy nawet przez kilka lat - jeśli wyniki badań kontrolnych są prawidłowe (ciśnienie, morfologia z rozmazem, koagulogram, fibrynogen, bilirubina, AS PAT, ALA T). Nowoczesne pigułki mogą obniżać ryzyko rozwoju mięśniaków oraz zachorowania na nowotwór jajnika.
Dostępnych jest wiele rodzajów tabletek antykoncepcyjnych. Jak się je dobiera?
Pigułki są jedno- lub dwuskładnikowe. Jednoskładnikowe (tzw. minipigułki), z progestagenem są m.in. dla kobiet karmiących piersią oraz palących. Dwuskładnikowe (progestagen i estrogeny) dzielą się na:
- jednofazowe - takie same dawki hormonów we wszystkich tabletkach; dla kobiet przed 25. r.ż. oraz pań w okresie przedmenopauzalnym;
- dwufazowe - ilość estrogenu jest stała, zaś progestagenu zmienna; tabletki są w dwóch kolorach; zalecane m.in. przy PMS;
- pigułki trójfazowe - trzy kolory symbolizują różne dawki hormonów; dla pań, które rodziły dzieci.
Czy długotrwałe zażywanie pigułek może sprzyjać wystąpieniu raka piersi?
Według najnowszych danych stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych (w skrócie OC) może mieć działanie ochronne. Niskodawkowe (o minimalnej zawartości estrogenów) pigułki pomagają w leczeniu zmian w piersiach, które w przyszłości mogłyby rozwinąć się w stany nowotworowe. Należy pamiętać, że niekorzystny wpływ na zdrowie piersi mają: dieta wysokotłuszczowa, nadwaga oraz spożywanie alkoholu. O regularnych badaniach powinny pamiętać panie: po 30. r.ż., z przypadkami nowotworów w rodzinie, narażone na działanie promieni RTG (np. w pracy).
Kiedy pigułka może nie zadziałać? Czy powodem tego mogą być np. jakieś leki?
Pigułki nie chronią przed ciążą jeśli są przyjmowane niezgodnie z zaleceniami, nieregularnie, w niewłaściwych odstępach czasu lub w nieodpowiedniej kolejności (np. dwufazowe). Ich działanie mogą osłabiać niektóre antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, antywirusowe, przeciwgruźlicze i przeciwdrgawkowe. Również - środki przeczyszczające i węgiel oraz preparaty zawierające wyciąg z dziurawca (zmieniają metabolizm estrogenów). Dlatego zawsze informuj lekarza o stosowanej antykoncepcji.
Jaka metoda antykoncepcji jest zalecana przy chorobie żylakowej?
U pań dotkniętych żylną chorobą zatorowo-zakrzepową stosuje się m.in. wkładki wewnątrzmaciczne (z miedzią lub hormonem uwalnianym bezpośrednio do jamy macicy) albo jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne.
Jak działa pierścień dopochwowy? Czy musi być założony bardzo precyzyjnie?
Dopochwowy pierścień antykoncepcyjny zawiera zestaw hormonów (progestagen i estrogen), które są uwalniane po jego umieszczeniu w pochwie. Założenie pierścienia nie wymaga szczególnej wprawy. Trzeba wprowadzić go całym obwodem do pochwy (sam przemieści się w głąb).
Na ile skuteczne są plastry antykoncepcyjne? Kiedy zaleca się tę metodę?
Plaster to po prostu tabletka hormonalna przyklejona na skórę. Inna jest tylko droga podania hormonów. W przypadku plastra składniki omijają wątrobę. Ponieważ nie są w niej rozkładane, dawka jednorazowo uwalnianych hormonów może być mniejsza. Ta metoda może być zalecana, gdy występują schorzenia wątroby. Również u pań, które nie pamiętają o codziennym przyjmowaniu tabletek (plaster przykleja się co siedem dni). Skuteczność plastra antykoncepcyjnego mogą obniżać: waga ciała powyżej 90 kg oraz niedokładne jego naklejenie (np. nie należy wcześniej natłuszczać skóry w tym miejscu).
Podobno istnieją implanty antykoncepcyjne? Jak działają?
Implanty antykoncepcyjne to metoda znana na zachodzie Europy i w USA , która być może niedługo zostanie wprowadzona również w naszym kraju. Specjalny zestaw składa się ze strzykawki oraz cienkiego pręcika nasączonego progestagenem, który zostaje umieszczony pod skórą. Po założeniu pręcik uwalnia stałe dawki hormonu, równomiernie przez 2 lata. Usunięcie implanta wymaga drobnego zabiegu chirurgicznego.
Na opakowaniach niektórych środków antykoncepcyjnych podawany jest wskaźnik Pearla. Co dokładnie on oznacza?
Wskaźnik Pearla informuje o skuteczności danej metody antykoncepcyjnej. Określa liczbę ciąż, które wystąpiły wśród setki kobiet stosujących daną metodę w ciągu roku. Czyli np. wskaźnik 5 mówi o tym, że na sto kobiet w ciążę zaszło 5. Im niższy wskaźnik Pearla tym skuteczniejsza metoda. Skuteczność może też być wyrażona w procentach.
Konsultacja medyczna lekarz ginekolog Ryszard Rutkowski
