Wynik cytologii i co dalej?
Odebrałaś wynik badania cytologicznego, ale nie jest on dla ciebie zrozumiały? Wyjaśniamy, jak czytać opis cytologii i jak postępować, gdy go otrzymasz.
Jak odczytać wyniki badań laboratoryjnych?
Wynik cytologii, jaki otrzymasz, może mieć różną formę. Najczęstszą jest forma opisowa, ale zdarza się, że na kartce z wynikami znajdują się oznaczenia tzw. grup albo skróty literowe.
Grupa I
To informacja o tym, że wszystko jest jak najbardziej w porządku. W systemie opisowym taki stan określa się jako cytologię prawidłową, a w wyniku napisane jest: "nie stwierdza się cech śródnabłonkowej neoplazji ani raka" lub podobnie.
Jest też możliwość, że na kartce z wynikami pojawi się oznaczenie NILM (skrót od angielskiego określenia Negative for Intraepithelial Lesion and Malignancy). Oznacza to brak zmian w komórkach śródnabłonkowych oraz brak złośliwości. Z takim wynikiem należy się oczywiście wybrać do lekarza prowadzącego, ale przede wszystkim po to, by ustalić datę następnego badania kontrolnego.
Grupa II
To również cytologia prawidłowa. Wynik świadczy o tym, że stan komórek nabłonka macicy nie wskazuje na nowotwór. W wyniku opisowym obok informacji o braku cech nowotworowych pojawia się jednak także informacja o stanie zapalnym. Lekarz, którego odwiedzimy z takim wynikiem, musi określić rodzaj zapalenia (zakażenie bakteryjne, grzybicze, nadżerka) i przepisać leczenie, które zlikwiduje stan zapalny (np. globulki z lekiem przeciwgrzybiczym przy grzybicy) i kontrola po zakończeniu leczenia.
Jeśli na kartce z wynikiem pojawia się skrót AGUS/ ASCUS świadczy to o tym, że w rozmazie są nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego lub płaskiego, których nie da się jednoznacznie zakwalifikować. Zalecana jest kontrola cytologiczna za sześć miesięcy.
Grupa III
Grupa III to informacja bardziej niepokojąca. W wymazie znalezione zostały komórki nieprawidłowe (czyli takie, w których przypadku istnieje ryzyko przekształcenia się w nowotworowe). Jednak dziś taki opis zdarza się rzadko. Częściej pojawia się wynik opisowy informujący o wykryciu komórek dysplastycznych lub neoplastycznych.
Na kartce z wynikami może się również pojawić oznaczenie LSIL świadczące o zmianach śródnabłonkowych niskiego stopnia albo HSIL świadczące o zmianach śródnabłonkowych wysokiego stopnia (te oznaczenia nie przekładają się na starą kwalifikację). Nie jest to informacja o tym, że rozpoznano nowotwór, a o tym, że konieczna jest dalsza diagnostyka i/albo leczenie.
Przyczyną pojawienia się nieprawidłowych komórek mogą być nasilone stany zapalne, zakażenia wirusowe czy zmiany przednowotworowe. Wynik może świadczyć o zakażeniu wirusem HPV, więc zlecane jest badanie wykrywające tego wirusa, a jeśli zostanie wykryty - pacjentka zostaje przypisana do grupy podwyższonego ryzyka i wymaga ścisłej obserwacji. Lekarz prowadzący po zapoznaniu się z tym wynikiem może też wypisać skierowanie np. na kolposkopię (obejrzenie powierzchni kanału szyjki macicy i pochwy przy użyciu przyrządu optycznego, umożliwia wykrycie przedklinicznych postaci nowotworu) albo na pobranie wycinków z szyjki macicy w celu zbadania ich histopatologicznie.
Grupa IV i V
Opis mówi o obecności w rozmazie komórek mających cechy nowotworowe - pojedynczych (grupa IV) albo licznych (grupa V). Nie przesądza to o istnieniu nowotworu, ale jego prawdopodobieństwo jest duże. Na wyniku zwykle jest skrót HSIL świadczący o wykryciu zmian śródnabłonkowych wysokiego stopnia. Konieczne jest wykonanie kolposkopii i badania histopatologicznego komórek pobranych z szyjki macicy. Wyniki decydują o dalszym postępowaniu.
Badania dodatkowe
Test na obecność wirusa HPV, czyli brodawczaka ludzkiego, który często odgrywa kluczową rolę w powstawaniu raka szyjki macicy. Żeby wykonać to badanie (najlepiej wybrać test HPV DNA), trzeba pobrać materiał ze ścianek szyjki macicy. Samo pobranie odbywa się na fotelu ginekologicznym i przypomina pobieranie materiału z szyjki macicy do badania cytologicznego - jest bezbolesne i szybkie. Wyniki testu na obecność HPV możemy zwykle odebrać po 7-10 dniach.
Wymaz z szyjki macicy: Pobiera się go w celu wykonania tzw. badania na posiew, które wykrywa obecność grzybów (np. drożdżaków) lub bakterii (np. pierwotniaków) w błonie śluzowej szyjki. Wymaz jest pobierany na fotelu ginekologicznym, a pobranie jest bezbolesne. Wynik, który pozwala określić przyczynę stanu zapalnego, odbieramy po 3-6 dniach.
Histopatologia: To badanie polega na obejrzeniu pod mikroskopem wycinka tkanki w celu sprawdzenia, czy nie ma w nim komórek nowotworowych. W celu wykonania histopatologii trzeba pobrać wycinek z miejsca, które ma być badane. Taki zabieg w przypadku szyjki macicy trwa zwykle tylko kilka minut. Wykonuje się go na fotelu ginekologicznym. Narkoza nie jest zwykle konieczna, wystarczy znieczulenie miejscowe.
Magdalena Patryas
