Reklama

Alkoholowy zespół płodowy

Przez pojęcie alkoholowego zespołu płodowego, najczęściej rozumiane jest ciężkie upośledzenie intelektualne dziecka, zaburzenia percepcji, snu, emocji wyższych, jak również zaburzeń w morfologii - niska masa urodzeniowa, mikrocefalia, charakterystyczny "zdziwiony" wyraz twarzy.

Jest to tylko jeden z możliwych obrazów klinicznych. W rzeczywistości obecnie kwalifikowanych jest kilka zespołów wywołanych spożywaniem...

Co to jest FAS?

Problem spożywania przez kobiety ciężarne alkoholu oraz produktów spożywczych zawierających alkohol etylowy stanowi coraz większy problem społeczny. Wzrost statusu ekonomicznego w znacznej mierze przyczynia się do tego. Problem spożywania alkoholu w czasie ciąży nie dotyczy tylko kobiet nisko sytuowanych ekonomicznie, ale również tych z klas średnich i dobrze zarabiających.

Świadomość konsekwencji spożywania alkoholu w ciąży również nie przemawia na korzyść. Istnieje obiegowa opinia, propagowana również przez część środowiska lekarskiego, jakoby jedna lampka wina czy mały kieliszek wódki nie ma wpływu na rozwijający się płód a co więcej - przynosi ulgę zestresowanej ciężarnej. Kampanie prowadzone na rzecz abstynencji w okresie ciąży i karmienia, również giną w ogólnym marazmie społecznym. W mniejszym opracowaniu przedstawione zostały konsekwencje spożywania alkoholu przez ciężarną, jak również opisane zostały procesy biologiczne zachodzące w ciele kobiety i płodu po spożyciu alkoholu.

Reklama

Alkohol etylowy - jaki ma wpływ na płód?

Alkohol etylowy jest substancją biologicznie czynną. W swoich właściwościach w układach biologicznych przypomina wodę - może być rozpuszczalnikiem dla wielu substancji, jak również nie wykazuje oporności bariery komórka - błona komórkowa - środowisko zewnętrzne. Brak oporności na bariery biologiczne powoduje, iż spożyty alkohol wchłania się już w śluzówce jamy ustnej, przełyku i żołądka. Podobnie jak woda, alkohol dąży do wyrównania swojego stężenia w układzie zamkniętym, jakim jest organizm ludzki. Po mniej - więcej 40 minutach od przyjęcia dawki alkoholu, jego stężenie jest wyrównane w każdej tkance ciała (podobnie rzecz ma się z rozwijającym się płodem).

Alkohol w głównej mierze jest metabolizowany prze wątrobową dehydrogenazę alkoholową (około 93% spożytego alkoholu), oraz wydalany w formie nieprzetworzonej z moczem, potem oraz wydychanym powietrzem.

W normalnych warunkach u zdrowej osoby proces ten może zająć od 3 do 24 godzin (uzależnione jest to od ilości spożytego alkoholu).

W przypadku kobiet ciężarnych efektywność procesu degradacji związanego z działaniem dehydrogenazy alkoholowej jest obniżona o około 30%, co w efekcie wydłuża czas metabolizowania nawet o 50%. Płód nie posiada własnej dehydrogenazy alkoholowej, gdyż ta będzie syntezowana w wątrobie dopiero po urodzeniu. Niestety, kiedy kobieta ciężarna "dochodzi" do siebie po małej lampce wina, płód cały czas pozostaje pod wpływem alkoholu.

Procesy neurogenezy

Jak w większości procesów embriogenezy, tak również w przypadku neurogenezy (czyli procesu rozwoju układu nerwowego) istnieją trzy kluczowe procesy: proliferacja komórkowa (czyli namnażanie się komórek), migracja (czyli właściwe umiejscawianie w organie i organizmie), dojrzewanie (związane z procesami specjalizacji komórkowej oraz ich selekcji pod względem funkcjonowania).

Alkohol etylowy jako substancja czynna biologicznie, prowadzi w głównej mierze do zaburzenia dwóch pierwszych procesów, czyli proliferacji i migracji. W przypadku procesów namnażania się komórek, alkohol powoduje przyspieszenie procesów starzenia się komórek, zwiększenie współczynnika selektywnej śmierci (proces ten ma na celu eliminację nieprawidłowych komórek lub takich, które w dalszym rozwoju organizmu są zbędne) oraz wpływa hamująco na same procesy podziału - reasumując alkohol powoduje obniżenie liczby aktywnych, prawidłowych komórek nerwowych stanowiących pilę budująca ośrodkowy układ nerwowy płodu.

