Jakie produkty powinny znajdować się w diecie pooperacyjnej? Sprawdzamy!

Artykuł sponsorowany

Każda operacja stanowi wyzwanie dla organizmu. Powrót do zdrowia pacjenta po operacji można wspomóc m.in. poprzez odpowiedni sposób odżywiania. Dlatego niezwykle ważne jest, aby u pacjenta prowadzić odpowiednie żywienie zarówno przed, jak i po operacji chirurgicznej. Czy odpowiednio dobrana dieta będzie wspomagała szybszą regenerację organizmu? Sprawdź w poniższym tekście.

article cover
materiały promocyjne

Właściwie zbilansowana dieta a powikłania pooperacyjne

Wśród najczęściej występujących powikłań pooperacyjnych wyróżnia się:

  • trudności w gojeniu ran,
  • utrata masy ciała, w tym masy mięśniowej (szczególnie ważnej podczas rekonwalescencji),
  • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego,
  • zmniejszone wchłanianie jelitowe, co może prowadzić do pogłębiającego się niedożywienia,
  • pooperacyjny stan zapalny,
  • insulinooporność,
  • zakażenia okołooperacyjne.

Pojawienie się tych komplikacji może negatywnie wpłynąć na proces rekonwalescencji, np. wydłuża pobyt w szpitalu. Badania wykazują, że wprowadzenie odpowiedniej interwencji dietetycznej po operacji może wiązać się nie tylko z efektywniejszym powrotem do zdrowia, ale również z szybszym powrotem masy ciała do wartości wyjściowej. Wbrew obiegowej opinii, niekorzystne jest głodzenie pacjenta przed i po operacji. W przypadku wielu chorych rozpoczęcie żywienia po operacji jest możliwe już w ciągu 24 godzin od zabiegu.

Korzyści płynące ze stosowania diety lekkostrawnej

Odpowiednio dobrana interwencja żywieniowa (dobór właściwych produktów oraz wzbogacanie diety), jest bardzo ważnym elementem opieki pooperacyjnej. Do najważniejszych celów stosowania diety lekkostrawnej zaliczamy:

  • odciążenie układu pokarmowego, aby produkty spożywcze nie zalegały zbyt długo w żołądku oraz dalszych częściach układu pokarmowego, a także nie działały drażniąco na śluzówkę,
  • dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych w łatwo przyswajalnej formie,
  • ułatwienie procesu trawienia produktów spożywczych.

Założenia diety lekkostrawnej pooperacyjnej

Dieta łatwostrawna, zwana również lekkostrawną, jest modyfikacją racjonalnego żywienia osób dorosłych. Charakteryzuje się doborem odpowiednich produktów spożywczych i technik kulinarnych, w tym obróbki termicznej. Dietę lekkostrawną, oprócz okresu rekonwalescencji po zabiegu chirurgicznym, stosuje się również w:

  • chorobach przewodu pokarmowego (m.in. wrzodach żołądka i dwunastnicy, stanach zapalnych błony śluzowej żołądka), 
  • stanach gorączkowych,
  • u osób w podeszłym wieku. 

Zasady diety lekkostrawnej.

  1. Spożywaj posiłki mniej więcej o stałych porach.
  2. Jedz minimum 4 posiłki dziennie. W przypadku zwiększonych potrzeb energetycznych lub ograniczonych możliwościach przewodu pokarmowego zwiększ ilość posiłków do 7-10 dziennie (zmniejszając tym samym ich objętość).
  3. Jedz posiłki w spokojnej atmosferze i bez pośpiechu.
  4. Potrawy najlepiej spożywać w temperaturze pokojowej. Zbyt zimne i nadmiernie gorące    posiłki mogą podrażniać układ pokarmowy.
  5. Unikaj produktów długo zalegających w przewodzie pokarmowym (np. nasiona roślin strączkowych).
  6. Wyklucz z diety produkty powodujące nadmiernie wydzielanie soku żołądkowego (np. cytrusy).
  7. Ograniczaj produkty bogate w błonnik pokarmowy oraz powodujące wzdęcia.
  8. Stosuj odpowiednie techniki kulinarne (gotowanie, duszenie. Wyeliminuj smażenie).

Co istotne - każdy pacjent ma indywidualną tolerancję na różne produkty, więc sposób żywienia warto indywidualnie dopasować do potrzeb i możliwości.

W przypadku braku apetytu:

  1. Wybieraj produkty, które Ci smakują,
  2. Zwiększ ilość posiłków w ciągu dnia, ale zmniejsz ich objętość,
  3. Skorzystaj z gotowych preparatów żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, np. Nutridrink bądź Nutridrink Protein, które są źródłem białka, energii oraz składników odżywczych. Są to preparaty zawierające potrzebne składniki odżywcze skoncentrowane w małej objętości i posiadające płynną formę ułatwiającą spożycie osobom chorym. Należy pamiętać, że ww. doustne preparaty odżywcze powinny być stosowane pod nadzorem lekarza.

