Jakie są zalety zooterapii?
Magiczna więź łącząca ludzi i zwierzęta istnieje od tysiącleci. Nie bez przyczyny często zajmują one najważniejsze miejsce w rodzinie i są najlepszymi przyjaciółmi. W 95% komunikacja ze zwierzętami odbywa się na poziomie niewerbalnym, ale jest to komunikacja głęboka i wartościowa, oparta przede wszystkim na mowie ciała i emocji. Zwierząt nie można oszukać, ponieważ mają dobrze wykształconą intuicję. Ponadto są niezwykle szczere, bezinteresowne i oddane, dlatego terapia z udziałem zwierząt ma pozytywny wpływ na człowieka nie tylko w sferze fizycznej, ale również emocjonalnej, społecznej i psychicznej. Co warto wiedzieć o terapii z udziałem zwierząt? Zapraszamy do lektury.
Terapia z udziałem zwierząt może być wykorzystywana w leczeniu pacjentów z depresją, walczących z uzależnieniami, cierpiących na zaburzenia lękowe i fobie społeczne. Pomaga w terapii ofiar przemocy, wypadków i traumatycznych wydarzeń. Zwierzęta zmniejszają poczucie samotności i wyobcowania, dlatego często towarzyszą mieszkańcom opieki długoterminowej. Zooterapia wskazana jest również dla osób niepełnosprawnych ruchowo lub intelektualnie. Okazuje się, że terapeutyczny kontakt ze zwierzętami pomaga też w resocjalizacji więźniów.
Zooterapia stosowana jest m.in. w ośrodkach rehabilitacyjnych, terapeutycznych, hospicjach, placówkach służby zdrowia. Istnieje też wiele fundacji, które promują korzyści płynące z tego typu terapii, organizują zajęcia, zbierają fundusze na organizowanie szkoleń dla zwierząt terapeutycznych. Terapia prowadzona jest przez specjalistów, często na zlecenie i pod kontrolą lekarza, i stanowi wówczas uzupełnienie kompleksowego leczenia. Zajęcia mogą odbywać się w grupach lub indywidualnie w domu pacjenta i są dostosowane do jego potrzeb i możliwości.
Do zooterapii wykorzystuje się różne gatunki zwierząt, w Polsce najpopularniejsza jest jednak terapia z udziałem psów i koni. Zwierzę musi przejść specjalne szkolenie zanim stanie się zwierzęciem terapeutycznym. Najważniejsze jest bowiem bezpieczeństwo pacjenta.
Badania pokazują, że terapeutyczny kontakt ze zwierzętami uspokaja, relaksuje, obniża ciśnienie krwi i usprawnia pracę serca. Stanowi doskonałe uzupełnienie rehabilitacji, ponieważ dzięki integracji ze zwierzęciem pacjent, nawet nie zdając sobie z tego sprawy, wykonuje wiele ćwiczeń rehabilitacyjnych w formie zabawy, Przykładowo, rzucanie psu piłki przynosi korzyści w postaci poprawy koordynacji wzrokowo-ruchowej, refleksu i stymuluje pracę mięśni ramion.
Naukowcy odkryli, że osoby mające częsty kontakt ze zwierzętami mają wyższy poziom dopaminy i serotoniny w organizmie. Są to związki, które w dużej mierze odpowiadają za nasz nastrój i życiową energię, dlatego są pomocne w leczeniu depresji, zmniejszają poczucie lęku i minimalizują stres. Ponadto kontakt ze zwierzętami daje poczucie bezpieczeństwa, pozwala czuć się swobodnie, a zabawa z nimi daje dużo radości oraz powodów do śmiechu. Dlatego terapia z udziałem zwierząt, przede wszystkim psów, zalecana jest osobom, które doświadczyły w swoim życiu traumatycznych zdarzeń lub cierpią na zaburzenia emocjonalne.
