Jak złagodzić ból podczas porodu?

To zupełnie naturalne, że boisz się porodu. Pewnie zastanawiasz się, czy dasz sobie radę, czy wytrzymasz ten ból, o którym tyle się nasłuchałaś. Z punktu widzenia fizjologii ból porodowy jest spowodowany skurczaniem się i rozkurczaniem mięśni macicy. Jednak każda kobieta odczuwa go inaczej. Dlatego jedne mamy twierdzą, że urodzenie dziecka to żaden wielki wyczyn, inne zaś zarzekają się, że nigdy więcej nie chcą tego przeżyć. Nie słuchaj tych opowieści.

Wsłuchaj się natomiast w sygnały, jakie będzie wysyłać twoje ciało podczas porodu. Pomyśl, że każdy skurcz to środek do osiągnięcia celu: przybliża cię bowiem do spotkania z maleństwem! Pamiętaj też, że masz po swojej stronie medycynę i naturę. Jest wiele metod łagodzenia bólu porodowego: jedne bazują na środkach farmakologicznych, inne z kolei wykorzystują naturalne mechanizmy, które poprawiają samopoczucie przyszłej mamy. Warto je poznać i wybrać te, z których będziesz chciała skorzystać, gdy zaczniesz rodzić.

Obecność bliskiej osoby podczas porodu nie tylko doda ci otuchy. Partner może również przynieść ci ulgę w bólu, np. pomóc zmienić pozycję, wykonać masaż pleców albo polewać twoje plecy ciepłym prysznicem. Będzie także łącznikiem między tobą a personelem medycznym.

● Aby partner dobrze sprawdził się w swojej roli, zapiszcie się wcześniej razem na zajęcia do szkoły rodzenia. Kiedy ci pomoże? Partner może cię wspierać przez cały okres porodu. Jednak najbardziej jego obecność przyda ci się podczas pierwszego etapu, który może trwać kilkanaście godzin.

Jeśli zanurzysz się w ciepłej wodzie (ok. 37˚C), rozluźnisz mięśnie dna miednicy i krocza, co ułatwi zstępowanie główki dziecka.

● Podczas korzystania z prysznica, kieruj strumień wody tam, gdzie odczuwasz najsilniejsze skurcze, np. w okolice krzyża. Kiedy ci pomoże? Możesz wejść do wanny lub wziąć ciepły prysznic jeszcze w domu, zanim pojedziecie na porodówkę.

Zredukuje stres i zmniejszy napięcie mięśni, przez co odczuwanie skurczów będzie mniej dotkliwe. Masowanie sprawi też, że krew zacznie szybciej krążyć w żyłach, co będzie sprzyjać wytwarzaniu endorfin (hormonów szczęścia, które działają przeciwbólowo).

● Masaż może zrobić położna lub osoba, która towarzyszy ci podczas porodu. Polega on na wykonywaniu nasadą dłoni okrężnych ruchów równolegle po obu stronach kręgosłupa. Masuje się głównie okolicę lędźwiowo-krzyżową, bo właśnie w tym miejscu znajdują się nerwy dochodzące do mięśni dna miednicy. Kiedy ci pomoże? Masowanie pleców łagodzi ból podczas pierwszego etapu porodu. Jeśli jednak okaże się, że masaż cię drażni lub utrudnia skupienie się na akcji porodowej, zrezygnuj z niego.

To prosty i bezpieczny sposób łagodzenia bólu porodowego poprzez stymulację nerwów impulsami prądu o niskiej częstotliwości, który jest wytwarzany w specjalnym urządzeniu.

● Położna lub też inna osoba towarzysząca ci podczas porodu przyklei na twoich plecach cztery elektrody, przez które będą przechodzić delikatne impulsy elektryczne (poczujesz wtedy lekkie mrowienie). Możesz sama regulować siłę impulsów w zależności od stopnia nasilenia bólu. Kiedy ci pomoże? Metoda TENS przynosi ulgę podczas pierwszego etapu porodu. Takim sprzętem dysponują jednak tylko nieliczne szpitale. Jeśli więc chciałabyś skorzystać z metody TENS, musisz wcześniej kupić potrzebne do niej urządzenie (300-500 zł) lub je pożyczyć np. w szkole rodzenia (100-200 zł).

Zgodnie z nowymi przepisami, jeśli tylko czujesz potrzebę poruszania się, możesz zejść z łóżka porodowego, aby spacerować, przykucnąć czy też uklęknąć.

● Warto wykorzystać sprzęty porodowe dostępne w szpitalu, w którym będziesz rodzić. Możesz np. usiąść na dużej piłce i poruszać rytmicznie miednicą w przód, w tył czy z boku na bok. Kiedy ci pomoże? Aktywność fizyczna oraz zmiana pozycji są wskazane podczas pierwszego etapu porodu. Kołysanie się na piłce wspomaga rozwieranie się szyjki macicy. Aby odciążyć kręgosłup i nogi, podczas skurczu możesz się przytrzymać lub oprzeć na drabince.

Gaz rozweselający (czyli podtlenek azotu) staje się coraz bardziej popularny na polskich porodówkach. Wprawdzie nie eliminuje całkowicie bólu, ale jest bezpieczny dla dziecka i dostarcza rodzącej dodatkowych ilości potrzebnego jej tlenu.