W procesie neurogenezy istotne są również procesy migracji komórkowej. Ośrodkowy układ nerwowy powstaje, jako struktura połączona wielo-ośrodkowa. Od stopnia połączenia i wzajemnej integracji zależy sprawność pracy mózgu. W przypadku jakichkolwiek zaburzeń dochodzi do nieprawidłowości przy wykształcaniu się głównych struktur mózgowych, a tym samym ich dysfunkcji.

FAS - objawy

Przez pojęcie alkoholowego zespołu płodowego, najczęściej rozumiane jest ciężkie upośledzenie intelektualne dziecka, zaburzenia percepcji, snu, emocji wyższych, jak również zaburzeń w morfologii - niska masa urodzeniowa, mikrocefalia, charakterystyczny "zdziwiony" wyraz twarzy. Jest to tylko jeden z możliwych obrazów klinicznych. W rzeczywistości obecnie kwalifikowanych jest kilka zespołów wywołanych spożywaniem alkoholu przez ciężarną. Wszystkie dotyczą zaburzeń rozwojowych układu nerwowego, jednakże w zależności od stopnia zaawansowania mogą również dotyczyć innych układów i narządów.

Jak wspomniano wcześniej, alkohol może być przyczyną wystąpienia zaburzeń rozwojowych mózgowia.

U dzieci z zespołem FAS najczęściej dochodzi do uszkodzenia:

hipokampu - ośrodków pamięci krótko- i długotrwałej;

tworu siatkowego - "motoru" działania dla innych ośrodków OUN, regulator snu, ośrodek procesów poznawczych;

mostu - ośrodka "nadzoru" motoryki gałek ocznych oraz odbioru dźwięku;

rdzenia przedłużonego - ośrodka odpowiedzialnego za: oddychanie, ciśnienie tętnicze, żucie, połykanie, kichanie, ziewanie, kaszel, wydzielanie potu;

płatu skroniowego - ośrodka pamięci dźwiękowej;

jąder migdałowatych.

Mózg dziecka z rozpoznanym zespołem FAS ma mniejszą masę oraz wymiary od mózgu rówieśników. Struktura przekroju również odbiega od normy - mózg dziecka z zespołem FAS wykazuje typowe zaburzenia dla mózgu osoby uzależnionej od alkoholu.

W efekcie zaburzeń rozwojowych dzieci z zespołem FAS wykazują liczne zaburzenia neuronalne i psychosomatyczne. Z powodu zaburzenia funkcji ośrodków percepcji oraz pamięci i postrzegania abstrakcyjnego chorzy mają bardzo często problemy z nauką oraz aspektem społecznym życia. Mylnym jest stwierdzenie, jakby wszystkie osoby z FAS wykazywały opóźnienie intelektualne. Właściwy dobór narzędzi i technik edukacyjnych prowadzi niejednokrotnie do wyprowadzenia osiągnięć dziecka do granic normy przewidzianych w danym momencie rozwoju czy edukacji.

Czy istnieje bezpieczna granica?

W kontekście przyczyny FAS pojawia się pytanie czy istnieje bezpieczna ilość alkoholu, jaką kobieta może przyjąć, bez obawy o zdrowie własnego dziecka. Otóż odpowiedź brzmi nie - nie istnieje coś takiego jak definicja dawki progowej, gwarantującej bezpieczeństwo i zupełny brak konsekwencji. W chwili obecnej większość badaczy jest zgodna, iż pojedynczy epizod spożycia alkoholu lub produktu go zawierającego, może w konsekwencji doprowadzić do rozwoju pełnoobjawowego FASu.

Problemem w większości odnotowanych przypadkach FAS jest niewiedza kobiet o ciąży. Bardzo duża część matek dzieci z zespołem FAS deklarowała spożywanie alkoholu w pierwszych momentach ciąży, kiedy nie były w stanie zorientować się o odmienności swojego stanu. Fakt ten jeszcze bardziej przemawia za niespożywaniem alkoholu w okresie ciąży i momentem ją poprzedzającym.

Podsumowanie

Zespół FAS stanowi duże obciążenie zarówno dla pacjenta, jak również dla rodziców. Niestety niejednokrotnie przyczyną choroby jest regularne spożywanie przez kobiety w ciąży produktów alkoholowych. Świadomość, iż przyszłe matki już w okresie prenatalnym są odpowiedzialne za zdrowie i życie poczętego dziecka, powinna skłonić do pewnych przemyśleń i działań zarówno przyszłych rodziców, jak i odpowiednie instytucje państwowe.

zdronet
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy