Jak nakarmić dyktatora, Witold Szabłowski
"Jedzenie to władza, nauczyłem się tego, gotując dla prezydentów". Dwaj kucharze Fidela Castro, kucharka Pol Pota, kucharze Saddama Husajna, Envera Hodży i Idiego Amina po raz pierwszy opowiadają swoją historię po dekadach milczenia.
Prawa do książki wykupił największy światowy wydawca - nowojorski Penguin Random House - zanim została napisana. Jej ekranizacją od kilku miesięcy interesują się wytwórnie z Hollywood. Premiera "Jak nakarmić dyktatora" Witolda Szabłowskiego już 18 września.
"Według raportu amerykańskiej organizacji Freedom House czterdzieści dziewięć krajów jest obecnie rządzonych przez dyktatorów - a liczba ta wciąż rośnie".
Kucharze dyktatorów - beneficjenci i ofiary swoich brutalnych pracodawców. Ci, którzy widzieli ich w momentach, gdy przybierali "ludzką" twarz: tuż po przebudzeniu, podczas obiadu i gdy dzień dobiegał końca. Karmiący szaleńców, odpowiedzialnych za śmierć i cierpienie setki ludzi. Czy któryś z kucharzy, korzystając z atmosfery, jaka towarzyszy jedzeniu, wpłynął na los, choćby jednego człowieka? Kim są ci, którzy z bliska obserwowali postacie z pomników i kart podręcznika, budzący strach oraz wpływający na złe lub dobre losy swoich podwładnych? Jak się czuli, gdy gotowali dla szaleńców? I jaką cenę przyszło im za to zapłacić?
Przez cztery lata autor przejechał cztery kontynenty: od zapomnianej przez wszystkich wioski na kenijskiej sawannie, przez ruiny starożytnego Babilonu w Iraku, po dżunglę w Kambodży, gdzie skryli się ostatni z Czerwonych Khmerów. Odbył wielogodzinne rozmowy z kucharzami, którzy przez lata gotowali dla jednych z największych dyktatorów XX wieku. Niektórzy z bohaterów książki wciąż nie otrząsnęli się z traumy, jaką była praca dla kogoś, kto w każdej chwili mógł ich zabić. Inni wiernie służyli reżimom i do dziś nie chcą zdradzać wielu ich tajemnic.
- Zacząłem się zastanawiać, co mogą powiedzieć o historii ci, którzy gotowali w jej kluczowych momentach. Co dostrzegli kątem oka kucharze, którzy wtedy pilnowali, by nie przypalił się ryż, nie wykipiało mleko, nie przypalił kotlet albo nie ulała woda z kartofli? Szybko pojawiły się kolejne pytania. Co zjadł Saddam Husajn, gdy już wydał rozkaz, by zagazować dziesiątki tysięcy Kurdów? Nie rozbolał go potem brzuch? A co jadł Pol Pot w czasie, gdy niemal dwa miliony Khmerów umierały z głodu? Co Fidel Castro, kiedy postawił świat na granicy wojny jądrowej?.
Dyktatorzy opisani w książce:
Idi Amin
Brutalny i bezwzględny prezydent Ugandy w latach 1971-1979, nazywany "rzeźnikiem z Ugandy". Szacuje się, że jego rządy doprowadziły do śmierci co najmniej ok. 300-400 tysięcy Ugandyjczyków. W "Jak nakarmić dyktatora" jego historię opowiada kucharz Otonde Odera.
Fidel Castro
Charyzmatyczny przywódca rewolucji kubańskiej, sprawujący w latach 1959-2008 rządy, które doprowadziły do wieloletniej izolacji Kuby. Jego sylwetkę w książce przedstawiają dwaj kucharze: świetnie prosperujący Erasmo Hernandez oraz pogrążony w ubóstwie i postępującym szaleństwie Flores.
Enver Hodża
Dyktator Albanii od okresu tuż po II wojnie światowej do 1985 roku. Jego rządy charakteryzowała izolacja, stworzył system łagrów i więzień politycznych. Do końca życia wierzył w stalinizm. Opowiada o nim pan K., który wciąż boi się zemsty rodziny dyktatora i jako jedyny z bohaterów książki nie chciał ujawnić swojej tożsamości.
Saddam Husajn
Dyktator Iraku w latach 1979-2003. Jego rządy naznaczyła wieloletnia wojna z Iranem. Obalony w 2003 roku w wyniku inwazji międzynarodowej koalicji na czele ze Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią, a następnie stracony w wyniku wyroku Sądu Najwyższego. Jego postać przybliża w książce kucharz Abu Ali.
Pol Pot
Dyktator Kambodży, przywódca Czerwonych Khmerów. Zdaniem wielu badaczy twórca najskrajniejszej formy totalitaryzmu w całej historii ludzkości. Za jego rządów zginęło około dwa miliony ludzi, panował głód i terror. W książce Witolda Szabłowskiego przedstawiony jest okiem zakochanej w nim kucharki, Yong Moeun.
Witold Szabłowski - dziennikarz, jeden z najbardziej cenionych polskich reportażystów. Autor książek "Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji" (2010), "Tańczące niedźwiedzie. Reportaże z transformacji" (2014) i "Sprawiedliwi zdrajcy. Sąsiedzi z Wołynia" (2016), które zdobyły uznanie w Polsce oraz na świecie. Laureat m.in. Nagrody Dziennikarskiej Parlamentu Europejskiego, Nagrody im. Anny Lindh i nagrody PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego. Za książkę "Zabójca z miasta moreli" otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike. W 2008 roku dostał wyróżnienie w konkursie Amnesty International dla autorów najlepszych tekstów dotyczących praw człowieka za artykuł "To z miłości, siostro". Pisarz podpisał także kontrakt z jednym z najbardziej prestiżowych wydawnictw na świecie - Penguin Random House. Nakładem tego wydawnictwa ukazały się "Tańczące niedźwiedzie" w tłumaczeniu Antoni Lloyd-Jones. Wkrótce na anglojęzycznym rynku pojawi się także książka "Jak nakarmić dyktatora".
"Rzadko komuś czegoś zazdroszczę, ale Szabłowskiemu reporterskiego talentu - i owszem".
- Marcin Meller
"To doskonała książka. Jeden z najlepszych przykładów reportażu literackiego".
- Ian Buruma, redaktor naczelny New York Review of Books, o "Zabójcy z miasta moreli"
