Imiona na literę "J"

Jacek
Pochodzenia greckiego, od słowa hyakinthos (kwiat hiacynt). Imię to nosił syn Amyklesa i Diomede. Zazdrosny Zefir skierował na niego dysk rzucony przez Apollina, którego Hiacynt był ulubieńcem. W miejscu zroszonym krwią zabitego Hiacynta wyrosły kwiaty, nazwane jego imieniem. Może również pochodzić od starosłowiańskiego słowa jać (jechać), oznaczałoby wówczas: dobry jeździec. W Polsce notowane od XIII wieku w formach: Hiacynt, Hiacyntus, Jacenty. ZDROBNIENIA: Jac, Jacuś. INNE FORMY: Hiacynt, Jacenty, Jacko, Jacław, Jacz, Jaczek, Jaczesław, Jaczewoj, Jaczko. OBCE FORMY: Hyacinthus (łac.), Hyacinth (ang.), Hyacinth, Hyazinth, Hyazinthus (niem.), Hyacinthe (fr.), Jacinto (hiszp.), Giacinto (wł.), Jakinf, Giacint (ros.), Hyacint, Jacek (czes., słowac.), Hijacint, Jakint (połud.-słow.), Jackus, Hiacintas, Jacintas (litew.), Jácint (węg.). Forma żeńska: Hiacynta.
NAZWISKA:
Jacalski, Jacaszek, Jaceczko, Jacej, Jacejko, Jacek, Jacelewicz, Jacennik, Jaceszak, Jacew, Jacewiak, Jacewicz, Jacich, Jacikowski, Jaciszyn, Jackiewicz, Jackowicz, Jackowski, Jackunis, Jacoń, Jacoński, Jacoszek, Jacowicz, Jacuch, Jaculewicz, Jacurzyński, Jacych, Jacykiewicz, Jacykowski, Jacymowicz, Jacunek, Jacyniewicz, Jacynik, Jacyniszyn, Jacynowski, Jacyński, Jacyszyn, Jaćkiewicz, Jecalik, Jecek, Jcewicz.
PATRON:
Św. Jacek, męczennik z Cezarei Kapadockiej (II w.). Był pokojowcem cesarza Trajana. Poddany torturom, zmarł zamorzony głodem w więzieniu. (Wspomnienie 3 lipca).Św. Jacek Odrowąż, Apostoł Północy, urodzony w Kamieniu Śląskim. Towarzysząc biskupowi Iwonowi w wyprawie do Rzymu, poznał św. Dominika i wstąpił do jego wspólnoty. Organizował liczne wyprawy misyjne na wschód. Założyciel licznych klasztorów dominikanów (m.in. Kraków, Wrocław, Gdańsk). Zmarł w Krakowie w 1257 roku. (Wspomnienie 17 sierpnia).
ZNANE POSTACIE:
Jacek Różycki, kompozytor pol. (po 1625–1703 lub 1704). Jacek Małachowski, kanclerz wielki koronny (16 VIII 1737–21 III 1821). Jacek Przybylski, pol. tłumacz Iliady, Odysei i Eneidy (ur. 1756). Jacek Kluszewski, założyciel Teatru Starego w Krakowie (ur. 1761). Jacek Malczewski, malarz pol. (14 VII 1854–8 X 1929). Jacek Woszczerowicz, aktor pol. (1904–1970). Jacek Woźniakowski, pisarz pol. (ur. 1920). Jacek Bocheński, pisarz pol. (ur. 29 VII 1926). Jacek Sempoliński, malarz pol. (ur. 1927). Jacek Trznadel, pisarz pol. (ur. 10 VI 1930). Jacek Korcelli, pol. operator filmowy (ur. 1934). Jacek Kuroń, pol. polityk; opozycjonista 1964–89 (ur. 3 III 1934). Jacek Fisiak, językoznawca pol. (ur. 10 V 1936). Jacek Fedorowicz, pol. satyryk, aktor (ur. 18 VII 1937). Jacek Maziarski, pol. publicysta (ur. 1937). Jacek Gaj, grafik pol. (ur. 4 VI 1938). Jacek Gmoch, trener piłkarski (ur. 1939). Jacek Moskwa, pol. publicysta (ur. 1948). Jacek Jacenty Frankowski, pol. karykaturzysta, ilustrator (ur. 1949). Jacek Indelak, pisarz pol. (ur. 1949). Jacek Jezierski, biskup, teolog pol. (ur. 1949). Jacek Dionizy Kasprzycki, pol. reżyser filmowy, plastyk (ur. 1950). Jacek Merkel, polityk pol. (1954). Jacek Bartyzel, pol. teatrolog i scenarz. film. (ur. 1956). Jacek Wszoła, pol. mistrz olimp. w skoku wzwyż (ur. 1956). Jacek Kaczmarski, pol. poeta, pieśniarz (ur. 22 III 1957). Jacek Żakowski, dziennikarz pol. (ur. 1957). Jacek Borkowski, aktor pol. (ur. 1959). Jacek Kawalec, aktor pol. (ur. 1961).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Jacek Ligęza z powieści Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego J. Weyssenhoffa. Jacek Soplica z Pana Tadeusza A. Mickiewicza (1834). Jacek z powieści O dwóch takich, co ukradli księżyc K. Makuszyńskiego (1928).
NA EKRANIE:
Film wg pow. K. Makuszyńskiego O dwóch takich, co ukradli księżyc w reż. J. Batorego (1962), role Jacka i Placka grali Lech i Jarosław Kaczyńscy.
W POEZJI:
Nie trzeba Jacka pieścić, sam sobie daje radę,będzie miał w życiu wszystko: i chleb, i czekoladę.Nie trzeba mu przeszkadzać, jak czynią ucząc różni:on sam najlepszą drogę wybierze i wyróżni.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Jacek”Między szlachtą był jeden wielki paliwoda,Kłótnik, Jacek Soplica, zwany WojewodaPrzez żart; w istocie wiele znaczył w województwie,Bo rodzinę Sopliców miał jakby w dowództwieI trzystu ich reszkami rządził wedle woli,Choć sam nic nie posiadał prócz kawałka roli,Szabli i wielkich wąsów od ucha do ucha. Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”, Księga II
PRZYSLOWIA:
Jeżeli na Jacka nie panuje plucha,to pewnie zima będzie sucha.
Na święty Jacekz nowej pszenicy placek. (związane ze świętem 17 sierpnia)Na święty Jacenty łąmią się pod lodem pręty.(związane ze świętem 10 lutego)
AFORYZM:
Jacek jest jak przytulanka – każdą weźmie na kolanka.
Jacenty
Odmiana imion -> Hiacynt i -> Jacek.
Jacz
Pochodzenia starosłowiańskiego, od słowa jać (jechać). Oznacza: sławny jeździec. Również skrót imion Jacek, Jaczemir lub Jaczesław. ZDROBNIENIA: Sławek. INNE FORMY: Hiacent, Jacek, Jaczemir, Jaczesław. Forma żeńska: Jaczesława.
NAZWISKA:
Jaczak, Jaczalski, Jaczarkowski, Jaczaszek, Jaczaszewski, Jaczech, Jaczeniuk, Jaczeń, Jaczerkowski, Jaczewicz, Jaczkiewicz, Jaczkowski, Jaczniakowski, Jacznik, Jaczoński, Jaczorowski, Jaczun, Jaczus, Jaczyk, Jaczynowski, Jaczyński, Jaczyszyn.
Jaczesław
Pochodzenia starosłowiańskiego, od słowa jać (jechać). Oznacza: sławny jeździec ZDROBNIENIA: Sławek. INNE FORMY: Jacek, Jacz. Forma żeńska: Jaczesława.
NAZWISKA:
Jaczeń, Jaczerowski, Jaczewicz, Jaczniakowski, Jaceczko, Jacej, Jaceszak, Jaceszek.
