Akuszerki, Sabina Jakubowska

Stulecie pisane porodami

Jakubowska na ponad 700-stronach zawarła nie tylko fenomenalny obraz z historii położnictwa XIX i XX wieku, ale przede wszystkim odkryła na nowo historię regionalną i genialnie odtworzyła język tamtych czasów (1880-1950). Pobrzmiewają tu dalekie echa wieloetnicznej i wielonarodowej Rzeczypospolitej. Swoistego tygla barwnych postaci. Są tu i trzy pokolenia właścicieli Browaru Okocimskiego, partyzanci, rodziny szlacheckie, poeci, kupcy, żandarmi, rolnicy, profesorowie medycyny, ale przede wszystkim historyczne postacie ze świata położniczego.

Sabina Jakubowska jest doulą i prawnuczką akuszerki Anny Czerneckiej. Autorka przez wiele lat śledziła księgi metrykalne, przeanalizowała mnóstwo dokumentów, choć w głównej mierze sięgnęła po unikatowe zapiski swojej prababki, po której została legenda, zbiór anegdot przekazywanych w rodzinie, kilka zdjęć, drobiazgów akuszerskich. A także zeszyt z 1886 roku, który własnoręcznie podpisała: "Cesarsko-Królewska Szkoła Położnych w Krakowie". Zostało po niej coś jeszcze. Ślady w dokumentach i w ludzkich sercach, które Jakubowska umiejętnie wprowadziła do literackiej fabuły.

Mała ojczyzna

Autorka rzuca wyzwanie naszej polskiej tożsamości, upomina się o głos żydowskich mieszkańców polskich miasteczek i porywająco popularyzuje wiedzę o regionie. To wielowątkowa powieść, silnie zakorzeniona w realiach historycznych małopolskiej wsi, opartej na wieloletniej kwerendzie historyczno-językowej, z porywającą literacką fabułą. Jej zainteresowanie antroponimią ma też ogromne przełożenie na sam tekst powieści. Jakubowska udowadnia, że jest dojrzałą i oryginalną pisarką, która odważnie mówi pełnym głosem w imieniu wielu pokoleń matek, kobiet i położnych.

Zima 1885 roku, podkrakowska wieś. Młodziutka Franciszka rodzi swoje pierwsze dziecko. W porodzie towarzyszy jej przybrana matka, znana w okolicy akuszerka. W tym samym czasie w pobliskim dworze również rodzi się dziecko. Franciszka zostaje zatrudniona jako jego mamka. Splot okoliczności sprawia, że zaczyna pomagać okolicznym kobietom w przyjściu na świat ich dzieci, a dzięki nieoczekiwanemu wsparciu zaczyna naukę w krakowskiej szkole położnych. Wraca z Krakowa do rodzinnej wsi bogatsza w wiedzę o rodzeniu, która boleśnie zderza się z wiejską rzeczywistością, biedną i zabobonną. Wciąga ją wir namiętności i wielkiej historii.

O autorce:

Sabina Jakubowska od lat jako doula towarzyszy kobietom przy porodach. Z wykształcenia jest archeologiem. Fascynuje ją historia lokalna, której poświęciła też doktorat. Jej debiutancka powieść dla młodzieży otrzymała Nagrodę Główną w konkursie "Promotorzy Debiutów" Tygodnika Powszechnego i Instytutu Książki. "Akuszerki" są jej pierwszą powieścią dla dorosłych czytelników.

"Akuszerki" zawładnęły moją wyobraźnią od początku. A potem powieść wiązała mnie ze sobą strona za stroną mocną pępowiną akcji. I nie potrafię przesądzić, czy największą zaletą "Akuszerek" jest świetne odtworzenie sztuki położniczej naszych prababek, czy też poruszająca opowieść o splatających się liniach życia i śmierci. Jednego jestem pewna: gdy mówimy, że poród odbył się siłami natury, ta natura jest kobietą.

Elżbieta Cherezińska, pisarka, autorka bestsellerowych powieści historycznych

***

Świat "Akuszerek" pokazany jest z czułością, ale bez znieczulenia. Brud jest brudem, przemoc przemocą, a miłość i mądrość idą w poprzek religijności. W tle toczą się wojny, wybuchają pożary, zarazy i pogromy. Dzieci się rodzą i odchodzą, jedne do szkół, inne na śmierć, bo wielka historia za nic ma codzienny trud kobiet.

To prawdziwa i mądra powieść o przyjmowaniu życia i szacunku wobec śmierci.

Barbara Sadurska, pisarka, laureatka Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza

Akuszerki, Sabina Jakubowska

Premiera: 23 lutego 2022

Grupa Wydawnicza Relacja