Zwierzę nie ocenia, nie krytykuje. Akceptuje człowieka ze wszystkimi jego wadami, jest oddane, szczere i wierne. Kontakt z nimi uspokaja i budzi pozytywne emocje. W trakcie spontanicznej, radosnej zabawy człowiek otwiera się na dotyk zwierzęcia i bez skrępowania wyraża emocje, co później ułatwia kontakt z innymi ludźmi i pomaga przełamać lęki społeczne. Dla osób z autyzmem i cierpiących z powodu fobii społecznych integracja ze zwierzętami często stanowi pierwszy krok do budowania relacji z innymi.
Integracja ze zwierzętami ma pozytywny wpływ także na świadomość społeczną osób poddanych procesowi resocjalizacji, którzy poprzez kontakt z nimi uczą się prawidłowych zachowań. Zwierzęta odczytują nasze nastroje i automatycznie reagują na agresję, co pomaga skazanym zrozumieć, że przemoc nie powinna być narzędziem kontaktu ze światem. Uczą się zachowań, za które zwierzęta odwdzięczają się zaufaniem i lojalnością.
Dogoterapia jest najpopularniejszym rodzajem zooterapii. Psy są bardzo bliskie i oddane człowiekowi, łatwo je też wyszkolić do roli czworonożnych terapeutów. Do dogoterapii nadają się psy różnych ras za wyjątkiem psów bojowych i stróżujących, u których mogą wystąpić zachowania agresywne.
Aby pies mógł być pełnoprawnym „terapeutą” musi przejść specjalne szkolenie, po którym wspiera rehabilitację fizyczną i intelektualną pacjentów. Czasami właściciele psów chcą dzielić radość płynącą z obcowania z ich psem, dlatego zgłaszają się jako wolontariusze do różnych organizacji i pomagają osobom potrzebującym kontaktu ze zwierzętami.
Pies towarzyszący jest specjalnie szkolony w celu pomocy osobom niepełnosprawnym. Jego obecność ma im przede wszystkim pomóc w codziennym funkcjonowaniu i zapewnić bezpieczeństwo. Psy szkoli się do roli psa przewodnika dla osób niewidomych, psa dla osób niesłyszących oraz psa opiekuna, który reaguje w przypadku ataku choroby.
Psy towarzyszące zaczynają być szkolone w bardzo młodym wieku (10-12 miesięcy) i są do tej roli wybierane według ścisłych kryteriów. Muszą wykazywać chęć współpracy z człowiekiem, być skupione i zrównoważone. Psy towarzyszące nie powinny być natomiast lękliwe, zbyt indywidualne, a przede wszystkim agresywne.
Koty i małe zwierzęta, takie jak chomiki czy króliki są łagodne i łatwe w pielęgnacji, dlatego często można je spotkać w domach opieki długoterminowej, domach dziecka czy hospicjach, gdzie swoją obecnością wnoszą trochę radości do codziennego życia mieszkańców. Ważne jest jednak, by żadna z osób przebywających w tego typu placówkach nie miała uczulenia, a wszystkie kontakty ze zwierzętami odbywały się w obecności opiekuna.
Kontakt z kotem, głaskanie go i słuchanie jego mruczenia działa uspokajająco i pozwala się odprężyć. Felinoterapia, czyli terapia z udziałem kotów, skutecznie wspiera terapię dzieci nadpobudliwych i autystycznych, osób zmagających się z fobiami społecznymi oraz osób starszych.
Hipoterapia to rodzaj rehabilitacji wykorzystywanej w leczeniu osób niepełnosprawnych ruchowo, umysłowo i sensorycznie. Jazda konna wzmacnia mięśnie, koryguje postawę ciała, ułatwia orientację w przestrzeni i doskonali poczucie rytmu, wpływa też pozytywnie na poczucie własnej wartości. Jest szczególnie ważna dla pacjentów, którzy są sparaliżowani lub niesprawni ruchowo, ponieważ jazda konna jest dla nich wspaniałym sposobem poruszania się. Hipoterapia rozwija też sferę zachowań społecznych. W Stanach Zjednoczonych hipoterapia była wykorzystywana w resocjalizacji więźniów, którzy trenowali dzikie konie. Dzięki temu rozwijali umiejętności społeczne i odkrywali w sobie wielkie pokłady współczucia, cierpliwości i odpowiedzialności za drugą istotę.
