Będą bliźnięta

Nie bez powodu mówi się, że przyszłość należy do bliźniąt. Każdego roku przychodzi na świat coraz więcej dwojaczków. W latach 2002-2010 liczba bliźniąt w Polsce wzrosła aż o 46 proc.! Wiele wskazuje na to, że ta tendencja się utrzyma. Dlaczego?

- Sporo bliźniąt rodzi się w wyniku leczenia niepłodności na skutek przyjmowania leków stymulujących owulację. Przyczyną zwiększenia liczby ciąż bliźniaczych jest także zapłodnienie in vitro, podczas którego celowo, aby zwiększyć szanse ciąży, w macicy umieszcza się więc niż jeden zarodek. Pamiętajmy, że coraz więcej par ma problemy z naturalnym poczęciem dzieci i korzysta z tzw. technik wspomaganego rozrodu.

Ciąże bliźniacze mogą być więc jeszcze częstsze - wyjaśnia dr Leszek Lewandowski, specjalista ginekolog-położnik. Chociaż oczywiście część bliźniaków zostaje poczęta w sposób naturalny.

- Kiedy przyszli rodzice dowiadują się, że będą mieli bliźniaki, zawsze na początku nie dowierzają. Potem wpadają w panikę, aż wreszcie tłumaczą sobie: "W sumie to dobrze, przemęczymy się przez kilka lat, ale chociaż będziemy mieli od razu dwójkę dzieci tak, jak chcieliśmy" - mówi Barbara Jaworska, położna.

Zanim jednak maluchy pojawią na świecie, ich mamę czeka kilka trudnych miesięcy.

- Ciąża bliźniacza to duże obciążenie dla organizmu kobiety. Wymaga szczególnej troski zarówno ze strony otoczenia przyszłej mamy, jak i lekarza, pod którego opieką się znajduje - mówi dr Leszek Lewandowski.

- Mamy, które dowiadują się, że będą miały bliźnięta, bardzo często obawiają się o przebieg ciąży, wiele spraw je niepokoi - dodaje Barbara Jaworska, położna.

Właśnie doświadczasz takich uczuć? Nasi eksperci wyjaśnią ci, w jaki sposób powinnaś teraz dbać o siebie i maleństwa, by przejść ciążę w dobrej formie.

Objawy ciąży bliźniaczej nie są charakterystyczne, więc samej trudno będzie ci stwierdzić, czy nosisz w sobie jedno, czy więcej dzieci. Dopiero pierwsze badanie USG, które można wykonać już w 4. tygodniu po zapłodnieniu, może sugerować, że będziesz miała bliźniaki. Ciąża mnoga jest traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka, dlatego zarówno ty, jak i dzieci musicie być otoczeni szczególną opieką medyczną.

Na początku ważny jest wybórginekologa, któremu będziesz mogła zaufać. - Warto zrobić rozeznanie i wybrać lekarza, który ma doświadczenie w prowadzeniu ciąż wielopłodowych - radzi dr Lewandowski. Na wizyty kontrolne w pierwszym i drugim trymestrze będziesz przychodzić częściej niż w przypadku ciąży pojedynczej, bo co 2-3 tygodnie, a w trzecim - nawet co tydzień.

Czekają cię również częstsze badania krwi i moczu. To ważne dla ciebie i dzieci. Jeśli okaże się, że masz zbyt niski poziom hemoglobiny, lekarz zaleci przyjmowanie preparatów żelaza i kwasu foliowego, co powinno uchronić cię przed niedokrwistością. Z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na witaminy i minerały u kobiety w ciąży bliźniaczej, lekarz zaproponuje ci suplementację preparatami zawierającymi potrzebne składniki.

Kobiety spodziewającesię jednego dziecka mają zwykle 3-4 badania USG. W twoim przypadku będzie ich więcej, bo przynajmniej jedno w miesiącu.

- Dzięki tym badaniom lekarz może monitorować rozwój dzieci, np. do 12. tygodnia stwierdzi, czy maluchy rozwijają się we wspólnym worku owodniowym, czy nie, i czy mają wspólne łożysko - jeśli tak jest, istnieje ryzyko wystąpienia tzw. zespołu przetoczenia, gdzie jeden płód rozwija się kosztem drugiego - wyjaśnia dr Leszek Lewandowski.

Podczas wizyt ginekolog będzie także kontrolować stan szyjki macicy. W ciąży bliźniaczej ma ona tendencję do skracania się, gdyż dwoje dzieci i duże ilości płynu owodniowego wywierają na nią mocniejszy nacisk, co grozi przedwczesnym porodem. Aby do tego nie dopuścić, lekarz zaleca oszczędzający tryb życia, przyjmowanie leków rozkurczowych, a przy znacznym skróceniu się szyjki macicy zakłada specjalny krążek (tzw. pessar). W skrajnych przypadkach kobieta trafia do szpitala, gdzie podejmowane są dalsze próby powstrzymania porodu.