Znaczenie obróbki termicznej podczas przygotowywania posiłków lekkostrawnych.

W diecie lekkostrawnej przeciwwskazane są potrawy: wędzone, smażone, pieczone tradycyjnie, grillowane, zapiekane, odsmażane czy te z dodatkiem zasmażek. Smażenie, pieczenie i grillowanie mogą spowodować długie zaleganie posiłku w żołądku oraz wpływać na pojawienie się dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Zalecanymi technikami kulinarnymi i obróbką termiczną żywności jest: gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w folii, rękawie bądź naczyniu żaroodpornym, duszenie bez obsmażania, obieranie ze skórki warzyw i owoców, pozbywanie się nasion i pestek oraz miksowanie i rozdrabnianie żywności. Wszystkie te techniki stosowane podczas przygotowywania posiłków będą miały wpływ na lepsze wykorzystanie składników odżywczych.

Jakie produkty powinny znaleźć się diecie pooperacyjnej, a których należy unikać?

W prawidłowo skomponowanej diecie pooperacyjnej powinny się znaleźć:

  • Produkty bogate w białko

Białko pełnowartościowe zawarte jest w produktach zwierzęcych, takich jak mięso, ryby, jaja, mleko i nabiał. Oczywiście w produktach roślinnych również znajduje się białko, ale występuje w mniejszej ilości oraz jest niepełnowartościowe. Dodatkowo roślinne źródła białka, takie jak nasiona roślin strączkowych, mogą nasilać dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego oraz powodować m.in. wzdęcia lub niestrawność, co jest zdecydowanie niewskazane u pacjenta po zabiegu chirurgicznym.

  • Produkty o dużej kaloryczności w małej objętości

Do takich produktów należą tłuszcze. W diecie lekkostrawnej zaleca się tłuszcze roślinne bądź tłuszcz mleczny. Rekomendowana jest oliwa, olej rzepakowy, olej lniany bądź masło, które dodaje się do już gotowego posiłku (potocznie mówiąc - bezpośrednio na talerz).

  • Produkty ze zmniejszoną zawartością błonnika

Do produktów tych będzie należał chleb z mąki oczyszczonej (białej), drobne kasze, takie jak manna, kukurydziana, jaglana oraz płatki owsiane błyskawiczne. Warto wprowadzić również warzywa korzeniowe, czyli pietruszkę, marchew, seler oraz buraki, młodą cukinię, pomidora bez skóry, ziemniaki, dynię oraz bataty.

  • Odpowiednia ilość płynów

Wskazane jest wypijanie minimum 1,5 litra wody w ciągu dnia, jeśli nie ma wskazań medycznych do zmniejszenia objętości przyjmowania płynów. Wodę i inne płyny warto spożywać się między posiłkami, unikając popijania w trakcie ich konsumpcji. Spożywanie napojów w trakcie posiłku może wpłynąć na przedwczesne uczucie sytości.

Kiedy istnieje problem z dostarczeniem wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w diecie pacjenta po operacji w tradycyjny sposób, należy włączyć preparaty bogate w białko i energię, np. Nutridrink Protein, który jest zalecany pacjentom w ryzyku niedożywienia lub niedożywionych nie tylko podczas terapii wspierającej chorobę, ale również w czasie rekonwalescencji - w okresie okołooperacyjnym. Atutem preparatu należącego do żywności specjalnego przeznaczenia medycznego jest zawartość niezbędnych składników odżywczych w małej objętości. Doustne preparaty odżywcze należy stosować pod nadzorem lekarza.

Jakich produktów spożywczych szczególnie unikać po operacji?

