Bezpieczne karmienie butelką od A do Z

Dzieci, którym podawane jest mleko modyfikowane, mogą rosnąć zdrowo i rozwijać się identycznie, jak ich rówieśnicy karmieni naturalnie. Żeby tak się stało, musi być jednak spełnionych kilka warunków. Istotne są dobór właściwej mieszanki, zasady przygotowywania posiłków i odpowiednie akcesoria. Ale to nie wszystko. Nasz ekspert, dr Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra, szczegółowo wyjaśnia, jak bezpiecznie i bez problemów karmić dziecko butelką. 

A JAK AKCESORIA DO PODAWANIA MLEKA

Potrzebujesz oczywiście butelek i smoczków, ale przydadzą ci się także inne akcesoria. Wodę na jedzenie dla dziecka szybko ogrzejesz w podgrzewaczu. Dzięki właściwej temperaturze bez problemu rozpuścisz proszek, będziesz też miała pewność, że smyk się nie poparzy. Koniecznie sprawdź, czy w podgrzewaczu, którego zakup rozważasz, zmieści się zarówno butelka, jak i słoiczek z gotowym daniem dla brzdąca.

Dezynfekcję butelek oraz smoczków (wyjaławianie jest konieczne aż do skończenia przez malucha 6 miesięcy) ułatwi ci sterylizator: parowy lub mikrofalowy. Smyk musi też mieć osobną szczotkę do czyszczenia butelek - niektóre z nich mają dołączone końcówki do mycia smoczków. Z kolei dzięki specjalnej suszarce do butelek nie zostaną na nich zacieki.

B JAK BUTELKA DLA SMYKA

Większość mam wybiera butelki plastikowe. Są lekkie i nietłukące, ale szybko się niszczą (w szczelinach gromadzą się resztki mleka, które stają się pożywką dla bakterii), dlatego powinno się je wymieniać co 2-3 miesiące. Szklane łatwiej utrzymać w czystości. Najlepiej mieć w domu 2-3 butelki, najpierw o pojemności 120-150 ml, a potem większe - 180-220 ml.

Butelki mogą być: antykolkowe, samosterylizujące się, z uchwytami po obu stronach, by starszy malec mógł je trzymać, a także ze specjalnymi smoczkami (patrz hasło "S" jak smoczek). Dobra butelka powinna mieć ergonomiczny kształt, być dostosowana do wieku dziecka oraz posiadać odpowiedni atest.

C JAK CZĘSTOTLIWOŚĆ POSIŁKÓW

Mleko modyfikowane jest bardziej ciężkostrawne niż naturalny pokarm kobiety, dlatego zaleca się, by między posiłkami robić przerwy potrzebne dziecku do strawienia posiłku. Teoretycznie niemowlęciu powinno się podawać butelkę nie częściej niż co ok. 3 godziny, ale dzieci miewają różne apetyty, więc dostosuj się do potrzeb swojego synka lub córki (więcej informacji pod hasłem "I" jak indywidualne potrzeby maluszka).

D JAK DOBÓR MLEKA MODYFIKOWANEGO

Zanim zdecydujesz się na konkretną mieszankę, skonsultuj się z pediatrą. On pomoże ci wybrać mleko, które najlepiej zaspokoi potrzeby twojego malca. To istotne, szczególnie gdy dziecko jest zagrożone alergią, miewa kolki lub nadmiernie ulewa. Najważniejsze jest jednak podawanie mieszanki dostosowanej do wieku malca.

Mleko początkowe (1) jest przeznaczone dla maluszków od urodzenia do 6. miesiąca życia, następne (2) dla niemowląt powyżej 6. miesiąca, dla starszych dzieci (3) - powyżej 9. lub 10. miesiąca (w zależności od producenta). Mleko Junior piją z kolei dzieci od 1. do 3. roku życia.