Martwisz się, że - skoro spodziewasz się dwójki dzieci - to również objawy ciąży dadzą ci się podwójnie we znaki? Niekoniecznie musi tak być. - Z mojego doświadczenia wynika, że przyszłe mamy bardzo różnie odczuwają ciążowe przypadłości. To, co dla jednej kobiety jest tylko dyskomfortem, dla innej bywa trudne do zniesienia.

Może się więc zdarzyć, że mama bliźniąt będzie czuć się lepiej aniżeli kobieta, która spodziewa się tylko jednego dziecka - mówi Barbara Jaworska, położna. Lepiej się jednak przygotować na to, że w pierwszych miesiącach mogą dokuczać ci poranne nudności i wymioty. W trzecim trymestrze z powodu powiększającego się brzucha musisz się liczyć z bólami kręgosłupa, pojawieniem sięobrzęków i żylaków, z trudnościami ze spaniem, poruszaniem się czy wykonywaniem czynności wymagających schylania się (np. z wiązaniem butów).

Niewykluczone są także problemy żołądkowo-jelitowe, a także trudności z oddychaniem (może pojawić się zadyszka i płytki oddech, który jest wynikiem uniesienia przepony pod wpływem rosnących w brzuchu dzieci).

- Bez względu na to, jak mocno przyszłej mamie dają się we znaki ciążowe dolegliwości, faktem jest, że w ciąży bliźniaczej ryzyko wystąpienia różnych powikłań jest podwyższone. Do najczęstszych z nich należą: przedwczesny poród, niedokrwistość, łożysko przodujące, nadciśnienie, cukrzyca, cholestaza. Na szczęście systematyczna kontrola przebiegu ciąży pozwala im zapobiec, więc nie ma potrzeby zamartwiać się na zapas - uspokaja ginekolog.

To z pewnością recepta na przetrwanie 9 miesięcy w dobrej formie. Pamiętaj, że w twoim organizmie rozwija się dwoje dzieci, więc masz prawo czuć się zmęczona i bardziej senna. Dlatego:

● pozwól sobie na odpoczynek i relaks. Staraj się unikać stresu, bo niekorzystnie wpływa na was troje. Jeśli lekarz zaproponuje ci zwolnienie już w pierwszym trymestrze ciąży, nie wzbraniaj się. Masz prawo do wolniejszego tempa życia. To nie lenistwo, lecz po prostu potrzeba organizmu.

● Unikaj dużego wysiłku, nie przemęczaj się, proś partnera o pomoc. Staraj się polegiwać, zwłaszcza kiedy czujesz bóle pleców. W pozycji leżącej nie tylko odpoczywa twój kręgosłup, ale także zwiększa się przepływ krwi przez łożysko, dzięki czemu maluszki otrzymują więcej tlenu oraz składników odżywczych.

● Jeśli uprawiasz jakiś sport, koniecznie zapytaj lekarza, czy możesz ćwiczyć w pierwszym trymestrze. Podobnie z seksem. W pierwszych miesiącach prawdopodobnie będziesz mogła kochać się w miarę normalnie (patrz też: str. 72), jednak już od połowy ciąży, ze względu na ryzyko przedwczesnego porodu, czeka cię ograniczenie aktywności seksualnej.

● Pamiętaj, by zdrowo się odżywiać. Nie musisz jeść za dwoje, a w tym przypadku właściwie za troje:) - Optymalny przyrost wagi w czasie całej ciąży bliźniaczej to 20 kg - mówi dr Lewandowski. Aby go nie przekroczyć, odżywiaj się zdrowo, jedz potrawy bogate w witaminy oraz mikroelementy (szczególnie w żelazo i kwas foliowy). Zrezygnuj z surowego mięsa, owoców morza i przetworów z mleka niepasteryzowanego, słodyczy i fast foodów. Postaw na świeże warzywa i owoce, delikatne mięso dobrej jakości oraz pełnoziarniste produkty zbożowe.

● Zapisz się wraz z partnerem do szkoły rodzenia. - Zwykle robi się to około 26. tygodnia ciąży, ale jeśli spodziewamy się bliźniąt, lepiej zrobić to wcześniej, bo bliźniaki lubią przychodzić na świat przed wyznaczonym terminem - radzi Barbara Jaworska, położna. Choć w większości szkół nie ma osobnych zajęć prowadzonych dla par oczekujących bliźniąt (ale w niektórych dużych miastach już powstają) informacje podane na zajęciach na pewno okażą się przydatne i ułatwią wam opiekę nad maleństwami.

Bliźniaki najczęściej rodzą się przed 38. tygodniem życia. - Duża grupa dzieci przychodzi na świat wcześniej, średnio około 36. tygodnia życia, stądich niższa waga urodzeniowa - około 2500 g - mówi dr Lewandowski. - Wiedząc, że bliźniaki lubią przed czasem pojawić się na świecie, lepiej pozałatwiać wcześniej wszystkie ważniejsze sprawy, np. kupić wyprawkę, spakować torbę do szpitala, tak by spokojnie oczekiwać na poród - radzi położna.

