Mdłości i wymioty: Jak sobie z nimi radzić

Nudności i torsje to najpopularniejsza ciążowa przypadłość: cierpi na nie 2/3 przyszłych mam. Zazwyczaj pojawiają się po 6. tygodniu ciąży i mijają w drugim trymestrze. Częściej narzekają na nie kobiety, które spodziewają się pierwszego dziecka.

W większości przypadków dolegliwości są łagodne, zdarza się jednak, że trwają długo i są bardzo dokuczliwe. Czasem towarzyszy im nadwrażliwość na zapachy i niechęć do pewnych potraw, mogą być też przyczyną spadku wagi u przyszłej mamy. Nic więc dziwnego, że wiele ciężarnych martwi się, czy wymioty i towarzyszące im inne objawy nie zaszkodzą zdrowiu maluszka. Poprosiliśmy eksperta o rozwianie najczęstszych wątpliwości.

Przeciwnie: wymioty i nudności nie oznaczają ciążowych komplikacji, ale świadczą o tym, że ciąża rozwija się prawidłowo! Główną winę za ich pojawienie się ponoszą hormony - m.in. tyroksyna i HCG (gonadotropina kosmówkowa). Odpowiadają one za rozwój łożyska (dzięki któremu do maluszka docierają potrzebne substancje odżywcze), a tyroksyna także za prawidłowy rozwój układu nerwowego i mózgu u płodu.

Wyższy poziom tyroksyny u mamy wiąże się z większą skłonnością do wymiotów, ale daje też lepsze szanse na to, by układ nerwowy dziecka rozwijał się prawidłowo. Torsje i mdłości mogą być także spowodowane nadwrażliwością przyszłej mamy na smaki i zapachy.

Chociaż nudności i wymioty najczęściej pojawiają się rano (tzw. poranne mdłości), wiele kobiet odczuwa je także w innych porach dnia, a nawet w nocy. Nasilenie dolegliwości także może być różne - od lekkich mdłości po uporczywe torsje. Takie reakcje organizmu na "ciążową rewolucję" są zupełnie naturalne i nie powinny być powodem do niepokoju.

Jeśli jednak wymioty są tak częste i silne, że uniemożliwiają mamie normalne funkcjonowanie, sprawiają, że jest osłabiona i traci na wadze, należy to zgłosić lekarzowi prowadzącemu ciążę.

Jeśli przed zajściem w ciążę kobieta odżywiała się regularnie i zdrowo, przez pewien czas może bez szkody dla maluszka zadowolić się skromniejszymi posiłkami. Ciężarna może jeść wtedy, gdy czuje głód - oczywiście, w granicach rozsądku. Nawet jeśli mama zje niewiele, ale przestrzega pełnowartościowej diety, maluszek będzie rozwijać się prawidłowo.  Najlepiej jeść częściej, ale w niewielkich ilościach. W kolejnym trymestrze, kiedy nudności miną, apetyt powinien powrócić. Może być nawet większy niż wcześniej, dzięki czemu przyszła mama nadrobi zaległości.

Chwilowy spadek wagi w pierwszym trymestrze nie zagraża maleństwu. Dziecko potrafi czerpać z organizmu mamy wszystko, co jest mu potrzebne do prawidłowego rozwoju. O ile utrata kilogramów nie jest problemem, komplikacje może powodować odwodnienie, czyli niedobór płynów w organizmie.

Aby do niego nie doszło, przyszła mama musi pamiętać o jak najczęstszym piciu płynów (około 6 szklanek dziennie), zwłaszcza uzupełnianiu ich po uporczywych wymiotach. Powinna zrezygnować jednak ze słodkich, gazowanych napojów - najlepsza będzie woda.

U dziewięciu na dziesięć ciężarnych dolegliwości mijają bezpowrotnie po 16. tygodniu ciąży. Są jednak i takie mamy, które skarżą się na nudności i torsje aż do rozwiązania. Według specjalistów jedną z przyczyn przedłużających się dolegliwości jest stan psychiczny kobiety. Większe skłonności do wymiotów zauważa się u kobiet w stanie napięcia emocjonalnego, znajdujących się pod wpływem stresu lub czujących duży lęk przed porodem.

