Sposoby na depresję – Lekcja 2 część 1

Popularne, a może nawet modne stało się "mieć depresję", albo nawet "deprechę". Co to de facto oznacza? Depresja to obniżony nastrój, smutek, przygnębienie. Depresja to także zespół objawów chorobowych, który trwa w czasie powodując cierpienie i wyraźną zmianę codziennego funkcjonowania.

Diagnozę medyczną stawia lekarz po badaniu chorego. Badanie psychiatryczne to specjalnie prowadzona rozmowa, uzyskanie wywiadu od bliskich oraz - jeśli zachodzi potrzeba - badania dodatkowe (krwi, neuroobrazowanie mózgu itp.). W Polsce do rozpoznawania depresji stosuje się, tak jak w całej Europie, kryteria Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, obecnie wersja dziesiąta (ICD 10). Według tej klasyfikacji stan depresji może trwać różnie długo (co najmniej dwa tygodnie). Przyjmuje się, że funkcjonowanie chorego powinno wyraźnie różnić się od dotychczasowego, a nasilenie objawów utrudnia, a niekiedy uniemożliwia codzienne życie.

Według ICD 10 objawy podstawowe to (do rozpoznania niezbędne jest stwierdzenie co najmniej 2 objawów):

plus tzw. inne częste objawy (niezbędne jest stwierdzenie co najmniej 2- 4 objawów):

oraz zespół objawów somatycznych (niezbędne jest stwierdzenie co najmniej 4 objawów):

Czym jest depresja, a co to jest obniżony nastrój?

Obniżony nastrój to coś innego niż wyłącznie uczucie smutku. Obniżenie nastroju dotyczy głównie uczuć przyjemności, radości, które są zdominowane przez uczucie przygnębienia, beznadziejności, niekiedy rozpaczy, czy obojętności i drażliwości. Zdarza się, że osoba z depresją mówi głównie o uczuciu obojętności wobec swoich bliskich i spraw dotychczas ważnych. Wypowiedziom tym mogą towarzyszyć łzy i poczucie winy. Na ogół wydaje się nam, że osoba smutna to taka, która mówi o tym stanie, umie go określić, płacze. W depresji obniżenie nastroju rozciągnięte jest wzdłuż skali, gdzie na jednym krańcu znajduje się rozpacz, niepokój, a na drugim uczucie pozornego zobojętnienia i zaniku wszelkich emocji. Samopoczucie w depresji chory traktuje jako trwałą zmianę swego charakteru. Uważa, że to uniemożliwi dalsze życie i nasila się poczucie beznadziejności, winy, mogą pojawiać się myśli samobójcze.

Poczucie częstego lub stałego zmęczenia, osłabienie lub brak apetytu, chudnięcie nierzadko powodują obawy przed poważną chorobą somatyczną. Także przejawy fizyczne lęku, takie jak: ból w nadbrzuszu, kołatanie serca, ucisk w głowie, napięcie mięśni karku, przewlekłe zaparcia, zaburzenia miesiączkowania powodują, że chory na depresję sam lub za namową rodziny odwiedza gabinety lekarzy specjalistów (kardiologa, ginekologa, gastrologa, endokrynologa). Zazwyczaj lekarze zlecają badania specjalistyczne i dopiero po wykluczeniu choroby somatycznej zalecają kontakt z psychologiem lub psychiatrą. Inne objawy, jak trudności w zasypianiu, wczesne budzenie się, bezsenność nad ranem szybciej skłaniają chorego do szukania pomocy u psychiatry, czasem neurologa.

Osoby, które przeżywały kiedykolwiek nastrój depresyjny, zazwyczaj boją się tego stanu, mają poczucie, że zalewa je "fala", na którą nie mają wpływu. Z obniżonego nastroju mogą rodzić się myśli depresyjne. Mogą one być różnej treści i dotyczyć własnej osoby: niskiej samooceny, popełnionych zaniedbań, przewinień, grzechów, nieuchronnej kary, przekonania o nieuleczalnej chorobie, często nowotworowej. Myśli depresyjne mogą dotyczyć także otaczającego świata, osób bliskich. Mogą to być myśli o zagrożeniu głodem, klęsce materialnej, nadchodzącej katastrofie itp. W takiej sytuacji rozpoznaje się depresję urojeniową, psychotyczną. Obniżonemu nastrojowi, a także depresyjnym zaburzeniom myślenia nierzadko towarzyszą myśli rezygnacyjne, a nawet samobójcze.

