Na półpasiec choruje się tylko raz

Trzyletni wnuczek pani Barbary (l. 47) pół roku temu ciężko przechodził ospę wietrzną. Teraz pacjentka przyszła z powodu bardzo bolesnej wysypki na szyi i pod piersią. Po obejrzeniu zmian na jej skórze skojarzyłem oba fakty.

- To półpasiec - stwierdziłem.

- A co to takiego? - zdziwiła się pani Barbara.

- To zakaźna choroba wirusowa. Wywołuje ja ten sam wirus, który jest przyczyną ospy wietrznej. Musiała się pani zarazić od wnuczka.

- Ale kiedy to było? Już dawno o tym zapomniałem - odparła pacjentka.
- Sprawca półpaśca i ospy wietrznej, wirus viracella, potrafi przetrwać w organizmie w uśpieniu wiele miesięcy, a nawet lat. Atakuje, gdy spada nasza odporność, np. podczas przeziębienia czy grypy. Półpasiec rozwija się zwykle u dorosłych. Również tych, którzy nie zarazili się od nikogo, ale w dzieciństwie chorowali na ospę wietrzną i wirus przetrwał. Albo nie chorowali, ale nie byli szczepieni.

- Dlaczego ta wysypka jest tylko po jednej stronie ciała?

- Zmiany mogą wystąpić w każdym miejscu ciała, ale zwykle po jednej stronie. Gdy wirus zaatakuje więcej ośrodków nerwowych, zmiany występują po obu stronach. Mówimy wtedy o półpaścu podwójnym. Okres wylęgania wirusa trwa 3-5 tyg., a sama choroba 4-21 dni. Ból i dokuczliwe mrowienie może się utrzymywać przez cały czas jej trwania. Inne objawy choroby to podwyższona temperatura, ogólne rozbicie, osłabienie, migrenowe bóle głowy. Ponieważ wirus uszkadza zazwyczaj jeden z nerwów czuciowych oraz powiązane z nim zwoje międzykręgowe i skórę, nawet po wyzdrowieniu w miejscu, gdzie była wysypka, przez długi czas mogą występować nerwobóle (neuralgia).

- To co teraz mam robić? - spytała pani Barbara.

- Gdyby przyszła pani wcześniej, zaleciłbym lek przeciwwirusowy, który ograniczyłby mnożenie się wirusa, a więc choroba przebiegałaby łagodniej. Teraz musi pani leżeć w łóżku, odpoczywać i dużo pić. Może pani przyjmować leki obniżające temperaturę. Pęcherzyków nie wolno drapać ani przekłuwać. Gdy będą bardzo dokuczały, ulgę przyniesie przykładanie na nie zimnych kompresów z czystej wody. Nie stosujemy żadnych maści ani kremów. Gdyby wystąpiły na skórze zmiany ropne, należy je przemywać wodą utlenioną. Można też wspomagać organizm, przyjmując wit. C, B complex i preparaty z cynkiem.

Dodałem, że jeśli po ustąpieniu zmian utrzymuje się nadwrażliwość skóry, trzeba przyjąć dawkę kortykosteroidów. To nie dopuści do rozwoju neuralgii. Nerwobóle można też leczyć naświetlaniami i laserem. Należy też przestrzegać higieny, aby zakażenie nie rozszerzyło się na oczy. Są bowiem, oprócz skórnej, także oczna i uszna postać półpaśca. Powikłaniem w takich przypadkach może być częściowe uszkodzenie słuchu lub szumy uszne, a w przypadku oczu - zapalenie rogówki czy błony naczyniowej oka. Nie wolno też zrywać strupków po przyschnięciu pęcherzyków, bo to pozostawia blizny.

Dr Grzegorz Borstern, spec. chorób wewnętrznych