Gdy oczekujesz dziecka, podlegasz szczególnej ochronie w miejscu pracy. Podpowiadamy, jakie przysługują ci prawa.
Najważniejszym aktem prawnym, który chroni pracujące przyszłe mamy jest Kodeks Pracy. Z niego wynikają wszystkie prawa przysługujące ciężarnym.
Dotyczą one kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony oraz tych, które pracują na umowy na czas określony lub okres próbny, który kończy się po 3. miesiącu ciąży (wtedy umowa zostaje przedłużona do dnia porodu).
Ochronie nie podlegają ciężarne, które zostały przyjęte do pracy na okres próbny trwający miesiąc lub krócej oraz zatrudnione przez agencję pracy tymczasowej. Prawo nie chroni również kobiet pracujących na umowę zlecenie lub umowę o dzieło. W ich przypadku przedłużenie umowy oraz przywileje związane z ciążą zależą wyłącznie od dobrej woli pracodawcy.
Przywileje nie dotyczą także ciężarnych zatrudnionych na zastępstwo (np. na czas choroby stałego pracownika). W takim wypadku umowa wygasa z upływem okresu, na jaki została zawarta, i to bez względu na stan zaawansowania ciąży pracownicy.
Kobiety zatrudnione na etacie na czas nieokreślony nie mają powodów do obaw. Pracodawca nie może im wręczyć wypowiedzenia niezależnie od tego, czy powiadomiły go o ciąży, czy nie. Wystarczy sam fakt. Jeśli z kolei pracownica złożyła wypowiedzenie, a potem dowiedziała się, że jest w ciąży, to ma prawo zmienić swoją decyzję w dowolnym dniu wypowiedzenia, a pracodawca ma obowiązek przyjąć ją ponownie do pracy.
Pracodawca pomimo ciąży może zwolnić kobietę, kiedy następuje upadłość lub likwidacja firmy. Może też rozstać się z nią dyscyplinarnie (gdy związek zawodowy wyrazi na to zgodę) lub też przyszła mama sama (świadoma swojego stanu) złoży wypowiedzenie lub podpisze porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę.
Aby powiadomić pracodawcę o swym odmiennym stanie, wystarczy przedstawić zwykłe zaświadczenie lekarskie stwierdzające ciążę. Od tego momentu kobieta ma prawo do płatnego 100 proc. zwolnienia lekarskiego i wykonywania badań lekarskich w czasie pracy. Jakie prawa ma ciężarna pracownica? Może pracować maksimum 8 godzin dziennie, z czego tylko 4 przy komputerze.
Nie musi jeździć w delegacje służbowe, chyba że sama wyrazi na to zgodę. Jeśli do tej pory pracowała na nocnej zmianie, pracodawca jest zobowiązany zmienić jej godziny pracy, a jeżeli nie ma takiej możliwości, powinien wysłać przyszłą mamę na pełnopłatne zwolnienie lekarskie.
W sytuacji, gdy ciężarna pracuje fizycznie, jej wysiłek musi zostać ograniczony: nie może dźwigać, pracować na stojąco dłużej niż 3 godziny, nie może też wykonywać pracy przy taśmie.
Podczas okresu wypowiedzenia dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Czy mogę wrócić do pracy? Jak to formalnie zrobić?
- Z godnie z Kodeksem Pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą będącą w ciąży oraz korzystającą z urlopu macierzyńskiego. Nie dotyczy to sytuacji, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i reprezentująca ją zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.
Jeżeli była pani zatrudniona na podstawie umowy o pracę na okres próbny nie przekraczający miesiąca, to powyższa ochrona nie będzie miała zastosowania. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
Zakaz rozwiązywania umowy o pracę obowiązuje też w sytuacji, gdy pracownica zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Aby wrócić do pracy, należy powiadomić pracodawcę o ciąży (najlepiej na piśmie). Korzystne jest załączenie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego ciążę. Pracodawca powinien cofnąć wypowiedzenie i dopuścić panią do pracy.
Jeżeli tak się nie stanie, może pani dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Naruszenie przez pracodawcę przepisów Kodeksu Pracy uzasadnia żądanie uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy oraz zasądzenia wynagrodzenia za okres pozostawania bez zatrudnienia.
Odpowiedzi udzieliła: Izabela Kieczka-Grabowska, radca prawny