Zdarza się, że zmienionemu postrzeganiu siebie towarzyszy poczucie zmiany własnej osoby, wątpliwości, czy było się sobą wcześniej "tak naprawdę nic nie dawałam dzieciom, wydawało mi się tylko, że je kocham, kolejny tydzień czuję wobec nich obojętność, nie interesuje mnie, co się z nimi teraz dzieje, zmuszam się, żeby tego nie odczuły".

Czasem uczucie przygnębienia, martwienie się ma związek z konkretnymi kłopotami czy tragediami. Depresję reaktywną rozpoznaje się wtedy, gdy jej objawy występują po ważnym wydarzeniu, treść przeżyć wiąże się z wydarzeniem wywołującym je, objawy są istotnie nasilone i powodują dezorganizację dotychczasowego życia. W sytuacji, gdy objawy depresyjne występują bez uchwytnej przyczyny, "wszystko się tak dobrze układało", "naprawdę nie mam powodu się teraz tak martwić" - podejrzewa się depresję endogenną, która może wystąpić po okresie zwiększonej aktywności lub mobilizacji do rozwiązania konkretnych życiowych problemów (np. długotrwała opieka nad ciężko chorym członkiem rodziny). Depresja nie musi być poprzedzona wyłącznie wydarzeniami przykrymi. W jej powstaniu istotne jest, że konfrontacja z problemem wymagała zwiększonego zaangażowania zarówno psychicznego, jak i fizycznego, które dotyczyć również mogą sytuacji przyjemnych, o zabarwieniu pozytywnym.

Obniżona aktywność 

Obniżenie napędu obejmuje wszystkie obszary wymagające aktywności, zarówno umysłowej (psychicznej), jak i ruchowej. Za stan ten odpowiedzialne są mózgowe ośrodki regulacji aktywności i aktywacji. Obniżona aktywność i spowolnienie dotyczy przede wszystkim:

Osoby przeżywające depresję i związany z nią brak aktywności często uważają ten stan za przejaw lenistwa. Powoduje to wzrost poczucia winy, narastanie niechęci do siebie, może powodować nasilenie myśli o samobójstwie.

Zmiana tego stanu psychicznego nie jest możliwa przez nakazanie sobie aktywności, "wzięcie się w garść", "przełamanie się". Nie mobilizuje również stosowany przez otoczenie "szantaż" lub "perswazja". Na chorobowe spowolnienie psychoruchowe człowiek nie ma wpływu.

Brak energii w depresji może mieć różne natężenie. Może przypominać stan stałego zmęczenia, osłabienia, w którym każda najprostsza czynność wydaje się ponad siły. Nawet jeśli w tym stanie uda się podjąć jakieś działanie, może towarzyszyć temu drżenie rąk, pocenie się, poczucie braku planu dalszego działania, np. "Powinnam się ubrać, ale nie wiem, jak to zrobić". Brak energii może być tak duży, że zaspokojenie podstawowych potrzeb staje się niemożliwe. Dotyczy to zjedzenia posiłku, zaspokojenia pragnienia: "Leżałam nieruchomo od wielu godzin na prawym boku. Bardzo chciało mi się pić. Szklanka stała na szafce po lewej stronie. Mimo narastającego pragnienia nie byłam w stanie odwrócić się i sięgnąć po wodę". W depresji spowolnienie może doprowadzić do zahamowania, bezruchu. Gdy brak energii ma mniejsze nasilenie, wtedy aktywność osoby z depresją ogranicza się do działań najbardziej podstawowych i niezbędnych. Wykonanie tych czynności wymaga na ogół więcej wysiłku i czasu. Kiedy depresji towarzyszy niepokój - aktywność bywa bezładna, bez planu działania, chaotyczna. "Rozpierała mnie jakaś siła zmuszająca do aktywności, ale w efekcie nic nie mogłam zrobić. Prawie biegałam po mieszkaniu, nie mogąc skoncentrować się na niczym. Każda czynność mnie przerażała, była ponad moje siły. Poza tym byłam przekonana, że nic nie potrafię, co też nasilało mój niepokój".

Niemożność sprostania codziennym obowiązkom domowym i zaniedbanie rodziny jest szczególnie dotkliwe dla kobiet. Niewydolność w pracy zawodowej i obawa przed zwolnieniem, czy katastroficzna wizja sytuacji materialnej rodziny (obawa lub przekonanie o doprowadzeniu swojej rodziny do ruiny, klęski materialnej) częściej dotyczy mężczyzn. Można stwierdzić, że płeć, wiek, pełnione role społeczne mogą wpływać na rodzaj i treść skarg i obaw wobec życia w depresji.

Przejdź pełne szkolenie e-learningowe na stronie kampanii tutaj.

Obejrzyj filmy szkoleniowe tutaj.