Jak się uchronić od długów w spadku

Bardzo często zdarza się, że zmarła osoba pozostawia niespłacony kredyt, nieopłacone rachunki... Wtedy wierzyciele (banki, spółdzielnia mieszkaniowa itd.) zwrócą się o spłatę do spadkobierców! Nie ma znaczenia, czy spadek z długami dziedziczymy po bliskiej osobie czy po obcej na mocy testamentu. Gdy więc wiesz, że osoba, po której należy ci się spadek była zadłużona, a długi są duże, warto rozważyć jego odrzucenie.

Trzeba to zrobić w terminie! Na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest 6 miesięcy od dnia, gdy dowiedzieliśmy się, że dziedziczymy. Termin liczy się od daty śmierci spadkodawcy (dla spadkobierców ustawowych) i od dnia ogłoszenia testamentu - dla spadkobierców testamentowych. Załatwimy to u notariusza lub w sądzie. Objaśniamy formalności.

U notariusza

Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć u dowolnie wybranego notariusza.

Potrzebne dokumenty

Do kancelarii notarialnej należy zabrać skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy. Trzeba mieć również swój dowód osobisty. Notariusz sporządzi dokument w formie aktu notarialnego potwierdzający odrzucenie spadku. Na tej samej zasadzie można złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (piszemy o tym w ramce obok).

Opłaty

Notarialne oświadczenie o odrzuceniu spadku kosztuje 100 zł i po 6 zł za każdą rozpoczętą stronę wypisu (do opłat dolicza się 23 proc. VAT).

Uwaga! Notariusz prześle oświadczenie o odrzuceniu spadku do sądu, w którym toczy się postępowanie spadkowe.

W sądzie

Oświadczenie można też złożyć w sądzie rejonowym w swoim miejscu zamieszkania lub gdzie odbędzie się sprawa spadkowa.

Potrzebne dokumenty

Oświadczenie o odrzuceniu spadku musisz napisać sama (podaj swoje dane i dane zmarłego, po którym dziedziczysz i oświadcz, że odrzucasz po nim spadek). Na końcu podpisz się. Podaj datę złożenia oświadczenia.

Opłaty

Przy składaniu oświadczenia płaci się w sądzie 50 zł. Trzeba sporządzić 2 egzemplarze i poprosić w biurze podawczym, by na jednym potwierdzono, kiedy zostało złożone.

Pamiętaj! Wierzyciel ma prawo zażądać, by odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne. Ale decyzja w tej sprawie należy do sądu.

Spadek można przyjąć też z tzw. dobrodziejstwem inwentarza (oświadczenie składa się też w ciągu 6 miesięcy). Wtedy nie będziesz odpowiadać za wszystkie długi, ale tylko do wysokości masy spadkowej, tj. wartości majątku, jaki pozostawił zmarły.

Co dzieje się dalej...

Sąd zleci komornikowi sporządzenie spisu inwentarza. Chodzi o ustalenie, jaki majątek i o jakiej wartości pozostawił zmarły oraz ile w chwili jego śmierci wynosiły jego długi i zobowiązania. Gdy to ustali komornik, będzie wiadomo, do jakiej kwoty spadkobiercy odpowiadają za długi.

Przykład. Nawet jeśli odziedziczymy dom o wartości 250 tys. zł i jednocześnie 300 tys. zł długu, odpowiadać będziemy do kwoty 250 tys. zł. Za pozostałe 50 tys. zł nie odpowiadamy.

Uwaga! Jeśli jest kilku spadkobierców i jeden złoży oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, pozostali też ponoszą ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe (choć nie złożyli oświadczenia).

Są sytuacje, gdy spadkobiercą zostaje małoletnie dziecko. Prawo na to zezwala. Ale jeśli zmarły spadkodawca pozostawił długi, może być problem. Rodzice powinni go rozwiązać.

Sytuacja pierwsza: odrzuciłaś spadek po swojej siostrze, bo zostawiła niespłacone kredyty. Jeśli masz dzieci, zadłużony spadek przechodzi na nie! Jeżeli dzieci są pełnoletnie - samodzielnie mogą odrzucić zadłużony spadek po cioci. Ale jeśli któreś dziecko nie ukończyło 18 lat, to ty w jego imieniu musisz odrzucić spadek.

Uwaga! Jest na to 6 miesięcy od daty, gdy ty odrzuciłaś spadek.

Sytuacja druga: twój ojciec zapisał twojej córce (czyli wnuczce) działkę w testamencie. Okazało się jednak, że dziadek miał duże nieuregulowane zobowiązania wobec urzędu skarbowego. Spadek jest zadłużony! Jeśli podejrzewasz, że długi mogą przekroczyć wartość majątku zapisanego córce, rozważ odrzucenie spadku.

Odrzucenie spadku w imieniu dziecka

Aby rodzice mogli to zrobić, muszą dopełnić ważnych formalności:

• po pierwsze: potrzebna jest na to zgoda sądu rodzinnego;
• po drugie: po uzyskaniu takiej zgody oboje rodzice muszą złożyć w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku. 

Jakie są skutki niezałatwienia formalności w imieniu dzieci? Na szczęście dzieci nie odpowiadają za długi spadkowe wprost, a jakby dziedziczyły z dobrodziejstwem inwentarza. To oznacza, że te długi mogą być pokryte tylko do wysokości majątku spadkowego.

Gdy spadkobierców jest kilku, to do czasu podziału spadku (jeśli go nie odrzucą) odpowiadają za długi zmarłego solidarnie. To oznacza, że od każdego ze spadkobierców wierzyciele mogą żądać spłaty zadłużenia.Gdy długi spłaci jeden spadkobierca Jeśli jeden ze spadkobierców zdecyduje się spłacić zobowiązania zmarłej osoby, to potem będzie mógł zażądać spłaty tej należności od pozostałych spadkobierców. Wysokość spłaty od każdego z nich musi odpowiadać wielkości ich udziałów w spadku.Dzielenie spadku Warto wiedzieć, że podziałowi podlega jedynie majątek po zmarłym, a nie długi. Spadkobiercy mogą podzielić się spadkiem na dwa sposoby:

• sądownie albo
• u notariusza.

Ale uwaga! Dokonanie działu spadku w kancelarii notarialnej jest podział długów możliwe tylko wtedy, kiedy wszyscy spadkobiercy zgodnie ustalą, jak podzielą się spadkiem, czyli co komu ma przypaść, i wszyscy będą obecni u notariusza. Dział spadku w sądzie może być przeprowadzony:

• po złożeniu wniosku przez jednego ze spadkobierców lub
• po złożeniu zgodnego wniosku wszystkich spadkobierców. Gdy ty odrzucisz spadek, powinnaś też zrobić to samo w imieniu swojego dziecka. To uchroni je przed długami spadkowymi.

Ale uwaga! Spadkobiercy nie mogą się umówić we wniosku, że np. jedna osoba spłaci długi, zwalniając ze spłaty pozostałe (taka umowa nie będzie ważna dla wierzycieli). Dopiero gdy będzie prawomocne postanowienie sądu o dziale spadku, to z mocy prawa spadkobiercy będą ponosić odpowiedzialność za długi spadkowe według wielkości swoich udziałów.