Metody zapobiegania ciąży, zwłaszcza te hormonalne, budzą u wielu z nas wątpliwości. Nasz specjalista wyjaśnia te najpopularniejsze.
- Taką sytuacją jest m.in. przygodny seks z partnerem, co do którego nie wiadomo, czy jest zdrowy. Prezerwatywa, jeśli jest właściwie użyta, chroni m.in. przed zakażeniem wirusem HIV i opryszczki oraz bakteriami powodującymi choroby weneryczne, np. kiłę. Zmniejsza ryzyko infekcji HPV.
- Prezerwatywę należy stosować zgodnie z instrukcją. Niezalecane jest m.in. natłuszczanie jej (np. kremem, olejkiem).
Termin ten odnosi się do pigułek o obniżonej zawartości hormonów. Rzeczywiście powodują one mniej skutków ubocznych. Rzadziej wywołują nudności i obrzęki. Nie powodują zwiększenia wagi lub jej przyrost jest tylko nieznaczny i przejściowy (po kilku miesiącach stosowania doustnej antykoncepcji waga wraca do normy).
Mogą być stosowane bez przerwy nawet przez kilka lat - jeśli wyniki badań kontrolnych są prawidłowe (ciśnienie, morfologia z rozmazem, koagulogram, fibrynogen, bilirubina, AS PAT, ALA T). Nowoczesne pigułki mogą obniżać ryzyko rozwoju mięśniaków oraz zachorowania na nowotwór jajnika.
Pigułki są jedno- lub dwuskładnikowe. Jednoskładnikowe (tzw. minipigułki), z progestagenem są m.in. dla kobiet karmiących piersią oraz palących. Dwuskładnikowe (progestagen i estrogeny) dzielą się na:
- jednofazowe - takie same dawki hormonów we wszystkich tabletkach; dla kobiet przed 25. r.ż. oraz pań w okresie przedmenopauzalnym;
- dwufazowe - ilość estrogenu jest stała, zaś progestagenu zmienna; tabletki są w dwóch kolorach; zalecane m.in. przy PMS;
- pigułki trójfazowe - trzy kolory symbolizują różne dawki hormonów; dla pań, które rodziły dzieci.
Według najnowszych danych stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych (w skrócie OC) może mieć działanie ochronne. Niskodawkowe (o minimalnej zawartości estrogenów) pigułki pomagają w leczeniu zmian w piersiach, które w przyszłości mogłyby rozwinąć się w stany nowotworowe. Należy pamiętać, że niekorzystny wpływ na zdrowie piersi mają: dieta wysokotłuszczowa, nadwaga oraz spożywanie alkoholu. O regularnych badaniach powinny pamiętać panie: po 30. r.ż., z przypadkami nowotworów w rodzinie, narażone na działanie promieni RTG (np. w pracy).
Pigułki nie chronią przed ciążą jeśli są przyjmowane niezgodnie z zaleceniami, nieregularnie, w niewłaściwych odstępach czasu lub w nieodpowiedniej kolejności (np. dwufazowe). Ich działanie mogą osłabiać niektóre antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, antywirusowe, przeciwgruźlicze i przeciwdrgawkowe. Również - środki przeczyszczające i węgiel oraz preparaty zawierające wyciąg z dziurawca (zmieniają metabolizm estrogenów). Dlatego zawsze informuj lekarza o stosowanej antykoncepcji.
U pań dotkniętych żylną chorobą zatorowo-zakrzepową stosuje się m.in. wkładki wewnątrzmaciczne (z miedzią lub hormonem uwalnianym bezpośrednio do jamy macicy) albo jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne.
Dopochwowy pierścień antykoncepcyjny zawiera zestaw hormonów (progestagen i estrogen), które są uwalniane po jego umieszczeniu w pochwie. Założenie pierścienia nie wymaga szczególnej wprawy. Trzeba wprowadzić go całym obwodem do pochwy (sam przemieści się w głąb).
Plaster to po prostu tabletka hormonalna przyklejona na skórę. Inna jest tylko droga podania hormonów. W przypadku plastra składniki omijają wątrobę. Ponieważ nie są w niej rozkładane, dawka jednorazowo uwalnianych hormonów może być mniejsza. Ta metoda może być zalecana, gdy występują schorzenia wątroby. Również u pań, które nie pamiętają o codziennym przyjmowaniu tabletek (plaster przykleja się co siedem dni). Skuteczność plastra antykoncepcyjnego mogą obniżać: waga ciała powyżej 90 kg oraz niedokładne jego naklejenie (np. nie należy wcześniej natłuszczać skóry w tym miejscu).
Implanty antykoncepcyjne to metoda znana na zachodzie Europy i w USA , która być może niedługo zostanie wprowadzona również w naszym kraju. Specjalny zestaw składa się ze strzykawki oraz cienkiego pręcika nasączonego progestagenem, który zostaje umieszczony pod skórą. Po założeniu pręcik uwalnia stałe dawki hormonu, równomiernie przez 2 lata. Usunięcie implanta wymaga drobnego zabiegu chirurgicznego.
Wskaźnik Pearla informuje o skuteczności danej metody antykoncepcyjnej. Określa liczbę ciąż, które wystąpiły wśród setki kobiet stosujących daną metodę w ciągu roku. Czyli np. wskaźnik 5 mówi o tym, że na sto kobiet w ciążę zaszło 5. Im niższy wskaźnik Pearla tym skuteczniejsza metoda. Skuteczność może też być wyrażona w procentach.
Konsultacja medyczna lekarz ginekolog Ryszard Rutkowski