  • Wzdymających, takich jak rośliny strączkowe, cebula, czosnek, brokuły, kalafior.
  • Wędzonych, konserwowych, ze względu na zawarte w nich dodatki, które powodują, że są ciężkostrawne, a dodatkowo stanowią źródło substancji niewskazanych w okresie pooperacyjnym.
  • Używek: kawa, alkohol, papierosy. Kawa może zwiększać dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz wchodzić w interakcje z zastosowanymi lekami. Natomiast substancje zawarte w dymie tytoniowym oraz alkohol negatywnie wpływają na cały organizm.
  • Bogatych w duże ilości błonnika pokarmowego. Większą ilość błonnika pokarmowego zawierają surowe owoce i warzywa, chleb razowy, pełnoziarnisty bądź graham, kasze gruboziarniste, makaron pełnoziarnisty, mąka graham oraz razowa. Zbyt duża ilość błonnika pokarmowego może podrażniać układ pokarmowy po operacji, co prowadzi do bólów, wzdęć, biegunek bądź zaparć przy nieodpowiedniej ilości dostarczonej wody.
  • Długo zalegających w żołądku. Zbyt duża ilość tłuszczów w posiłku będzie wpływała na dłuższe opróżnianie pokarmu z żołądka (co może spowodować uczucie ciężkości). Dlatego tłuste mięsa, a zwłaszcza przetwory mięsne tj. salceson, kiełbasy czy pasztety powinny być wyeliminowane w diecie pooperacyjnej.
  • Zawierających zwiększone ilości cukrów prostych w składzie, co może wpłynąć na pojawienie się wzdęć, więc z umiarem należy spożywać soki owocowe bądź owocowo-warzywne, miód, dżemy wysokosłodzone, cukier stołowy, czy niekiedy produkty mleczne, które ze względu na zawartość cukru mlecznego (laktozy) u niektórych pacjentów również mogą nasilać dolegliwości.

Co ważne - tolerancja układu pokarmowego jest indywidualną kwestią i zazwyczaj stopniowo poprawia się w procesie rekonwalescencji, wraz z upływem czasu od operacji.

Podsumowanie

Prawidłowe żywienie może pozytywnie wpłynąć na czas rekonwalescencji pacjentów po operacjach i jest bardzo ważnym elementem opieki pooperacyjnej. Rekomendowaną dietą po zabiegu chirurgicznym jest dieta lekkostrawna ze zwiększoną ilością białka. Wprowadzenie odpowiedniego żywienia ma na celu przyspieszenie powrotu pacjenta do zdrowia, jak i zminimalizowanie ryzyka występowania powikłań pooperacyjnych. Ogólne zalecenia diety lekkostrawnej opisane w powyższym artykule warto indywidualizować w stosunku do potrzeb pacjenta i zastosowanej metody chirurgicznej. Jednak w większości przypadków zalecana będzie zwiększona ilość białka w diecie. Białko pełnowartościowe można dostarczyć z naturalnych produktów spożywczych (mięso, ryby, jaja, nabiał) oraz z doustnych preparatów odżywczych, należących do żywności specjalnego przeznaczenia medycznego - Nutridrink i Nutridrink Protein.

Bibliografia:

  1. Hu W-H, Eisenstein S, Parry L, et al. Preoperative malnutrition with mild hypoalbuminemia associated with postoperative mortality and morbidity of colorectal cancer: A propensity score matching study. Nutrition Journal [Internet]. 2019;18.
  2. Nygren J, Thacker J, Carli F, et al. Guidelines for perioperative care in elective rectal/pelvic surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Society recommendations. World J Surg, 2013; 37: 285-305.
  3. Gustafson UO, Scott MJ, Schwenk W, et al. Wytyczne dotyczące opieki okołooperacyjnej u chorych operowanych planowo z powodu chorób jelita grubego: zalecenia Towarzystwa ERAS® (Enhanced Recovery After Surgery) - część 1. Postępy Żywienia Klinicznego, 2013; 3: 40.
  4. Owei L, Swendiman RA, Kelz RR, et al. Impact of body mass index on open ventral hernia repair: A retrospective review. Surgery [Internet]. 2017;162:1320-1329.
  5. Francuzik W, Paszkowski J, Kłęk S , Walkowiak J, Borejsza-Wysocki M , Banasiewicz T, Wpływ terapii żywieniowej w okresie okołooperacyjnym na stan odżywienia pacjentów chirurgicznych, Postępy Żywienia Klinicznego, 2019, nr 3.
  6. Reintam Blaser A, Starkopf J, Alhazzani W, Berger MM, Casaer MP, Deane AM, Fruhwald S, Hiesmayr M, Ichai C, Jakob SM, Loudet CI, Malbrain ML, Montejo González JC, Paugam-Burtz C, Poeze M, Preiser JC, Singer P, van Zanten AR, De Waele J, Wendon J, Wernerman J, Whitehouse T, Wilmer A, Oudemans-van Straaten HM; ESICM Working Group on Gastrointestinal Function. Early enteral nutrition in critically ill patients: ESICM clinical practice guidelines. Intensive Care Med. 2017 Mar;43(3):380-398.
  7. Herbert G, Perry R, Andersen HK, Atkinson C, Penfold C, Lewis SJ, Ness AR, Thomas S. Early enteral nutrition within 24 hours of lower gastrointestinal surgery versus later commencement for length of hospital stay and postoperative complications. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Jul 22;7(7)
  8. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-latwostrawna-zalecenia-i-jadlospis/
materiały promocyjne
Masz sugestie, uwagi albo widzisz błąd?
Dołącz do nas