Kalendarz badań dla pań w każdym wieku
Warto, by wśród noworocznych postanowień znalazło się także to dotyczące dbania o zdrowie.

Dbasz o siebie. Mądrze się odżywiasz, chodzisz na spacery, czasem wpadasz na basen albo jeździsz na rowerze, starasz się spać osiem godzin... Jesteś z siebie zadowolona - sądzisz, że to, co robisz, wystarczy, by długo zachować niezłą formę.
Ale czy rzeczywiście dobrze dbasz o swoje zdrowie? W twoim programie brakuje jeszcze jednego, bardzo ważnego elementu - badań profilaktycznych. Chcesz zrobić rzeczywiście wszystko, co możliwe? Koniecznie zaplanuj okresowe badania lekarskie. I sumiennie przestrzegaj tego planu! Nie słuchaj "życzliwych", którzy słysząc o tym, mówią, że jak tylko zaczniesz się badać, lekarze na pewno "coś u ciebie znajdą". Takie poglądy są, delikatnie mówiąc, przestarzałe. Nawet jeśli rzeczywiście badania "coś" wykażą, właśnie wczesna diagnoza umożliwi wyleczenie lub kontrolowanie dolegliwości oraz zapobiegnie powikłaniom. Nie chodzi tu tylko o nowotwory (których większość z nas boi się najbardziej). Ale także o nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cholesterolu lub stężenia glukozy - nie bolą, a mogą prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji: uszkodzenia nerek, zawału serca czy udaru mózgu. Wczesne ujawnienie większości chorób pozwala trzymać je w ryzach.
Co roku do lekarza
Jesteś okazem zdrowia i czujesz się fantastycznie? To świetnie! Ale i tak raz w roku powinnaś odwiedzić gabinet lekarza rodzinnego, ginekologa i dentysty. Weź to pod uwagę, zwłaszcza jeśli już skończyłaś 30 lat.
Najpierw wizyta u lekarza rodzinnego. Zanim się do niego wybierzesz, zastanów się spokojnie w domu i przypomnij sobie, czy od czasu ostatniej wizyty coś się zmieniło w funkcjonowaniu twojego organizmu (np. gorzej śpisz, masz kłopoty trawienne). Zapisz spostrzeżenia. Zapisz także pytania do lekarza, jeśli jakieś przyjdą ci do głowy. Widok białego fartucha działa na każdego trochę stresująco, więc możesz zapomnieć nawet o bardzo ważnych rzeczach! Lekarz osłucha cię, zmierzy ciśnienie, zleci wykonanie EKG, zapyta o dolegliwości. Jeśli trzeba, doradzi, jak pozbyć się zbędnych kilogramów, rzucić palenie lub walczyć z bezsennością. W razie potrzeby skieruje na dodatkowe badania.
Ginekolog jest następny w kolejce. Chociaż badanie ginekologiczne do przyjemnych nie należy i dla wielu kobiet jest krępujące, naprawdę trzeba mu się poddawać. Na szczęście nie jest ono bolesne. Nowoczesne gabinety zapewniają naprawdę intymne warunki. Kobieta może się przygotować w specjalnym pokoju i skorzystać z bidetu. Jeżeli nic ci nie dolega, wystarczy odwiedzić gabinet ginekologa raz w roku. Natomiast jeśli masz nieregularne miesiączki, zauważysz niepokojące objawy, np. upławy, świąd w intymnym miejscu, nie czekaj - umów się na wizytę od razu.
Nie wypada zapominać o dentyście. Większość stomatologów dysponuje już środkami, dzięki którym można uniknąć bólu podczas wizyty. Zatem przynajmniej raz w roku (a najlepiej co sześć miesięcy) wybierz się na wizytę kontrolną. (Zapewne dentysta zleci oczyszczenie zębów z kamienia.) Wcześnie wykrytą próchnicę można szybko i bez problemu wyleczyć. Lekceważąc ją, tworzysz potencjalne źródło infekcji (bakterie z zepsutych zębów mogą zaatakować narządy wewnętrzne!).
Choć lekarz nie ma obowiązku kierowania na badania krwi i moczu zdrowej, młodej osoby, poproszony o to zwykle nie odmawia. Jeśli jednak tak się zdarzy, idź do prywatnego laboratorium. Podstawowy zestaw analiz wykonasz za ok. 80 zł. Morfolofia krwi pomaga wykryć wiele chorób, np. niedokrwistość (anemię), która bywa przyczyną osłabienia i złego samopoczucia.
OB podwyższone jest wskaźnikiem stanu zapalnego, chorób reumatycznych, niektórych chorób wątroby, czasem nowotworów.
Stężenie glukozy we krwi badaj przynajmniej raz na trzy lata, zwłaszcza jeśli skończyłaś 45 lat. Kontroluj je koniecznie, jeśli masz nadwagę, ktoś z twoich krewnych (rodzice, rodzeństwo) ma cukrzycę, prowadzisz kanapowy tryb życia, przebyłaś cukrzycę ciążową lub urodziłaś dziecko z wagą ponad cztery kilogramy. Poziom glukozy sprawdzaj także, jeśli cierpisz na nadciśnienie tętnicze, zespół policystycznych jajników lub masz wysokie stężenie cholesterolu.
Ogólne badanie moczu umożliwia wykrycie chorób nerek lub innych, np. autoimmunologicznych.
Pomiar ciśnienia oraz EKG dają obraz pracy układu krążenia.