Decyzja o sposobie przyjścia dzieci na świat podejmowana jest na podstawie ostatniego badania USG. - Jeśli dzieci ułożone są główkami w dół i nie stwierdza się przeciwwskazań zdrowotnych, istnieje duże prawdopodobieństwo, że poród odbędzie się siłami natury - mówi ginekolog. Poród naturalny bliźniąt nie różni się tak bardzo od porodu jednego dziecka, z tym że najpierw rodzi się pierwsze maleństwo, a średnio w ciągu 30 minut drugie.

- Jednak w sytuacji, gdy jedno z dzieci urodziło się naturalnie, a drugie podczas porodu zmieniło położenie z główkowego na inne, poród może zakończyć się cesarskim cięciem - wyjaśnia dr Lewandowski. W czasie akcji porodowej dzieci są cały czas monitorowane, co zmniejsza ryzyko wystąpienia komplikacji. Poród bliźniąt obarczony jest wyższym ryzykiem, dlatego lekarz nieco dłużej będzie obserwował ciebie i dzieci. Ale jeśli wszystko przebiegnie prawidłowo, w 3.-4. dobie wyjdziesz do domu.

- Połóg kobiety rodzącej bliźnięta trwa około 6 tygodni, czyli tyle samo, co kobiety rodzącej jedno dziecko. Z moich obserwacji wynika jednak, że mamy bliźniaków potrzebują nieco więcej czasu, by dojść do siebie. Często dopiero po dwóch miesiącach mama bliźniąt odzyskuje siły. Dlatego ważne jest, by tuż po porodzie ktoś pomagał kobiecie w opiece nad dziećmi - radzi położna. Poproś więc zawczasu bliskich o wsparcie. Dzięki temu szybciej dojdziesz do formy i będziesz mogła cieszyć się swymi maluszkami.

✔ Wiek kobiety - ze statystyk wynika, że mamy między 30. a 40. rokiem życia częściej rodzą bliźnięta.

✔ Przebyte porody - od trzeciej ciąży wzrasta prawdopodobieństwo urodzenia bliźniąt.

✔ Dziedziczone geny - jeśli przyszła mama sama jest bliźniaczką, szanse na to, że urodzi bliźniaki rosną (geny ojca nie mają tu znaczenia).

✔ Aktywność seksualna - częste współżycie sprzyja ciąży mnogiej.

Bliźnięta już w brzuchu potrafią nawiązywać ze sobą kontakt i chętnie to robią. Rodzice dzieci, wśród których znajduje się para bliźniąt, opisując więzi między rodzeństwem, twierdzą, że bliźniaki są zdecydowanie bardziej przywiązane do siebie niż do reszty rodzeństwa. Wspólne geny to jednak nie wszystko, co je łączy. Pobyt w macicy przez wiele miesięcy, gdzie każdy ruch jednego dziecka jest tak wyraźnie odczuwany przez drugie to jak... obcowanie ze swoją drugą połówką.

Daje się to zauważyć już u noworodków. Kiedy trzeba je z jakichś powodów rozdzielić, stają się płaczliwe i niespokojne. Jeśli znów są obok siebie - uspokajają się. Lubią się dotykać, bo tak robiły w brzuchu mamy - wtedy czują się bezpiecznie. Jako dorosłe osoby również doświadczają niezwykłej więzi, potrafią wyczuć, gdy np. z drugim bliźniakiem dzieje się coś niedobrego.

bliźniaki wyglądają identycznie, a inne nie są do siebie podobne. W wyniku ciąży bliźniaczej mogą się bowiem urodzić: ✔ Bliźnięta jednojajowe - mają tę samą płeć, kolor włosów, oczu i grupę krwi. Do ich poczęcia dochodzi wówczas, gdy pojedyncza komórka jajowa zostanie zapłodniona przez jeden plemnik, a następnie podzieli się na dwie struktury. Bliźniaki jednojajowe mają dwie oddzielne pępowiny, ale korzystają z tego samego łożyska (rozwijają się w jednym lub dwóch workach owodniowych).

Takie bliźnięta rodzą się jednak dość rzadko, stanowią jedynie 1/3 ciąż bliźniaczych. ✔ Bliźnięta dwujajowe - ich kod genetyczny nie jest jednakowy, mogą być więc odmiennej płci i znacznie różnić się wyglądem. Rodzą się w wyniku zapłodnienia dwóch różnych komórek jajowych przez dwa różne plemniki. Z uwagi na to, że nie są bliźniaczo podobne, niektórzy specjaliści uważają, że należy je określać mianem dwojaczków.

Konsultacja: mgr Barbara Jaworska, położna środowiskowa z NZOZ w Markach, dr Leszek Lewandowski, specjalista ginekolog-położnik z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

Tekst: Zofia Pisarek