Poznaliśmy najlepsze Koła Gospodyń Wiejskich w Polsce
Opracowanie Katarzyna Adamczak
Obecnie w Polsce funkcjonuje 11 145 Kół Gospodyń Wiejskich. Od ponad wieku są sposobem na aktywizację kobiet, kultywują tradycje i prowadzą działalność społeczno-kulturalną. Od trzech lat gospodynie z całego kraju rywalizują o tytuł najlepszego Koła Gospodyń Wiejskich w Polsce (i pokaźną nagrodę pieniężną). W ostatni weekend podczas Dożynek Prezydenckich dowiedzieliśmy się, która organizacja zasłużyła w 2023 roku na najwyższy laur. Pierwsze miejsce w konkursie zajęło Koło Gospodyń Wiejskich w Sokolu (woj. pomorskie).
Spis treści:
Rośnie liczba kół gospodyń wiejskich
Koła gospodyń wiejskich to według ustawy z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz. U. 2018 poz. 2212 z późn. zm.):
dobrowolna, niezależna od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządna społeczna organizacja mieszkańców wsi.
Aktualnie podlegają one Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, która prowadzi Krajowe Rejestr Kół Gospodyń Wiejskich. Według danych tego spisu w Polsce funkcjonuje 11 145 organizacji wiejskich. Najpopularniejsze są one na Mazowszu, gdzie zarejestrowanych jest aż 1880 Kół. Tuż za województwem mazowieckim plasuje się Wielkopolska z 1826 kołami. Najmniej tego typu organizacji działa na Opolszczyźnie - 211 i w województwie lubuskim - 226. Warto jednak pamiętać, że opolskie to najmniejsze pod względem powierzchni i liczby ludności województwo w Polsce, zaś mazowieckie jest na szczycie obu list.
Często można spotkać stwierdzenia, że koła gospodyń wiejskich to relikt przeszłości, jednak statystyki pokazują coś innego: w 2021 roku w Polsce było około 9700 organizacji, a dziś jest ich ponad 11 100, co oznacza, że w dwa lata przybyło około 1400 nowych kół gospodyń wiejskich.
Koła gospodyń wiejskich to nie wymysł PRL-u
Choć wielu osobom koła gospodyń wiejskich kojarzą się z Polską Rzeczpospolitą Ludową, to historia tych organizacji sięga o wiele dalej. Pierwsze “Towarzystwo Gospodyń" powstało w 1866 roku w Piasecznie z inicjatywy Juliusza Kraziewicza, natomiast pierwszą organizację działającą po nazwą “Koło Gospodyń Wiejskich" założyła Filipina Płaskowicka w 1877 roku w Janisławicach. U progu XX wieku koła gospodyń stały się tak popularne na terenie II Rzeczpospolitej, że powołano Centralną Organizację Kół Gospodyń Wiejskich. Według danych z 1938 roku w Polsce było 2800 Kół. Prawo wprowadzone w 1982 roku sprawiło, że koła gospodyń wiejskich zostały wcielone do kółek rolniczych i były odtąd traktowane jako ich jednostka organizacyjna.
Wzorcowe koła gospodyń wiejskich
Koła Gospodyń Wiejskich to absolutnie polski fenomen. To bardzo ważne, żeby idąc z duchem czasu, kultywować lokalną tożsamość i pielęgnować tradycje
Koła gospodyń wiejskich to rzeczywiście typowo polski “wynalazek" a ich rola na wsi trudna jest do przecenienia. Z jednej strony aktywizują one kobiety na wsi - organizują różnorodne szkolenia od gotowania regionalnych potraw po obsługę najnowocześniejszych programów komputerowych, prowadzą działalność na rzecz poprawy sytuacji kobiet na wsi, a nawet reprezentują je wobec organów administracji państwowej. Z drugiej strony pielęgnują lokalną kuchnię, tradycje i obrzędy. Skala działalności kół gospodyń na wsi może być olbrzymia, ale to zależy od zaangażowania, pomysłowości i talentów organizacyjnych członkiń - wszystkie te cechy posiadają gospodynie z kół biorących udział w Konkursie dla kół Gospodyń Wiejskich o Nagrodę Małżonki Prezydenta RP.
Konkurs dla Kół Gospodyń Wiejskich o Nagrodę Małżonki Prezydenta RP
Doceniając działalność kobiet zrzeszonych w kołach gospodyń wiejskich Kancelaria Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej organizuje od 2020 roku “Konkurs dla Kół Gospodyń Wiejskich o Nagrodę Małżonki Prezydenta RP", który honorowym patronatem objęła pierwsza dama.
W tym roku konkurs odbył się po raz trzeci, a jego motywem przewodnim były “polskie zwyczaje żniwne i dożynkowe". W ramach zmagań o laur najlepszego koła w Polsce, kobiety i wspierający je mężczyźni, prezentowali regionalne zwyczaje związane ze żniwami lub dożynkami - była to inscenizacja, która mogła trwać maksymalnie cztery minuty. Panie musiały zaprezentować też swoje kulinarne umiejętności. Na potrzeby konkursu przygotowywały cztery potrawy z ziemniaków: przystawkę, dwa dania regionalne oraz jeden autorski przepis.
W zmaganiach na szczeblu centralnym wzięło udział szesnaście kół gospodyń wiejskich wyłonionych w eliminacjach wojewódzkich. Najciekawszą prezentację i najsmaczniejsze dania zaprezentowały:
- Koło Gospodyń Wiejskich "Na Obcasach" ze Studzieńca w województwie lubuskim, które podało popisowe danie nazywane “kotletami Basi" oraz szare kluski, które apetycznym wyglądem i wspaniałym aromatem skusiły nawet pierszą damę.
- Koło Gospodyń Wiejskich w Zdowie "Borowianki" z województwa śląskiego ujęło jury konkursowe tradycyjnym obiadem z regionu, na który składały się: kluski śląskie z wołową roladą i modrą kapustą. Panie przygotowały też pierogi z ziemniakami, serem i borówkami, zaś autorskim specjałem był "Ciap Kapusta" z ziemniaków, kapusty i boczku.
- Koło Gospodyń Wiejskich z Sokola po raz drugi reprezentowało województwo pomorskie w Konkursie. Listy ziemniaczanych dań zaproponowanych przez gospodynie nie powstydziłaby się nawet Magda Gessler: sałatka z ziemniaków z rzodkiewką, ogórkiem kiszonym, koperkiem, sosem jogurtowo-majonezowym doprawionym szczyptą czosnku, kartacze z dziczyzną, koszyczki z ziemniaków pieczone jak frytki z sosem kurkowym i zsiadłym mlekiem oraz babka ziemniaczana podana z sosem grzybowym.
W ubiegły weekend poznaliśmy laureatki zmagań. Pierwsze miejsce powędrowało do Koła Gospodyń Wiejskich w Sokolu (woj. pomorskie). Kolejne miejsca na podium zajęły: Koło Gospodyń Wiejskich "Na Obcasach" (woj. lubuskie) i Koło Gospodyń Wiejskich w Zdowie "Borowianki" (woj. śląskie).
Zgodnie w wytycznymi konkursu najlepsze koło gospodyń wiejskich w Polsce otrzymało nagrodę w wysokości 10 tysięcy złotych (brutto) .Każdy członek koła otrzymuje też okolicznościowe korale - jeśli jest kobietą lub szpilę - jeśli jest mężczyzną. Koło, które zajmie drugie miejsce, może liczyć na sześć tysięcy złotych, a za trzecie miejsce przewidziano nagrodę w wysokości czterech tysięcy złotych.
Zobacz również:
