Imiennik: Benedykt

Pochodzenia łacińskiego, od słowa benedictus (błogosławiony) lub od benedico (mówić o kimś dobrze, wyrażać się życzliwie, chwalić kogoś). Imieniem tym nazywano dziecko, któremu życzono pomyślności. W Polsce używane od XI w., również w formach Benedyk, Benesz, Benik, Bieniasz, Bieniaszek, Bieniek, Bieniesz, Bienik, Bienisz, Bień. ZDROBNIENIA: Benek, Beniek, Benio, Benuś. OBCE FORMY: Benedict, Ben, Bennet (ang.), Benedikt, Benediktus, Bendix (niem.), Benedict, Benoît (fr.), Benedicto, Benito (hiszp.), Benedetto, Benito, Bettino, Betto (wł.), Venediktos (gr.), Benedikt, Bene, Benedik, Venedikt (połud.-słow), Benediktas, Benys, Benas, Benis (litew.), Benedek, Bene (węg.), Bengt, Pentti (fiń.). Forma żeńska: Benedykta, Benita.
NAZWISKA:
Banach, Banachiewicz, Banachowicz, Banad, Banadyk, Banasiewicz, Banasik, Banaszczak, Bandyk, Benadyk, Benderz, Bendik, Bendig, Bendisz, Bendyczak, Bendyk, Bendykiewicz, Bendykowski, Bendykt, Beneda, Benedek, Benedkciński, Benedikt, Benedyczak, Benedyczek, Benedycki, Benedyk, Benedykowiak, Benedykczak, Benedykt, Benedyktow, Benedyktowicz, Benendo, Benesz, Bieniewski, Biweniowski, Bienisz, Biweńkosz, Bieńkowski, Bienięda, Bieniędzki.
PATRON:
Znanych jest ponad 50 świętych i błogosławionych, noszących to imię.Święty Benedykt z Nursji, założyciel sławnego zakonu benedyktynów, twórca ruchu monastycznego na Zachodzie. Żył w latach 480–547. Jego opactwo na Monte Cassino stało się ważnym ośrodkiem europejskiego życia religijnego. W Polsce benedyktyni mają swe siedziby w Tyńcu pod Krakowem i Lubinie. W 1964 roku papież Paweł VI ogłosił św. Benedykta głównym patronem Europy. (Wspomnienie 11 lipca).Św. Benedykt w sztukach plast. przedstawiany jest w habicie, z księgą reguły zakonu, kielichem z wężem.Benedykt II, święty, papież od 684 roku. Rzymianin z pochodzenia. Wcielał w życie antymonoteleckie postanowienia III soboru konstantynopolitańskiego w Kościele zachodnim. Uzyskał rezygnację cesarzy bizantyjskich z prawa do zatwierdzania wyboru papieży.Św. Benedykt Biscop, opat angielski (628).Św. Benedykt Crispus, arcybiskup Mediolanu. Zmarł w 725 roku. (Wspomnienie 11 marca).Św. Benedykt z Anianu, żył w latach 750–821. Benedyktyn, dokonał reformy życia zakonnego. (Wspomnienie 12 lutego).Św. Benedykt, męczennik pol. Jeden z założycieli eremu benedyktyńskiego pod Międzyrzeczem. Zamordowany wraz z towarzyszami przez rabusiów w 1003 roku. (Wspomnienie 13 listopada).Św. Benedykt, pustelnik, uczeń i towarzysz św. Andrzeja Świerada. Przybył z nim do opactwa św. Hipolita na górze Zobor k. Nitry (Słowacja), gdzie prawdopodobnie wstąpił do zakonu benedyktynów. Zamordowany w 1037 roku przez zbójców k. Trenczyna. Czczony na Słowacji, Węgrzech, od XVI w. w Polsce. (Wspomnienie 13 lipca).Św. Benedykt XI, papież, właśc. Niccolo Boccasini, był dominikaninem. Papież Bonifacy VIII nadał mu godność biskupa Ostii i mianował kardynałem. Benedykt zasiadł na Stolicy Apostolskiej w 1303 roku. (Wspomnienie 7 lipca).Św. Benedykt Józef Labre, wędrownik (1748–83). Pochodził z Francji. Odkrył, że pielgrzymowanie stanowi właściwy sens jego życia. Wędrował po różnych krajach, odwiedzając rozmaite sanktuaria, wiodąc życie żebracze. (Wspomnienie 16 kwietnia).
ZNANE POSTACIE:
Benedykt Polak, franciszkanin, pionier podróżnictwa (ok. 1200–1280). Benedictus Baruch de Spinoza, hol. filozof (24 XI 1632–21 II 1677). Benedykt XIII, właśc. Pietro Francesco Orsini, papież (2 II 1649–21 II 1730). Benedikt XIV, właśc. Prospero Lambertini, papież (31 III 1675–3 V 1758). Benedykt Tadeusz Dybowski, pol. zoolog i podróżnik (12 V 1833–30 I 1930). Benedykt XV, właśc. Giacomo della Chiesa, papież (21 XI 1854–3 IX 1922). Benedetto Croce, wł. filozof (25 II 1866–20 II 1952). Benedykt Hertz, pol. bajkopisarz i satyryk (7 VI 1872–31 X 1952). Benito Mussolini, dyktator wł. (29 VII 1883–28 IV 1945). Benedykt Zientara, historyk pol. (15 VI 1928–11 V 1983). Bettino Craxi, polityk wł. (24 II 1934–19 I 2000).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Benedykt Korczyński z powieści Nad Niemnem E. Orzeszkowej (1888). Ben Hur, powieść L. Wallace’a (1880). Benedyk z komedii Wiele hałasu o nic W. Shakespeare’a (1600). Benia Krzyk z utworów Izaaka Babla.
NA EKRANIE:
Ekranizacje pow. Ben Hur L. Wallace’a: rolę Bena w reż. S. Olcotta (1907) odtwarzał William S. Hart, w reż. F. Niblo’a (1926) – Ramon Novarro, a w reż. W. Wylera (1959) – Charlton Heston. Film wg pow. Nad Niemnem E. Orzeszkowej w reż. Z. Kuźmińskiego (1986), rolę Benedykta grał Janusz Zakrzeński.
PRZYSLOWIA:
Benedykt w pole z grochem, Wojciech z owsem jedzie,Marek ze lnem, a Filip tatarkę wywiedzie.Jak po Benedykcie ciepło,to i w lecie będzie piekło. (związane ze świętem 21 marca)