Dolegliwości oddechowe, które nie muszą popsuć ci dnia

Lekarze wskazują na kilka czynników wyzwalających takie dolegliwości o tej porze roku. Zimne powietrze powoduje, że kurczą się oskrzela. Choć to naturalna reakcja organizmu, może być nadmierna, jeśli niedawno przechodziłaś infekcję. To typowe dla astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). W przewężonych oskrzelach jest mniej powietrza i zaczynasz się dusić.

Smog - jego stężenie jest największe w mroźne, bezwietrzne dni. Przyczyną tego jest to, że ciężkie zimne powietrze przytrzymuje zanieczyszczenia przy ziemi. W taką pogodę wiele osób zwiększa też grzanie w domu. Unoszący się z kominów dym zawiera dużo spalin z pieca, w których mogą znajdować się szkodliwe cząstki PM 2,5 oraz PM 10. Zbadano, że są one silnie drażniące dla układu oddechowego. Dlatego nawet jeśli masz zdrowe oskrzela, możesz zacząć dusić się i kasłać.

Częstsze przebywanie w domu futrzastego pupila sprawia, że w twoim otoczeniu przybywa alergenów. Sierść i drobinki naskórka znajdują się nie tylko na fotelach i kanapie. Unoszą się też w powietrzu i mieszają z kurzem pokrywającym meble. Mogą prowokować cię do kaszlu, nawet jeśli nie masz alergii, astmy ani POChP.

Suszone owoce, syropy owocowe i dżemy też mogą okazać się szkodliwe dla oskrzeli, jeśli zawierają drażniący drogi oddechowe związek siarki (o symbolu E220).

Aspiryna i spółka: Poczułaś, że coś cię bierze i wzięłaś jeden z popularnych leków na przeziębienie? U wielu kobiet tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. z aspiryną, dikoflenakiem, ibuprofenem, naproksenem) odpowiadają za tzw. astmę aspirynową.

Na astmę jesteś narażona, gdy często oddychasz powietrzem zanieczyszczonym różnymi pyłami (np. w pracy). Przewlekła obturacyjna choroba płuc rozwija się wskutek palenia papierosów (także niecodziennego).

Przy astmie: Występują nocne i poranne napady duszności. Dodatkowo może ci się gorzej oddychać, gdy się zdenerwujesz lub zmęczysz, a także gdy w powietrzu pojawi się silny zapach. Największą trudność sprawia ci wydech. Jest świszczący, połączony z dusznościami (duszności mają charakter wydechowy) i uczuciem ściskania klatki piersiowej. Kaszel jest suchy, nieproduktywny. Nie przynosi ulgi.

Przy POCHP: Duszności występują w trakcie wysiłku fizycznego (np. podczas wchodzenia po schodach). Ustępują po jego zaprzestaniu. Kaszel jest mokry, produktywny. Powoduje odkrztuszanie wydzieliny i przynosi ulgę. Prawie zawsze pojawia się po obudzeniu rano. Dolegliwości za każdym razem mają podobne nasilenie (np. w ciągu dnia, ale i tygodnia czy miesiąca).

Co dzieje się w oskrzelach i płucach?

Zanieczyszczone pyłami lub dymem tytoniowym powietrze powoduje przewlekły stan zapalny. Rurki, którymi ono płynie, czyli oskrzela, kurczą się, a ich ściany ulegają pogrubieniu i ściśnięciu. Do tego w środku oskrzeli przybywa lepkiego śluzu, który nie przesuwa się odpowiednio szybko. Zalegająca wydzielina dodatkowo zwęża drogi oddechowe. Stąd kaszel oraz duszności.

Mimo męczącego kaszlu i duszności postaraj się nie wpadać w panikę. Jeśli to ktoś ma dolegliwości, pomóż mu się uspokoić (np. zapewniając go, że to minie). Oto, co pomoże złagodzić kaszel oraz duszności i przyspieszy ich ustąpienie.

Pozycja powodująca oddychanie przeponą i uruchamiająca tzw. brzuszny tor oddychania (zamiast piersiowego). Występuje w 3 wariantach.