H JAK HIGIENICZNE PRZYKAZANIA

Jeśli chcesz zaoszczędzić smykowi problemów zdrowotnych przy karmieniu go butelką, przestrzegaj kilku zasad. Przed przygotowaniem mieszanki zawsze myj ręce. Gdy malec skończy posiłek, wszystkie akcesoria wyczyść dokładnie płynem przeznaczonym do mycia butelek dla niemowląt (użyj specjalnej szczotki). Na koniec wysterylizuj butelkę i smoczek. Dopiero gdy twój malec skończy pół roku, możesz zrezygnować ze sterylizacji na rzecz wyparzania.

I JAK INDYWIDUALNE POTRZEBY MALUSZKA

Ile i jak często powinien jeść smyk w wieku twojego dziecka? Zwykle w 1. miesiącu jest to 7-8 razy po 90- -110 ml, w 2. - 6 razy po 110-130 ml, w 3. - 6 razy po 130 ml, w 4. - 6 razy po 150 ml, w 5.-6. - 4 razy po 180 ml, w 7.-9. - 3-4 razy dziennie po 180-200 ml, a w 10.-12. - 2-3 razy po 180-220 ml.

Jednak choć powinnaś uwzględniać normy żywienia, traktuj je elastycznie. Jeśli malec chce jeść częściej lub rzadziej, niż zostało to przewidziane, dostosuj się do niego. Głównym kryterium jest to, czy twoje dziecko dobrze się rozwija i przybiera na wadze. Ale uwaga: nie przekarmiaj go, bo grozi to zbyt szybkim przyrostem masy ciała. Pamiętaj, że nie każdy płacz oznacza, że brzdąc jest głodny.

J JAK JEDZENIE WE WŁAŚCIWEJ POZYCJI

Pozycja dziecka w czasie podawania mu butelki powinna jak najbardziej przypominać tę przy karmieniu naturalnym. Pamiętaj też, że maluch nie może leżeć płasko, bo wtedy łatwiej o zakrztuszenie. Główka powinna znajdować się trochę wyżej niż reszta ciała.

K JAK KONTAKT Z MAMĄ PODCZAS KARMIENIA

Przytulanie malca w czasie posiłku oraz okazywanie mu czułości pozwoli ci zbudować z nim silną więź. Poza tym bliski kontakt i uważna obserwacja smyka sprawią, że szybciej zareagujesz, gdyby twój malec zaczął się krztusić. Co ważne, przy karmieniu butelką szansę na wyjątkową bliskość z maluszkiem ma także jego tata.

Ł JAK ŁYKANIE POWIETRZA

Połykanie powietrza podczas jedzenia sprzyja występowaniu kolki. Aby tego uniknąć, postaraj się, żeby w czasie, gdy maluch ssie, butelka była trzymana możliwie pod kątem prostym do jego buzi. Smoczek będzie wtedy całkowicie wypełniony mlekiem. Ważne jest także, by maluch nie jadł zbyt szybko lub łapczywie, bo w jego brzuszku gromadzi się wtedy dużo powietrza. Zachowuj odpowiednio długie przerwy między posiłkami.

M JAK MIESZANKI MLECZNE

Choć nie udało się jak dotąd stworzyć mleka w proszku, które w pełni zastąpiłoby naturalny pokarm mamy (np. zawierałoby cenne przeciwciała), producenci dokładają starań, aby skład mieszanek był do niego jak najbardziej zbliżony. Mleko modyfikowane dla niemowląt powstaje na bazie mleka krowiego, ale jest poddane specjalnej obróbce.

Zmienia się proporcje i jakość białek, obniża zawartość sodu, potasu oraz chloru, a wzbogaca o tłuszcze roślinne, witaminy (A, D, E, C, K), mikro- i makroelementy (cynk, żelazo, selen, wapń, fosfor). Niektóre mieszanki zawierają także probiotyki - dobroczynne bakterie korzystnie wpływające na równowagę mikroflory jelitowej, inne - prebiotyki, czyli cukry pobudzające rozwój dobrych bakterii jelitowych. Mleka te zapobiegają biegunkom oraz zaparciom, poza tym wzmacniają naturalną odporność organizmu.