Najlepszym sposobem na nudności i wymioty jest unikanie produktów, które je wywołują. Jeśli więc należy do nich mięso, lepiej nie zmuszać się do jego jedzenia. Można zastąpić go rybami, nabiałem i warzywami strączkowymi, które są bogatym źródłem białka. Mamy wegetarianki także rodzą zdrowe dzieci!

W leczeniu nudności i torsji preparaty farmakologiczne stosuje się bardzo rzadko. Można je brać ze wskazania lekarza prowadzącego ciążę. Specjalista może zalecić środki zobojętniające kwasy żołądkowe, tabletki lub czopki przeciwwymiotne. Dolegliwości łagodzi także przyjmowanie witaminy B6 (jej dawkę powinien określić lekarz ginekolog).

Tak. Jeżeli wymioty utrzymują się po 12. tygodniu, są bardzo częste i obfite, istnieje prawdopodobieństwo, że kobieta cierpi na rzadką ciążową przypadłość zwaną niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych. Powikłanie to dotyczy około 1,5 procenta wszystkich ciąż i wymaga hospitalizacji. Nie leczona dolegliwość może prowadzić do niedożywienia i odwodnienia oraz innych komplikacji groźnych dla mamy i dziecka. Jeśli lekarz uzna, że standardowe leczenie uporczywych wymiotów nie przynosi oczekiwanych rezultatów, mama może zostać skierowana na kilka-, kilkanaście dni do szpitala. Tam dostanie dożylnie kroplówki nawadniające organizm, leki przeciwwymiotne i preparaty witaminowe. Po kilku-, kilkunastu dniach leczenia pacjentka najczęściej może opuścić szpital.

Zdarza się, że przyczyną wymiotów i szybkiego chudnięcia bywają choroby przyszłej mamy nie związane z ciążą. Jeśli wymioty są intensywne, utrzymują się w drugim, trzecim trymestrze, ginekolog może zalecić ciężarnej dodatkowe badania. Zwykle bada się poziom hormonów tarczycy (tzw. badanie TSH), bo jej nieprawidłowa praca może być przyczyną nasilonych wymiotów. Jeśli jednak okaże się, że z tarczycą wszystko jest w porządku, a wymioty nie ustępują, lekarz może podejrzewać problemy z wątrobą (zleci wtedy badanie enzymów wątrobowych) lub też stan zapalny układu pokarmowego.

Oto sprawdzone przekąski i napoje zwalczające mdłości polecane przez inne mamy. Miej je zawsze pod ręką!

● Migdały. Neutralizują nadmiar kwasów żołądkowych, zapobiegają więc nie tylko nudnościom, ale też zgadze.

● Cytryna. Jej zapach i kwaśny smak działa orzeźwiająco. Jeśli więc czujesz mdłości, possij chwilę plasterek cytryny.

● Korzeń imbiru. Na nudności najlepiej pomaga napój sporządzony ze startego, świeżego korzenia imbiru. Łyżkę imbiru zalewa się wodą i gotuje ok. 20 minut, a potem powoli wypija.

● Mięta. Nudności zmniejszy herbatka z mięty pieprzowej, najlepiej przestudzona.

Wystąpieniu nudności i wymiotów można skutecznie zapobiec, zmieniając styl życia i modyfikując swoją dietę. Oto zasady, których warto przestrzegać.

● RANO NIE WSTAWAJ GWAŁTOWNIE Z ŁÓŻKA. Po przebudzeniu poleż przez 10-15 minut. Sięgnij po lekką przekąskę, np. herbatnika, wypij herbatkę imbirową.

● JEDZ MAŁO, ALE CZĘSTO. Jedną z przyczyn wymiotów jest nadmierne wydzielanie kwasów przez żołądek. Nie dopuszczaj więc do uczucia głodu i zjadaj małe porcje, np. co dwie, trzy godziny.

● NOŚ ZE SOBĄ PRZEKĄSKI. Spadek cukru we krwi może wywołać mdłości, dlatego miej pod ręką drobne przekąski "na czarną godzinę". Może to być garść suszonych owoców, krakersy czy jabłko.

● JAK NAJWIĘCEJ PIJ. Częste wymioty powodują utratę płynów w organizmie, wypijaj więc ok. 2 litrów wody na dzień. Pij powoli, by nie prowokować torsji.

Konsultacja: dr Leszek Lewandowski, specjalista ginekolog-położnik. Tekst: Beata Bujak