Gdy kaszel nie mija
Przedłużający się z miesiąca na miesiąc może nie mieć związku z przebytą infekcją. Przyczyną tej dokuczliwej przypadłości może być chory żołądek, serce, palenie papierosów czy smog.
Najczęściej dokucza wtedy, gdy do dróg oddechowych dostaną się wirusy lub bakterie. Organizm próbuje się przed nimi bronić i jednym ze sposobów ich pozbycia się jest odruch kaszlu. Kaszel spowodowany infekcją zwykle mija wraz z nią. Choć zdarza się, że po poważniejszej chorobie, np. zapaleniu oskrzeli, utrzymuje się jeszcze przez kilka tygodni. Z czasem jednak staje się coraz słabszy.
Częstą przyczyną powracającego napadowego kaszlu czy konieczności pochrząkiwania jest ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Wydzielina ta zalega w gardle. By ją usunąć, pokasłujemy - czasem trwa to nawet kilkanaście minut. Wiele osób najmocniej odczuwa te dolegliwości po nocy. Powtarzające się ściekanie wydzieliny wraz z napadowym kaszlem może być objawem chorób górnych dróg oddechowych, np. przewlekłego zapalenia zatok, alergii, nadwrażliwości błony śluzowej na czynniki zewnętrzne.
Dość częstym powodem powracającego kaszlu jest astma, czyli przewlekły proces zapalny toczący się w oskrzelach. Suchy, napadowy kaszel może być jej jedynym objawem, ale zwykle pojawia się też duszność, świszczący oddech. Przy astmie ataki kaszlu często dokuczają w nocy, w godzinach porannych, po wysiłku fizycznym. I po kontakcie z drażniącymi drogi oddechowe czynnikami, jak zimne czy suche powietrze, dym tytoniowy, intensywne zapachy czy alergeny, np. roztocze, sierść psa i kota, pyłki roślin. Astma często rozwija się z alergii wziewnej. Jej przebieg jest zmienny. Dlatego kaszel i inne dolegliwości mogą mieć różne nasilenie, występować zarówno kilka razy w ciągu dnia, jak i tygodnia czy miesiąca. Ponieważ między atakami astmy czujemy się całkiem dobrze, możemy nie zorientować się, że chorujemy. Przy astmie stosuje się wziewne leki sterydowe w postaci inhalatorów i leki rozkurczające oskrzela. Pozwalają szybko opanować atak astmy, w tym kaszel. Konieczne jest też unikanie czynników prowokujących ataki kaszlu.
Kaszel jest towarzyszem osób palących papierosy. W dymie tytoniowym są szkodliwe substancje drażniące receptory kaszlowe w gardle, krtani, oskrzelach. To wywołuje przewlekły stan zapalny oskrzeli. Kaszel u osoby palącej może być sygnałem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Schorzenie to może się też rozwinąć u tzw. biernych palaczy, czyli osób niepalących, ale narażonych na wdychanie dymu tytoniowego. Kaszel świadczący o POChP jest z reguły mokry, najbardziej nasilony rano, po wstaniu z łóżka. Ulgę daje odkrztuszenie gęstej plwociny, co niekiedy wymaga dużego wysiłku. Gdy choroba się rozwija, oprócz kaszlu dokucza duszność w trakcie wysiłku fizycznego. Podstawą terapii jest zaprzestanie palenia. W leczeniu stosowane są leki wziewne oraz rehabilitacja - poprawia wydolność wysiłkową i jakość życia.
Wyczerpujące napady kaszlu mogą być objawem krztuśca (kokluszu). To choroba zakaźna. Z reguły zaczyna się objawami infekcji układu oddechowego, po których następuje faza długotrwałego kaszlu, ze świszczącym wdechem, przypominającym pianie koguta. Kaszel jest tak dokuczliwy, że prowadzi do wymiotów. Krztusiec powinien być leczony antybiotykami. Nie łagodzą one kaszlu, ale zmniejszają ryzyko powikłań, np. zapalenia płuc, które dla seniorów może być groźne. Szczepienie przeciw krztuścowi przyjmowane w dzieciństwie nie chroni przez całe życie, daje odporność na ok. 10 lat.
Przyczyny przewlekłego kaszlu nie zawsze tkwią w drogach oddechowych. Tak jest np. w przypadku kaszlu spowodowanego przez refluks żołądkowo- przełykowy. Kwaśna treść żołądkowa cofa się do przełyku, drażni jego błonę śluzową i wywołuje odruch kaszlu. Pojawia się on najczęściej wieczorem, podczas leżenia, a także po obfitym posiłku. Mamy też inne dolegliwości, jak zgaga, odbijanie, nudności. To, czy kaszel ma związek z refluksem, może potwierdzić gastroskopia lub pH-metria przełyku. Terapia to zmiana diety (lekkostrawne, regularne posiłki, mniejsze porcje), leki zobojętniające kwas żołądkowy i zmniejszające jego wydzielanie.
Suchy kaszel połączony z dusznością, kołataniem serca czy szybkim męczeniem się może oznaczać niewydolność serca. Rozwija się ona jako powikłanie chorób sercowo- -naczyniowych, często choroby wieńcowej i zawału, ale też zapalenia mięśnia sercowego będącego powikłaniem grypy. Kaszel sercowy daje o sobie znać po wysiłku, nasila się przy leżeniu, może budzić w nocy. Musimy zmienić styl życia i systematycznie przyjmować leki wspomagające pracę serca i poprawiające krążenie.