Istnieją też specjalne mieszanki dla wcześniaków, smyków zagrożonych uczuleniem (tych, których rodzice lub rodzeństwo mają alergię), dla alergików, głodomorków czy dzieci, które cierpią na zespół złego wchłaniania. Odpowiednie mleko pomoże ci dobrać pediatra, który opiekuje się malcem.

N JAK NOTOWANIE GODZIN POSIŁKÓW

Jeżeli karmisz malucha butelką, dobrym pomysłem

jest założenie zeszytu, w którym osoby podające dziecku mieszankę (ty, tata malca, babcia, niania) będą mogły zapisać, ile i kiedy niemowlę zjadło. Dzięki temu znacznie łatwiej kontrolować jego posiłki. Poza tym informacja, jaki apetyt miało dziecko w ciągu dłuższego czasu, jest bezcenna, gdyby pojawiły się u niego jakiekolwiek problemy z przyrostem wagi (to ważne zarówno u niejadków, jak i u smyków, które chętnie i dużo jedzą).

O JAK ODBIJANIE PO KARMIENIU

Zarówno dziecko karmione piersią, jak i to, któremu podawane jest mleko modyfikowane, przy jedzeniu często łyka powietrze. Gdy zgromadzi się ono w żołądku, smyk za szybko będzie miał wrażenie sytości. Poza tym może cierpieć z powodu kolki.

Dlatego tak ważne jest, by w czasie posiłku robić przerwy - maluch ma wtedy szansę wypuścić powietrze.Dziecko "butelkowe" potrzebuje nawet kilku takich przerw. Jednak odbijanie, chociaż bardzo korzystne, nie zawsze jest konieczne: niektóre dzieci go nie potrzebują.

P JAK PRZECHOWYWANIE MIESZANKI

Żeby mleko modyfikowane nie straciło swych wartości ani nie zaszkodziło malcowi, powinno być po każdym użyciu szczelnie zamykane. Należy przechowywać je w określonej przez producenta temperaturze, z dala od źródła światła. Zawsze też trzeba sprawdzić, jak szybko po otwarciu opakowania zaleca się zużyć mieszankę.

R JAK RESZTKI POKARMU

W żadnym wypadku nie można dawać dziecku do picia mleka, które zostało po posiłku. Resztę mieszanki trzeba wylać, bo szybko gromadzą się w niej bakterie. Warto obserwować smyka. Jeżeli regularnie pozostawia część porcji mleka, być może po prostu woli mniejsze porcje, za to podawane w mniejszych odstępach czasu. Nie zmuszaj jednak malca do jedzenia, gdy nie ma już na nie ochoty. Jeśli wypije więcej, niż chciał, może się źle poczuć albo ulać.

S JAK SMOCZEK NA MIARĘ POTRZEB

To, jaki smoczek wybierzesz dla malucha, ma duże znaczenie. Nie chodzi jedynie o to, żeby dziecko czuło się komfortowo podczas ssania. Od rodzaju smoczka zależy też, czy twój maluch uniknie kłopotów z mową. Te same mięśnie, które wykorzystuje się w procesie ssania, są bowiem używane także przy mówieniu.

Jeśli chodzi o kształt, godne polecenia są smoczki anatomiczne, przypominające kobiecą pierś: szerokie u podstawy i zwężające się na górze. Lepiej unikać smoczków profilowanych, czyli takich ze "ściętą" końcówką. Logopedzi i ortodonci uważają, że zbyt głęboko wchodzą one do gardła maluszka, co grozi zakrztuszeniem. Z jakiego tworzywa produkuje się smoczki? Do wyboru masz silikon i kauczuk (lateks).

Smoczki silikonowe są twardsze, więc dziecko musi włożyć więcej wysiłku w ssanie. Niektóre maluchy z tego powodu nie chcą jednak ich używać. Lateksowe smoczki są miękkie i szybciej się odkształcają. Sprawdzają się u smyków z obniżonym napięciem mięśniowym, ale zdrowym dzieciom lepiej ich nie proponować. Wielkość dziurki w smoczku decyduje o tym, jak szybko maluch będzie jadł. Posiłek powinien trwać ok. 15 minut (maksymalnie 40).

