Czym nie czyścić grobów? Najczęstsze błędy, które niszczą kamień

Kamień naturalny, z którego wykonane są nagrobki, to materiał trwały, ale nie niezniszczalny. Choć dobrze radzi sobie w każdych warunkach pogodowych, może przegrać w starciu z agresywną chemią. Marmur, granit czy piaskowiec mają porowatą strukturę, która reaguje na substancje chemiczne, temperaturę i wilgoć. Wiele popularnych preparatów - zwłaszcza tych "domowych" lub uniwersalnych - zawiera kwasy, wybielacze i rozpuszczalniki, które mogą wchodzić w reakcję z minerałami w kamieniu.

Tak powstają plamy, miejscowe przebarwienia, osad trudny do usunięcia albo ubytki. Niektóre środki działają błyskawicznie, faktycznie kamień wygląda czysto teraz, ale po jakimś czasie widać na nim zniszczenia. Dlatego, zanim sięgniesz po detergent, poznaj naturę materiału, z którego wykonany jest nagrobek.

Z pozoru trudno coś zepsuć - wystarczy woda, szczotka i trochę chęci. A jednak właśnie w tej prostocie tkwi pułapka. Oto błędy, które pojawiają się najczęściej:

• używanie silnych środków chemicznych - płyny do toalet, wybielacze, środki na bazie chloru czy kwasu solnego mogą nieodwracalnie odbarwić kamień.
• stosowanie myjek ciśnieniowych - wysoka siła strumienia wody rozbija strukturę kamienia, powodując mikropęknięcia. Po zimie takie miejsca wchłaniają wodę, albo wosk ze zniczy, które zamarzają i rozsadzają powierzchnię.
• szorowanie drucianymi szczotkami - zarysowania są niewidoczne od razu, ale z czasem gromadzi się w nich brud i mech.
• łączenie różnych środków czyszczących - mieszanka np. octu i wybielacza tworzy żrące opary, które są niebezpieczne nie tylko dla kamienia, ale i dla zdrowia.
• brak spłukiwania po czyszczeniu - nawet łagodne środki mogą zostawić na powierzchni osad, który w połączeniu z wilgocią wchodzi w reakcję chemiczną.

Czasem lepiej zrobić mniej, ale dobrze, niż szorować z zapałem i zniszczyć to, co miało przetrwać pokolenia.

Nie każdy kamień można traktować tak samo. Wiedza o materiale to połowa sukcesu i wskazówka, jakie metody oraz środki czyszczące wybrać.

• Marmur to skała wapienna, miękka i bardzo chłonna. Łatwo ją porysować i zmatowić, a jeszcze łatwiej uszkodzić chemicznie. Wystarczy ocet, sok z cytryny albo preparat z kwasem - i na powierzchni pojawiają się jasne plamy, których nie da się usunąć. Marmur reaguje na kwasy natychmiast, dlatego wymaga wyjątkowej delikatności.
• Granit jest twardszy i odporniejszy. Składa się głównie z kwarcu i skalenia, dzięki czemu lepiej znosi wilgoć, mróz i środki czyszczące. Ale i tu trzeba uważać - detergenty z chlorem, amoniakiem czy woskiem syntetycznym pozostawiają na granicie tłuste smugi i przebarwienia.

Nie wiesz dokładnie, z jakim materiałem masz do czynienia? W razie wątpliwości lepiej potraktować go wodą i łagodnym mydłem niż ryzykować.

Na cmentarzach widać często osoby z wiadrem i gąbką, ale też z butelkami płynów, które powinny zostać w domu. Oto substancje, których absolutnie nie należy stosować do czyszczenia grobów:

• Płyny do WC, środki do łazienek, wybielacze i odkamieniacze - zawierają silne kwasy i chlor, które rozpuszczają minerały w kamieniu, pozostawiając matowe plamy.
• Ocet i kwasek cytrynowy - mimo że to naturalne substancje, dla marmuru i piaskowca są zabójcze. Powodują wykwity, białe zacieki i mikroubytki.
• Rozpuszczalniki i benzyna ekstrakcyjna - niszczą warstwę impregnatu i mogą odbarwić powierzchnię granitu.
• Sól i środki z solą amonową - zostawiają białe naloty i zwiększają chłonność kamienia.
• Płyny uniwersalne do wszystkiego - często zawierają alkohol, amoniak lub wybielacze, które reagują z minerałami w kamieniu.

Jeśli zaś chodzi o akcesoria, to niewskazane są zwłaszcza myjki ciśnieniowe, które stanowią szczególne zagrożenie dla marmuru, lastryka i starych nagrobków. Woda pod ciśnieniem wnika w spoiny i rozsadza je po zimie. Uważaj też na druciane gąbki i szczotki z twardego włosia - rysują kamień, tworząc mikroszczeliny, w których zbiera się brud i mech.

Wielu producentów deklaruje, że ich środki są "bezpieczne dla powierzchni", ale nie zawsze dotyczą one kamienia naturalnego. Warto czytać etykiety i unikać wszystkiego, co ma w składzie "kwas", "chlor", "amoniak" lub "rozpuszczalnik".

Na szczęście są sposoby, by nagrobek wyczyścić skutecznie, ale z poszanowaniem materiału. W ten sposób będzie wyglądał schludnie i pięknie - a to jego najładniejsza ozdoba.

Czysta woda i miękka ściereczka

Najprostsze i najbezpieczniejsze rozwiązanie. Woda z dodatkiem odrobiny szarego mydła lub płynu do naczyń o neutralnym pH wystarczy, by usunąć kurz i lekkie zabrudzenia. Warto czyścić powierzchnię delikatnie, okrężnymi ruchami, a następnie spłukać czystą wodą.

• Roztwór sody oczyszczonej

Działa łagodnie, nie niszczy kamienia, a przy tym ma właściwości odtłuszczające. Wystarczy łyżka sody na litr wody. Po umyciu należy dokładnie spłukać i osuszyć powierzchnię.

• Mydło kamienne lub neutralny preparat do kamienia

W sklepach budowlanych dostępne są środki przeznaczone specjalnie do granitu, marmuru i lastryka. Nie zawierają kwasów ani wybielaczy, dzięki czemu są bezpieczne. Warto wybierać te z atestem i opisem "do kamienia naturalnego".

• Impregnat ochronny

Po czyszczeniu można nałożyć warstwę impregnatu, który zabezpiecza kamień przed wodą, mchem i zabrudzeniami. W przypadku marmuru najlepiej używać produktów na bazie wosku naturalnego, a do granitu - silikonowych impregnatów hydrofobowych.

• Gąbka melaminowa

To tzw. "magiczna gąbka", która usuwa drobne zabrudzenia bez detergentów. Należy jednak używać jej ostrożnie i nie na błyszczących marmurach - może zmatowić powierzchnię.

Czyszczenie nagrobków nie powinno być walką z brudem, lecz regularnym rytuałem pielęgnacji. Lepiej myć częściej i delikatnie niż raz w roku z użyciem agresywnych środków. Na bieżąco usuwaj liście i mech. Znicze stawiaj na specjalnych podstawkach, a nie bezpośrednio na płycie. Raz w roku stosuj impregnat ochronny do kamienia (najlepiej wiosną lub jesienią).