Stonehenge może stracić status Miejsca Światowego Dziedzictwa UNESCO
Opracowanie Karolina Iwaniuk
Brytyjski sekretarz ds. transportu Mark Harper wydał niedawno zezwolenie na realizację kontrowersyjnego projektu przebudowy drogi A303, który zakłada budowę tunelu w bezpośrednim sąsiedztwie słynnej kamiennej budowli Stonehenge. Teraz w reakcji na tę decyzję UNESCO zagroziło pozbawieniem monumentu statusu Miejsca Światowego Dziedzictwa.
Tunel powodem sporów o Stonehenge
Po latach sporów i protestów ze strony archeologów i grup zajmujących się ochroną historycznego dziedzictwa, władze Wielkiej Brytanii zatwierdził plan budowy podziemnej autostrady w pobliżu Stonehenge.
Przeciwko temu rozwiązaniu występowało wiele organizacji, w tym instytucji publicznych. Rządowy Inspektorat Planowania stwierdził, że budowa tunelu może spowodować nieodwracalną szkodę. Stanowczo zareagowało też UNESCO.
Agencja ONZ jest zdania, że planowany obecnie projekt krótszego i tańszego tunelu grozi zniszczeniem lub przemieszczeniem niektórych elementów archeologicznych wokół Stonehenge, a zakłócenie krajobrazu może niekorzystnie wpłynąć na integralność tego wyjątkowego miejsca. Dlatego zagroziła, że jeśli projekt zostanie zrealizowany, Stonehenge zostanie skreślone z listy Miejsc Światowego Dziedzictwa i trafi na listę Zagrożonych Miejsc Światowego Dziedzictwa.
Jako rozwiązanie alternatywne UNESCO zaleciło albo wydłużenie tunelu, aby nowy odcinek drogi w mniejszym stopniu ingerował w krajobraz, albo takie przebudowanie A303, by szerszym łukiem omijała Stonehenge.
"Występujące w granicach obiektu osobliwości wspólnie stanowią o Wyjątkowej Uniwersalnej Wartości Stonehenge i Avebury" - czytamy w komunikacie w tej sprawie na stronie internetowej UNESCO.
Terminem “Wyjątkowa Uniwersalna Wartość" organizacja określa obiekty o szczególnym kulturowym lub przyrodniczym znaczeniu dla ludzkości. W oświadczeniu podkreślono, że objęte ochroną obiekty są rozległe - mają około 25 kilometrów kwadratowych - aby ukazać związek pomiędzy monumentami a otaczającym je krajobrazem.
Nie ma szansy na zmianę zdania? Co dalej z wyjątkowym obiektem?
Szanse na to, że sekretarz ds. transportu zmieni zdanie pod wpływem opinii UNESCO, są niewielkie. Mark Harper już w uzasadnieniu do swojej decyzji stwierdził, że wziął pod uwagę obawy przeciwników tej inwestycji, ale doszedł do wniosku, że: "szkoda, jaką tunel wyrządza relacjom przestrzennym, widokowym i krajobrazowym jest mniej niż znacząca i należy ją rozważać w odniesieniu do korzyści publicznych".
Nie wszystkie organizacje zajmujące się ochroną Stonehenge są przeciwne projektowi tunelu. Rządowe plany popierają m.in. Historic England, National Trust i English Heritage. Ta ostatnia napisała w oświadczeniu: "Dziesiątki tysięcy pojazdów przejeżdżają codziennie autostradą A303 obok Stonehenge. Natężony ruch i dobiegający z drogi ciągły hałas zakłócają możliwość obcowania z zabytkiem, a istniejąca droga odcina go od znacznej części otaczającego go starożytnego krajobrazu".
Projekt tunelu po raz pierwszy został zatwierdzony w listopadzie 2020 roku przez byłego sekretarza ds. transportu Granta Shappsa, ale rok później został odrzucony przez Sąd Najwyższy.