Jeśli masz więcej niż 25, a mniej niż 60 lat, przynajmniej raz na trzy lata zgłaszaj się na badanie cytologiczne. Pozwala ono wykryć infekcje intymne, a przede wszystkim, zagrożenie rakiem szyjki macicy. Ginekolog zakłada wziernik i specjalną szpatułką pobiera wymaz z kanału szyjki macicy. Materiał jest później oglądany przez specjalistę pod mikroskopem. (Dwa, trzy dni przed badaniem powstrzymaj się od współżycia ani nie stosuj globulek dopochwowych, chyba że zleci je lekarz). Wynik otrzymasz w formie opisowej lub określający tzw. grupę (wskazanie do pilnej wizyty u ginekologa to grupa III, IV i V).
Jeśli skończyłaś 35 lat, raz w roku zrób USG piersi. Jeśli jednak twoje piersi mają gęste utkanie gruczołowe, wyczuwasz w nich zgrubienia, w rodzinie występowały nowotwory piersi, lepiej zgłoś się na nie wcześniej, już po 30. urodzinach. USG piersi jest także wskazane u kobiet, które stosują hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Do badania nie trzeba się przygotowywać. Jest bezbolesne. Zwykle trzeba za nie zapłacić (ok. 80 zł).
Mammografia to badanie zarezerwowane dla kobiet po czterdziestce - wykonuje się je w ramach profilaktyki nowotworowej. Polega ono na zrobieniu zdjęcia piersi umieszczonej między dwiema płytkami. Choć bezbolesne, może być trochę nieprzyjemne. Kobiety w wieku 50-69 lat powinny je powtarzać co dwa lata lub częściej, jeśli zaleci to lekarz. Można je wykonać bezpłatne na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego.
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej kieruje na USG jamy brzusznej zwykle wtedy, kiedy pojawiają się jakieś dolegliwości, np. bóle brzucha. Jeśli nie dostaniesz skierowania na badanie w ramach NFZ, raz na 1-2 lata postaraj się wykonać je we własnym zakresie. Dzień przed badaniem unikaj potraw wzdymających i sięgnij po środki zmniejszające ilość gazów, np. Espumisan.
Jeśli skończyłaś 50 lat lub jesteś młodsza, ale ktoś z twojego rodzeństwa, rodziców lub dzieci miał raka jelita grubego, przynajmniej raz na 10 lat powinnaś zdecydować się na wykonanie kolonoskopii. Należy ją wykonać także wtedy, gdy w kale pojawia się krew lub cierpisz na zaparcia. Badanie jest nieprzyjemne, ale w niektórych ośrodkach można wykonać je w narkozie. Polega na wsunięciu do odbytu giętkiego kolonoskopu (rurki grubości palca) i obejrzeniu ścianek jelita. Badanie trwa ok. pół godziny. Trzeba się do niego przygotować (o szczegółach informuje lekarz).
Badanie na krew utajoną dotyczy śladów krwi w kale. Jeśli przekroczyłaś pięćdziesiątkę, powinnaś wykonywać je co dwa lata (pomaga wykryć nowotwór jelita). Poproś lekarza rodzinnego o skierowanie. Dwa, trzy dni przed badaniem unikaj jedzenia mięsa.
Testy za darmo
Od czasu do czasu są organizowane od akcje, dzięki który każdy chętny może się zbadać za darmo. Przychodnie oferują np. mammografię, densytometrię, kolonoskopię, cytologię, pomiar ciśnienia tętniczego. Wystarczy się zapisać - zaglądaj więc czasem do swojej przychodni, czytaj plakaty na mieście! Pamiętaj: nieprawidłowy wynik nie jest równoznaczny ze stwierdzeniem choroby. Koniecznie zgłoś się z wynikiem (także dobrym) do swego lekarza rodzinnego.
Szczepionki
Nie zapominaj o szczepieniach. Jeśli finanse ci pozwalają, zaszczep się przeciwko żółtaczce typu B. Do zakażenia może dojść podczas zabiegów medycznych, u kosmetyczki, fryzjera, dentysty lub w trakcie kontaktów seksualnych. Kobiety powinny rozważyć szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), odpowiedzialnego m.in. za raka szyjki macicy. Co roku warto zainwestować w szczepionkę przeciwko grypie.
Skontaktuj się z lekarzem jeśli:
w czasie samobadania wyczujesz w piersi (bądź pod pachą) zgrubienie albo guzek, brodawka piersi zmieniła kształt, uległa wciągnięciu lub coś z niej wycieka;
miewasz często zaparcia albo biegunki, w stolcu pojawiła się krew;
często dopada cię ból głowy lub ból brzucha;
nieustannie czujesz się zmęczona, nawet rano po przebudzeniu;
od dwóch, trzech tygodni masz chrypkę lub trudności z połykaniem;
wyczuwasz pod skórą powiększony węzeł chłonny - "guzik";
masz kaszel od trzech tygodni lub dłużej albo w plwocinie zauważyłaś krew;
nie odchudzasz się, jesz nie mniej niż zwykle, nie ruszasz się więcej, a mimo to wyraźnie chudniesz;
w moczu pojawiła się krew;
masz nieregularnie miesiączki, krwiste upławy, krwawisz lub plamisz między miesiączkami;
znamię na skórze zaczęło się powiększać, zmieniło kolor, kształt, sączy się z niego krew lub inny płyn;
odczuwasz nieuzasadnioną niechęć do jedzenia.
Więcej informacji znajdziesz w najnowszym numerze miesięcznika "Kobieta i Życie" - w sprzedaży od 13 stycznia!