Pozbądź się szkodliwych nawyków wraz z nadejściem wiosny! Dlaczego warto?

Zmiana nawyków nie dzieje się z dnia na dzień, wymaga cierpliwości, konsekwencji, systematycznej pracy i świadomych wyborów. By tego dokonać, powinniśmy, kierując się swoją wewnętrzną motywacją, jasno postawić cel. Musimy również zrozumieć, jak działa siła nawyku.

Nawyk składa się z trzech elementów: tego, który go wywołuje, samego zwyczaju oraz samopoczucia, które pojawia się, gdy pozwolimy sobie go powtórzyć. Gdy dojdziemy do wniosku, że dany nawyk jest dla nas szkodliwy i chcemy się go pozbyć, musimy spróbować nazwać te poszczególne elementy. Zacznijmy od zwyczaju, czyli zachowania, które nam przeszkadza. Może być to na przykład palenie papierosów. Następnie określmy nagrodę. Czy rzeczywiście chodzi o uzależnienie od nikotyny? A może chcemy po prostu zrobić sobie przerwę w pracy lub porozmawiać z kolegami? Na końcu określamy, co wywołuje ten zwyczaj. Może chęć na papierosa pojawia się w danej chwili dnia lub miejscu?

Aby zmiana była trwała, musimy odczuwać silną wewnętrzną motywację. Musimy dokładnie wiedzieć, dlaczego chcemy się pozbyć szkodliwego nawyku. Nie wystarczą nam racjonalne argumenty, kiedy przysłaniają je wewnętrzne, emocjonalne motywy. Szczególnie mało skuteczna jest zmiana nawyków wymuszana przez otoczenie. Ale gdy już sami dojdziemy do wniosku, że chcemy coś zmienić, pomoc bliskich jest nieoceniona. Warto wtedy swoje zamiary przedstawić otoczeniu. Gdy już się do czegoś zobowiążemy, trudniej nam będzie z tego zrezygnować. Jeśli możemy czuć, że bliscy nam kibicują, a wręcz na nas liczą, nasza motywacja staje się jeszcze silniejsza. Warto również poszukać wśród znajomych osób, które mają podobny cel - na przykład chcą zmienić dietę, nauczyć się języka czy zacząć biegać. Dzięki temu zyskamy nie tylko wsparcie, ale również pojawi się element rywalizacji, który będzie nas mobilizować do tego, by nie rzucać postanowienia. Gdy już dokładnie wiemy, dlaczego chcemy zmienić nawyk, przejdźmy do określenia planu. Wiedząc, co go wywołuje, możemy zacząć go przekształcać w inny, mniej szkodliwy.

Nawyk jest głęboko zakorzeniony w naszym mózgu - jest dobrze znaną nam reakcją na daną akcję. Gdy czujemy stres, zajadamy go czekoladą, gdy spotykamy się z przyjaciółmi, sięgamy po alkohol. Trudno nam zrezygnować ze sprawdzonych rozwiązań, dlatego specjaliści zalecają walczyć ze szkodliwymi nawykami, poprzez wprowadzanie w ich miejsce czasowych alternatyw. Weźmy przykładowo rzucanie palenia. Trudno zmierzyć się z uzależnieniem od papierosów, dlatego wiele osób szuka zamienników. Według najnowszego raportu Public Health England (PHE), brytyjskiej instytucji zdrowia publicznego skutecznym "narzędziem" do rzucenia nałogu są e-papierosy. Wypadają one nawet lepiej niż gumy czy plastry z nikotyną. To całkiem dobry zamiennik, w szczególności w świetle badań PHE, które już kilka lat temu wykazały, że e-papierosy są o aż 95 proc. mniej szkodliwe niż ich tradycyjne odpowiedniki, gdyż nie zawierają tzw. substancji smolistych.^[1]

Taki sam "półśrodek" można wykorzystać, gdy chcemy schudnąć. Zamiast wprowadzać menu skomponowane przez dietetyka i oddawać się morderczym treningom na siłowni, wystarczy po prostu zapisywać wszystko, co jemy. Takie podejście zaproponowali badacze z National Institute of Health. Uczestnicy eksperymentu szybko sami zaczęli wychwytywać swoje powtarzające się błędy dietetyczne, na przykład wieczorne podjadanie. Dzięki świadomości swoich nawyków, którą zyskali na skutek tego prostego eksperymentu, mogli przygotować się na przykład na wieczorny napad głodu, zastępując pizzę zdrową przekąską. Po pół roku okazało się, że uczestnicy badania zrzucili dwa razy więcej kilogramów niż osoby, które nie prowadziły notatek.

Siła nawyku rządzi całym naszym życiem. Niektóre z nich są pozytywne, w końcu pozwalają nam funkcjonować w określonych ramach, dlatego znacznie ułatwiają nam życie. Jednak istnieją nawyki, które przeszkadzają nam samym lub są szkodliwe z obiektywnego punktu widzenia (np. szkodzą zdrowiu czy pochłaniają zbyt dużą część budżetu), budzą nasze wyrzuty sumienia, a nawet nie pozwalają cieszyć się życiem. Dlatego warto je przepracować, może się nawet okazać, że stoi za nimi poważniejszy problem, którego do tej pory nie dostrzegaliśmy, a rozwiązanie go poprawi jakość naszego życia nie tylko w związku z wyeliminowanym nawykiem, ale całościowo.

^[1] https://www.gov.uk/government/publications/vaping-in-england-evidence-update-february-2021/vaping-in-england-2021-evidence-update-summary