Dlaczego szczupłe kobiety rodzą dzieci z nadwagą
Nadwaga jest problemem dotykającym coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Początkowo przyczyn tej choroby upatrywano w niewłaściwej diecie oraz skłonnościach genetycznych jednostki, ale ostatnio coraz częściej mówi się o trzecim czynniku - diecie matki w czasie ciąży.
Pierwsze przypuszczenia, że sposób odżywiania się ciężarnej kobiety może wywierać wpływ na wagę dziecka, pojawiły się w latach 70-tych ubiegłego stulecia. W 1976 roku zaczęto analizować dane dzieci, które urodziły się w Holandii tuż po II wojnie światowej, w momencie, kiedy krajowi odcięto dostawy żywności.
Okazało się, że panujący wtedy głód znacząco wpłynął na rodzące się wówczas dzieci, które jako już osoby dorosłe miały tendencje do nadwagi. Stan ten można wytłumaczyć faktem, że organizmy ciężarnych kobiet niejako przyzwyczajały dzieci do życia w sytuacji ciągłego zagrożenia brakiem pożywienia. Płody zostały zaprogramowane na zwiększony apetyt oraz zdolność odkładania tłuszczu "na potem". Efektem tego była nadwaga w okresie dorosłości. W ostatnich latach naukowcy zaczęli domniemywać, że za ten stan rzeczy odpowiadają tak zwane modyfikacje epigenetyczne, które polegają na przyłączaniu się sekwencji chemicznych do DNA. W ten sposób mogą one wzmacniać bądź osłabiać działanie genów.
Nie było jednak pewności co do tego, czy ma to jakikolwiek związek z nadwagą. By sprawdzić, czy epigenetyczne zmiany mogą powodować nadwagę, naukowcy z Wielkiej Brytanii postanowili przeanalizować przypadki 78 ciężarnych kobiet. Przyszłym mamom regularnie badano krew oraz poproszono je o wypełnienie ankiety na temat stosowanej diety. Po porodzie, z pępowiny niemowląt pobrano materiał DNA.
Dziewięć lat później dzieci zostały poddane badaniu określającemu poziom tłuszczu w organizmie. Okazało się, że dzieci z bardziej zmetylowanym genem RXRa, który koduje białko odpowiedzialne za rozwój tkanek tłuszczowych i metabolizm tłuszczów, były bardziej podatne na otyłość. Statystycznie, metyzacja genu RXRa wyjaśnia 25% przypadków nadwagi. Naukowcy nie zauważyli żadnych genetycznych różnic mogących to wyjaśnić.
Kiedy przeanalizowano dietę, jaką matki stosowały w czasie ciąży, okazało się, że istnieje związek między niskim spożyciem węglowodanów we wczesnym jej okresie a metyzacją genu RXRa. Nie należy do rzadkości, że kobiety w ciąży stosują dietę ubogą w węglowodany. Organizm matki wysyła wtedy sygnały o zagrożeniu głodem. Mechanizm ten może tłumaczyć epidemię otyłości w Chinach, gdzie dzieci niedożywionych matek mają problemy z nadwagą w późniejszym okresie życia.
Karolina Ruszkiewicz
