Rodzaje porodu a nietrzymanie moczu. Czy to może mieć związek?

Wysiłkowe nietrzymanie moczu można zdefiniować jako bezwiedne, niekontrolowane gubienie niewielkich ilości moczu, towarzyszące kaszlowi, kichaniu, śmiechowi oraz czynnościom związanym z dużym wysiłkiem fizycznym. Dochodzi do niego wskutek nagłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. W zaawansowanych, ostrych przypadkach, objawy charakterystyczne dla nietrzymania moczu mogą pojawiać się w trakcie wstawania, schylania się, a nawet chodzenia. Gubienie moczu ma zazwyczaj charakter nagły i nieprzewidziany, w większości sytuacji nie zapowiada go pojawienie się uczucia parcia na mocz. Należy jednocześnie zaznaczyć, że samoistne cofnięcie się objawów wysiłkowego nietrzymania moczu nie jest raczej możliwe.

Choroby i dolegliwości układu moczowo-płciowego wciąż uważane są - zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn - za wstydliwe i krępujące. W związku z tym, wiele osób swoich dolegliwości często w ogóle nie zgłasza lekarzom, co uniemożliwia wykonanie wymaganej diagnostyki i opóźnia podjęcie skutecznego leczenia.

Trzeba przy tej okazji podkreślić, że wysiłkowe nietrzymanie moczu może być przyczyną obniżenia ogólnego komfortu życia. W skrajnych przypadkach może stać się źródłem wykluczenia towarzyskiego, problemów ekonomicznych (bywa, że osoby zmagające się z nietrzymaniem moczu decydują się na odejście z dotychczasowego miejsca pracy), czy dysfunkcji seksualnych (z rezygnacją z kontaktów seksualnych włącznie).

Istnieje wiele badań naukowych, które przynoszą dowody, że wielokrotne ciąże i porody, zwłaszcza te o skomplikowanym przebiegu, znacząco przyczyniają się do osłabienia mięśni dna miednicy, a w konsekwencji - do wystąpienia wysiłkowego nietrzymania moczu. Co istotne, ryzyko pojawienia się objawów typowych dla tej przypadłości rośnie w przypadku porodu spontanicznego (tzw. naturalnego), porodu drogami natury (czyli takiego, w którym ingerencja lekarska, związana z użyciem farmaceutyków lub narzędzi chirurgicznych, okazała się konieczna) oraz operacyjnego porodu pochwowego. Do czynników ryzyka należą także: poród wydłużony, cukrzyca ciążowa, otyłość, a według niektórych badań - wysoka masa ciała noworodka przekraczająca 3,5 kg. Wysiłkowe nietrzymanie moczu może również wystąpić wtedy, gdy pierwszy poród ma miejsce w stosunkowo późnym wieku.

Ryzyko wystąpienia chorób dolnych dróg moczowych wzrasta także w przypadku operacyjnych porodów pochwowych (np. poród kleszczowy) lub porodów, w których trakcie stosuje się różnego rodzaju techniki położnicze, takie jak np. chwyt Kristellera. Objawowe obniżenie narządów dna miednicy - i jedna z jego najczęstszych konsekwencji, wysiłkowe nietrzymanie moczu - może również wystąpić jako skutek porodu drogami pochwowymi. W jego trakcie dochodzi bowiem zwykle do jedno- lub obustronnego uszkodzenia mięśni dna miednicy (biorących udział w kompresji cewki moczowej), uszkodzenia okolicznych nerwów (zwłaszcza zaś: mięśnia zwieracza cewki moczowej i nerwu sromowego) czy do ogólnego spadku wytrzymałości mięśni dna macicy. Co ciekawe, w przypadku kobiet, które jeszcze przed porodem miały mocne mięśnie dna macicy, objawy typowe dla wysiłkowego nietrzymania moczu występują zdecydowanie rzadziej.

Wiele badań dostarcza dziś przekonujących dowodów, że poród drogą pochwową - niezależnie od tego, czy odbywa się w sposób spontaniczny, czy "wspomagany" przez personel medyczny - stanowi jeden z najistotniejszych czynników ryzyka rozwoju chorób dolnych dróg moczowych. U kobiet, które rodziły drogą pochwową, objawy typowe dla wysiłkowego nietrzymania moczu występują ponad sześciokrotnie częściej niż u kobiet, które urodziły z zastosowaniem procedury cięcia cesarskiego. Okazuje się wobec tego, że cięcie cesarskie - niezależnie od tego, w której fazie porodu zostaje przeprowadzone - nie zwiększa prawdopodobieństwa wystąpienia wysiłkowego nietrzymania moczu. Przeciwnie, poród taki może nawet potencjalnie obniżyć ryzyko wystąpienia chorób dolnych dróg moczowych.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu da się na szczęście stosunkowo łatwo i szybko opanować, i to nawet wtedy, gdy towarzyszące mu objawy stają się uciążliwe i występują z dużym nasileniem. W łagodniejszych przypadkach skuteczne powinny okazać się ćwiczenia zwieraczy cewki moczowej, mięśni Kegla, mięśni przepony moczowo-płciowej. Pomocne będą także różnego rodzaju techniki psychologiczne o charakterze behawioralnym, które pozwolą świadomie dbać o regularne i całkowite opróżnianie pęcherza (zwłaszcza przed stosunkiem, przed snem, przed podjęciem wysiłku fizycznego). Co ciekawe, "gimnastykę" okolic intymnych można rozpocząć już nawet po kilku dniach od porodu. Termin, w którym świeżo upieczona matka może przystąpić do wykonywania ćwiczeń wymienionych wyżej partii mięśniowych, najlepiej oczywiście ustalić z lekarzem prowadzącym. Warto jednocześnie pamiętać, że w okresie połogu nie należy przesadzać z ich intensywnością - ćwiczenia powinny być dostosowane do naszego wieku, możliwości i kondycji, w jakiej znajdujemy się po porodzie.

Szczególnie istotne jest także przestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej oraz unikanie sytuacji zwiększających ryzyko wystąpienia infekcji układu moczowo-płciowego. Wskazana jest zmiana nawyków żywieniowych na bardziej racjonalne - trzeba bowiem pamiętać, że pełnowartościowa, odpowiednio zbilansowana dieta, przede wszystkim bogata w błonnik, pozwala uregulować rytm wypróżnień i uniknąć zaparć, które bywają przyczyną kłopotów z pęcherzem. Doraźnie można także stosować dyskretne wkładki i podpaski TENA Lady, które charakteryzują się ponadprzeciętną chłonnością, chronią przed nieprzyjemnym zapachem, zapewniają uczucie suchości i pozwalają uniknąć nieprzewidzianych sytuacji związanych z wysiłkowym nietrzymaniem moczu.

W przypadku zaawansowanego wysiłkowego nietrzymania moczu konieczne może się niekiedy okazać leczenie farmakologiczne bądź operacyjne. Zabiegi chirurgiczne stosowane w terapii wysiłkowego nietrzymania moczu cechują się jednak, na szczęście, stosunkowo niewielką inwazyjnością i wysoką skutecznością. Według szacunków, po 5 latach od operacji blisko 85 proc. pacjentek trwale powraca do pełnej sprawności.

Bibliografia:

Artykuł powstał we współpracy z marką TENA Lady.