Czy można stracić prawo do grobu? Przepisy nie pozostawiają wątpliwości

Wiele aspektów naszego życia podlega regulacjom prawnym. Nawet po śmierci los naszych szczątków zależy od obowiązujących przepisów. Pochówek osoby zmarłej wiąże się bowiem z prawem do grobu, a to określane jest przez przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Pochówek a przepisy polskiego prawa

Należy mieć świadomość, że pogrzebanie zwłok jest ściśle określane przez przepisy ustawy. Polskie prawo zezwala na pochówek w grobach ziemnych, w grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzu. Szczątki skremowane mogą być przechowywane także w kolumbariach.

Kwestia chowania ciał zmarłych jest nie tylko prywatną ceremonią pożegnania najbliższych, ale również umową prawną pomiędzy cmentarzem a osobą odpowiedzialną za pochówek. Ważne elementy tego dokumentu obejmują ustalenie lokalizacji pochówku, rodzaju grobu oraz jego celu, a także wysokość opłat, jakie należy uiścić.

Aspekt finansowy związany z prawem do grobu wiąże się głównie z obowiązkiem wnoszenia opłat związanych z utrzymaniem grobu. Ta opłata, nazywana "pokładnym", musi zostać uregulowana w momencie wykupienia kwatery i utworzenia grobu. W ten sposób nabywamy prawo do korzystania z miejsca pochówku przez okres 20 lat. Jeśli chcemy przedłużyć to prawo, konieczne jest ponowne wniesienie opłaty.

Zgodnie z artykułem 7 ustawy o cmentarzach grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. Po upływie tego czasu możliwe jest jednak dokonanie kolejnego pochówku, chyba że osoba uprawniona zgłosi zastrzeżenie przeciwne i uiści dodatkową opłatę, która przedłuża prawo do grobu na dalsze 20 lat. Kto jednak zobowiązany jest do wnoszenia takich opłat?

Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o cmentarzach i pochówku zmarłych, a także z regulaminem większości cmentarzy, konieczne jest wyznaczenie opiekuna grobu dla każdego miejsca pochówku. Osoba taka ma prawo do zarządzania grobem w kwestiach związanych z pochówkiem, pracami konserwacyjnymi i wszelkimi czynnościami prawnymi. To oznacza, że bez zgody tej osoby nie można dokonać pochówku innej zmarłej osoby w tym samym grobie.

Dysponentem grobu jest osoba, która zapłaciła za utworzenie grobu i podpisała z zarządcą cmentarza umowę o umiejscowienie pochówku. Zwykle jest to małżonek osoby zmarłej, jej dzieci lub rodzice. Po śmierci dysponenta prawo do grobu podlega dziedziczeniu, jak każda własność należąca do zmarłego. 

Osoba, która opłaciła miejsce pochówku powinna również wypełnić dokument — deklarację dysponenta. Choć informacje o dysponentach grobów gromadzi administracja cmentarza, to warto zachować własne kopie dokumentów potwierdzających prawo do grobu, gdyby w przyszłości wystąpiły kwestie sporne.

Obowiązkiem dysponenta jest regulacja płatności za dzierżawę grobu. W Polsce opłatę tę uiszcza się najczęściej co 20 lat. Wysokość opłaty różni się znacząco ze względu na lokalizację cmentarza. Na wsiach i małych miastach kwoty te mogą być naprawdę bardzo niskie, a w dużych metropoliach — stosunkowo wysokie. Na przykład na jednym ze szczecińskich cmentarzy za przedłużenie na okres 20 lat prawa do grobu ziemnego pojedynczego dysponent zapłacić musi 1 600 zł, a rodzinnego — 2 500 zł.

Na wielu cmentarzach groby murowane zwolnione są z opłaty za dzierżawę, ponieważ została ona uiszczona przy zakupie grobu murowanego. Dzierżawa za grobowiec murowany może być ważna od 50 do 99 lat lub jest to dzierżawa wieczysta. Przykładowo na cmentarzach komunalnych w Krakowie opłata za użytkowanie gruntu pod grób murowany przez 99 lat wynosi nawet 20000 zł w zależności od wielkości grobu.