● Będziesz wdychać gaz rozweselający przez specjalną, małą maseczkę albo ustnik. Kiedy ci pomoże? Gaz rozweselający zwykle stosuje się podczas pierwszego etapu porodu. Wdycha się go w momencie odczuwania silnego skurczu. Z każdym wdechem następuje relaksacja, przez co skurcze stają się mniej bolesne.

Po jego zastosowaniu w pochwie tworzy się warstwa poślizgowa, dzięki której dziecko łatwiej przesuwa się przez kanał rodny. Użycie żelu zmniejsza również ryzyko pęknięcia krocza.

● Położna, używając jałowych aplikatorów, wprowadza do pochwy po 3-5 ml żelu. Zalecana objętość zużycia żelu podczas całego porodu wynosi około 20-30 ml. Kiedy ci pomoże? Żel położniczy (np. Dianatal lub Natalis) można stosować od początku porodu, ale najbardziej pomocny jest podczas jego drugiego etapu, gdy zaczynają się skurcze parte. Jednak w preparat ten należy zaopatrzyć się wcześniej, ponieważ tylko nieliczne szpitale oferują jego zakup. Niestety, żel jest dość drogi - kosztuje ok. 190 zł/15 ml (Natalis) i ok. 400 zł/33 ml (Dianatal).

To specjalna technika oddechowa, która pozwala złagodzić odczuwanie skurczów porodowych.

● Na początku skurczu wciągnij głęboko powietrze przez nos, wprowadzając je aż do płuc. Następnie powoli wypuszczaj powietrze ustami, wyobrażając sobie przy tym, że wydmuchujesz ból. Czas pomiędzy kolejnymi skurczami wykorzystaj na relaks. Kiedy ci pomoże? Oddychanie przeponą przyniesie ci ulgę podczas pierwszego etapu porodu, kiedy to występują skurcze powodujące powolne rozwieranie się szyjki macicy. W ten sposób możesz oddychać również podczas drugiego etapu porodu, gdy pojawiają się już skurcze parte.

Tak najprościej można określić podanie znieczulenia. To najskuteczniejsza metoda łagodzenia bólu porodowego. Wyróżniamy dwa rodzaje znieczulenia: zewnątrzoponowe oraz podpajęczynówkowe (znacznie częściej stosowane przy cesarce). Przy tym pierwszym rodząca nie czuje bólu, ale wie, kiedy nadchodzi skurcz i może przeć. Przy znieczuleniu podpajęczynówkowym kobieta nic nie czuje od pasa w dół i nie może się poruszać.

● Zabieg znieczulenia musi wykonać anestezjolog. Za pomocą cienkiej igły lekarz wprowadzi ci lek znieczulający w okolice kręgosłupa, nieco poniżej rdzenia kręgowego. W trakcie podawania substancji o działaniu znieczulającym będziesz musiała siedzieć lub leżeć na boku. Kiedy ci pomoże? Znieczulenie podaje się rodzącej kobiecie w pierwszym etapie porodu, w momencie kiedy ma już ona regularne skurcze, a szyjka macicy osiągnęła rozwarcie na około 3-4 cm.

To substancja działająca przeciwbólowo oraz rozkurczowo. Podaje się ją, jeśli nie można zastosować znieczulenia (ponieważ np. anestezjolog bierze udział w innej operacji).

● Petydynę otrzymasz poprzez zastrzyk dożylny lub domięśniowy. Musisz mieć jednak świadomość, że ta metoda uśmierzania bólu wywołuje czasem u kobiety zawroty głowy, zaburzenia widzenia oraz nudności. Kiedy ci pomoże? Podanie petydyny ułatwi ci przetrwanie pierwszego etapu porodu, który u kobiety rodzącej po raz pierwszy może trwać nawet kilkanaście godzin.

Przypomina nieco taboret, ale ma mocno wycięte siedzisko, które zapewnia wygodę podczas wypierania dziecka.

● Na stołku porodowym siada się w trakcie skurczu partego. Kiedy ci pomoże? Ze stołka porodowego możesz skorzystać w trakcie drugiego etapu porodu. Nie powinno się jednak siedzieć na nim zbyt długo, bo w tej pozycji występuje większe napięcie tkanek krocza, co grozi jego pęknięciem.

Przystawienie maluszka do piersi ułatwi ci urodzenie łożyska.

● Podaj maleństwu pierś. Jeśli noworodek nie będzie potrafił właściwie chwycić brodawki, poproś o pomoc położną. Kiedy ci pomoże? Przystawienie dziecka do piersi zwiększa wydzielanie oksytocyny. Hormon ten przyspiesza obkurczanie się macicy, a tym samym wydalenie łożyska w trzecim etapie porodu.

Natura po to wymyśliła bóle porodowe, by rodząca kobieta mogła się zatrzymać "tu i teraz". Mocny ból zmusza ją do tego, by zebrała siły i skoncentrowała się tylko na wydaniu maluszka na świat. Poza tym, siła bólu niesie ze sobą potrzebną informację: wskazuje, na jakim etapie jest poród, dzięki czemu kobieta przyjmuje najbardziej dogodną pozycję do urodzenia dziecka.

Konsultacja: Barbara Jaworska, położna środowiskowa. Tekst: Blanka Wolniewicz