Nielegalne opłaty na cmentarzach. Czy Polacy będą mogli odzyskać pieniądze?
Coraz więcej orzeczeń sądowych podważa legalność opłat pobieranych na cmentarzach komunalnych w Polsce. Choć przez lata uchwały samorządów nakładały na mieszkańców obowiązek uiszczania dodatkowych należności, teraz okazuje się, że wiele z nich nie ma oparcia w przepisach. Najnowsze decyzje sądów w Olsztynie i Warszawie mogą stać się początkiem fali roszczeń o zwrot niesłusznie pobranych pieniędzy.
Spis treści:
- Nielegalne opłaty za korzystanie z cmentarzy komunalnych
- Podobny wyrok padł również w Warszawie
- Możliwość zwrotu i sygnał dla samorządów
Nielegalne opłaty za korzystanie z cmentarzy komunalnych
Sprawa, która zapoczątkowała ogólnopolską dyskusję, rozpoczęła się w Olsztynie. W lutym 2023 roku tamtejsza Rada Miasta wprowadziła nowe opłaty za korzystanie z cmentarzy komunalnych - m.in. za dodatkowy pochówek w istniejącym już grobie oraz za przedłużenie ważności danego miejsca na kolejne 20 lat Jeden z mieszkańców uznał jednak, że tego typu należności są bezprawne i skierował skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
WSA przychylił się do jego argumentacji, wskazując, że gmina może pobierać wyłącznie opłaty bezpośrednio związane z pochówkiem zmarłych, zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku. W uzasadnieniu podkreślono, że prawo nie pozwala samorządom na ustalanie dodatkowych stawek za użytkowanie infrastruktury cmentarnej. Oznacza to, że takie świadczenia jak przedłużenie ważności grobu czy opłata eksploatacyjna po 20 latach nie mają oparcia w przepisach. Uchwałę Rady Miasta Olsztyna uznano za nieważną, choć wyrok nie jest jeszcze prawomocny.
Podobny wyrok padł również w Warszawie
Kilka miesięcy później podobna sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. 12 marca 2025 roku sąd ten rozstrzygał skargę dotyczącą uchwały Rady Miejskiej w Radomiu i uznał, że niezgodnych z prawem opłat jest znacznie więcej, niż wcześniej przypuszczano. Wśród nich znalazły się m.in. należności za ekshumację, przechowanie zwłok w chłodni, korzystanie z sali ceremonialnej, a nawet za czynności administracyjne.
W uzasadnieniu warszawskiego sądu wskazano, że wyodrębnienie takich stawek dowodzi, iż nie są one związane z pochówkiem, a więc nie mogą być pobierane na podstawie ustawy o cmentarzach. Orzeczenie, podobnie jak w przypadku Olsztyna, nie jest jeszcze prawomocne, ale jego znaczenie wykracza daleko poza granice stolicy.
Zobacz również: Czy w tym tygodniu możemy liczyć na więcej słońca? Synoptycy przekazali najnowsze prognozy
Możliwość zwrotu i sygnał dla samorządów
Po wyrokach WSA pojawiło się pytanie, czy osoby, które zapłaciły wspomniane opłaty, mogą domagać się zwrotu pieniędzy. Jak informuje serwis Infor, jeśli dana uchwała została unieważniona, istnieje możliwość ubiegania się o zwrot środków bezpośrednio od zarządcy cmentarza. W praktyce może to oznaczać konieczność złożenia odpowiedniego wniosku i przedstawienia dowodu zapłaty.
Eksperci podkreślają, że orzeczenia te mają znaczenie systemowe i mogą wymusić zmiany w regulaminach cmentarzy komunalnych w całym kraju. Samorządy, które do tej pory pobierały dodatkowe opłaty, powinny jak najszybciej dostosować swoje uchwały do obowiązującego prawa, aby uniknąć kolejnych skarg i postępowań sądowych. Dla obywateli natomiast to jasny sygnał, że nawet w sprawach pozornie oczywistych warto walczyć o swoje prawa.