1. Stajemy z nogami rozstawionymi na szerokość bioder. Zachowując proste plecy, pochylamy się i opieramy prostymi rękami tuż powyżej kolan. Jest to taka sama pozycja, jaką przyjmują zawodnicy sportowi, np. zaraz po zakończeniu forsownego biegu.

2. Stajemy z tyłu krzesła. Pochylamy się i opieramy prostymi rękami o jego oparcie. Zamiast krzesła może być stół, ale także np. ławka w parku.

3. Siadamy na krześle. Nogi mamy zgięte w kolanach pod kątem prostym. Pochylamy się i opieramy łokcie tuż powyżej kolan. Następnie naciskamy nimi na tę okolicę (to dodatkowo ułatwia oddychanie przeponą).

W każdej z tych pozycji ważne jest, by podczas wdechu uwypuklać brzuch, zaś przy wydechu go wciągać. Wdech powinien też być ok. 2-krotnie większy, niż wydech.

Ale uwaga! Wezwij pogotowie, jeśli występują: duszności uniemożliwiające mówienie, zmęczenie, narastająca senność, zawroty głowy, zamroczenie.

Do lekarza

Jeśli dolegliwości powtarzają się, zgłoś się do specjalisty (np. pulmonologa; bezpłatnie - ze skierowaniem od lek. rodz.). Może przepisać ci leki hamujące proces zapalny oraz rozkurczające oskrzela.

Oto, co możesz zrobić, by twoje drogi oddechowe były jak najmniej narażone na działanie szkodliwych czynników.

Gdy na zewnątrz jest mroźno lub wietrznie, a ty musisz wyjść z domu, postaraj się o "bufor" dla oskrzeli i płuc. Najpierw postój chwilę przy uchylonym oknie lub odczekaj kilka minut na klatce schodowej albo w sieni. Dzięki temu nowe warunki nie będą dla oskrzeli takim szokiem i nie spowodują ich silnego skurczu.

Podczas smogowego alarmu (o którym możesz dowiedzieć się np. z radia lub prasy, ale także np. na stronie: www-polskialarmsmogowy, zakładki: aktualności i smogmapa) unikaj chodzenia po mieście (także małym). Przemieszczaj się autobusem lub samochodem (a jeśli możesz, zostań w domu).

Zawsze wdychaj powietrze przez nos, zarówno na zewnątrz, jak i w pomieszczeniach. W nozdrzach zostaje ono w dużym stopniu oczyszczone (np. z drobinek pyłu, alergenów), a także ogrzane i nawilżone. Dzięki temu jest znacznie mniej drażniące dla oskrzeli i nie prowokuje ich skurczu. Oddychając przez nos, jesteś mniej narażona na duszności i kaszel.

Nie pozwalaj kotu ani psu przebywać w sypialni i wylegiwać się na twoim łóżku. Przy regularnych dolegliwościach, stwierdzonej przez lekarza astmie lub POChP postaraj się o nowy dom dla pupila (lub przynajmniej przenieś jego legowisko np. do piwnicy).

Codziennie przyjmuj witaminę D, najlepiej w dawce zaleconej przez lekarza (lub ok. 2000 IU). Według najnowszych badań chroni to przed dusznościami (np. astmatycznymi).

Do śniadania dodawaj 4-5 rozdrobnionych plasterków świeżego imbiru. Naukowcy wykryli w pikantnej roślince związki (np. 6-gingerol), które działają podobnie do leków rozkurczających oskrzela. Jedząc imbir rano, zmniejszasz ryzyko wystąpienia dolegliwości w ciągu dnia.

2-3 razy w tygodniu sięgaj po wędzonego łososia, orzechy brazylijskie i nasiona słonecznika. Zawarte w nich selen oraz wit. E to składniki ochronne dla oskrzeli.

Nie dopuszczaj do infekcji

Koniecznie zadbaj o profilaktykę przeziębienia i grypy, gdy masz objawy astmy lub POChP. Unikaj chorych osób. Często myj ręce i nie dotykaj brudnymi do oczu ani ust. Poddaj się ochronnemu szczepieniu przeciwko grypie (koszt to ok. 100 zł). Regularnie pij napar z rumianku - zbadano, że jest antywirusowy. Z tej samej przyczyny sięgaj po czosnek oraz cebulę.

Konsultacja: Hanna Dolińska, spec. med. rodzinnej