Jeżeli smyk kończy szybciej, to znaczy, że dziurka jest za duża i trzeba wymienić smoczek. Dla najmłodszych dzieci przeznaczony jest smoczek o wolnym przepływie (bywa oznaczony cyframi 0 albo 1). Ma do trzech malutkich dziurek. Jest najlepszy dla niemowląt, które jeszcze nie potrafią dobrze ssać. Około 4. miesiąca życia dziecka możesz zmienić mu smoczek na taki z większą dziurką. Gdy twój kilkumiesięczny smyk jest już wprawiony w ssaniu, spróbuj podać mu smoczek trójprzepływowy. Dzięki niemu łatwo zmienić prędkość wypływania mleka w trakcie karmienia.

T JAK TEMPERATURA POKARMU

Mleko w butelce powinno mieć mniej więcej temperaturę pokarmu kobiecego, czyli ok. 37˚C. Zanim zaczniesz karmić maluszka, wylej sobie kilka kropel mieszanki na przegub - w ten sposób najłatwiej sprawdzić, czy jest wystarczająco ciepła.

Jeśli chcesz podgrzać mleko, możesz użyć podgrzewacza elektrycznego albo po prostu wstawić butelkę do garnka z gorącą wodą czy włożyć ją pod strumień ciepłej wody z kranu. Temperatura mieszanki powinna być zgodna z zaleceniami producenta. Pozwoli to zachować jej cenne wartości, poza tym zyskasz dzięki temu pewność, że maleństwo się nie poparzy.

W JAK WODA DO MIESZANKI

Do przygotowania mleka modyfikowanego zaleca się używanie wody butelkowanej, przeznaczonej dla niemowląt. Posiada ona odpowiednie atesty oraz rekomendacje Centrum Zdrowia Dziecka lub Instytutu Matki i Dziecka. Pamiętaj tylko, że taka woda po otwarciu powinna zostać zużyta w ciągu 24 godzin.

W wyjątkowych sytuacjach możesz sięgnąć po zwyczajną wodę mineralną (niskozmineralizowaną), w ostateczności taką z kranu. Najlepiej zawsze miej zapas ciepłej wody w termosie. To rozwiązanie, które sprawdza się zarówno w dzień, jak i w nocy.

Z JAK ZMIANA MLEKA MODYFIKOWANEGO

Częste zmiany mleka nie służą dziecku, bo dla jego brzuszka to prawdziwa rewolucja, dlatego lepiej ich unikać. Czasami jednak z różnych powodów zdarza się, że mieszanka zostanie źle dobrana. W takiej sytuacji maluch reaguje na mleko alergią, ma kolki, biegunkę (lub wręcz przeciwnie, zaparcie), wzdęcia, nadmiernie ulewa lub jest ciągle głodny.

Wszystkie te objawy wymagają konsultacji z pediatrą, który doradzi, czym zastąpić aktualną mieszankę. Mleko zmienia się jednak nie tylko wtedy, gdy zostało źle dobrane, ale też w sytuacji, kiedy maluch "wyrósł" już z dotychczasowego. Nową mieszankę bezpiecznie jest wprowadzać stopniowo (chociaż wiele maluchów dobrze toleruje także natychmiastową zmianę). Jak to robić?

Pierwszego dnia przy każdym posiłku wymień jedną miarkę dotychczasowej mieszanki na nową, następnego dnia dodaj dwie miarki nowego mleka i tak aż do momentu, gdy cały posiłek będzie już przygotowany wyłącznie z nowej mieszanki. I jeszcze jedno: jeśli twój maluch polubił mleko początkowe danego producenta, gdy przyjdzie kolej na następne, dla starszego dziecka, dobrze trzymać się tej samej firmy.

Konsultacja: dr Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra z Instytutu Matki i Dziecka. Tekst: Magdalena Leśkiewicz

Myślisz, że karmiąc dziecko butelką wyrządzasz mu krzywdę? Podyskutuj o tym na naszym FORUM