Jaczesława
Żeńska forma imienia -> Jaczesław. ZDROBNIENIA: Sławka.
Jadwiga
Pochodzenia starogermańskiego, od słów hadu (walka) i wig (bój). Oznacza: waleczna kobieta, zwyciężająca w boju. Jest to pol. forma niemieckiego imienia Hedviga. Do popularności tego imienia w dawnych czasach przyczyniły się dwie sławne postacie: królowa Jadwiga (XIV w.) i księżna śląska, św. Jadwiga (XII w.). ZDROBNIENIA: Iga, Jadwinia, Jadwisia, Jadwiśka, Jadwiżka, Jadzia, Jadźka, Jaga, Jagienka, Jagna, Jagoda, Jagusia, Wiga, Wisia, Hetka. INNE FORMY: Adwiga, Adwigis, Hadwiga, Hadwigis, Hedwiga, Hedwigis, Jedwiga. OBCE FORMY: Hedwigis (łac.), Hedviga, Avis, Edviga (ang.), Hadvig, Hedvig, Hedda (niem.), Hedvige, Edvige (fr.), Edviga, Eduvigis (hiszp.), Edvige (wł.), Jadviga (ros.), Hedvika, Jadviga (czes.), Hedviga (słowac.), Jadviga, Hedviga (połud.-słow.), Jadvyga, Gedvyga (litew.), Edvigis, Evijis (gr.), Hedvig, Hedda (węg.), Helvi, Heta, Hedda (fiń.).
NAZWISKA:
Jadacki, Jadczak, Jadeczek, Jadeszk, Jadka, Jadwid, Jadwidz, Jadwidziec, Jadwidzyk, Jadwyk, Jadwicki, Jadwiczyn, Jadwiński, Jadwisiak, Jadwisińczak, Jadwiszak, Jadwiszczak, Jadwiszczyk, Jadwiżak, Jadźwiński, Jagała, jagiewicz.
PATRONKA:
Św. Jadwiga, księżna śląska. Z woli rodziców poślubiła księcia wrocławskiego z rodu Piastów, Henryka Brodatego. Miała pięcioro dzieci. Złożyła z mężem ślub czystości. Zasłynęła z wielkiej dobroci dla biednych i chorych. Ostatnie lata życia spędziła w surowej ascezie u cysterek w klasztorze trzebnickim, który ufundowała. Zmarła w 1234 roku. Patronka Wrocławia i Śląska, pojednania i pokoju. (Wspomnienie 16 października).Św. Jadwiga, królowa Polski, córka króla Ludwika i Elżbiety Bośniackiej. Jako kilkuletnia dziewczynka została obiecana za żonę Wilhelmowi Habsburgowi. Zgodziła się jednak na małżeństwo z Władysławem Jagiełłą, które doprowadziło do Unii Polski z Litwą. Brała czynny udział w chrystianizacji Litwy. Wykształcona, skupiła wokół siebie elitę umysłową Polski. Przyczyniła się do odnowienia Akademii Krakowskiej. Uznana po śmierci za świątobliwą (kult potwierdzony w 1979 r.). Zmarła w Krakowie 17 lipca 1399 roku. Papież Jan Paweł II kanonizował ją 8 czerwca 1997 roku. (Wspomnienie 8 czerwca).
ZNANE POSTACIE:
Jadwiga Łuszczewska (Deotyma), poetka pol. (1 VIII 1834–23 IX 1908). Jadwiga Wołoszyńska, botanik i hydrobiolog pol. (1882–1951). Jadwiga Szajer (Ada Sari), pol. śpiewaczka operowa (29 VI 1886–12 VII 1968). Hedda Hopper, amer. aktorka i reporterka (ur. 1890). Jadwiga Marszewska-Ziemięcka, mikrobiolog pol. (30 VI 1891–13 VIII 1968). Jadwiga Filipina Smosarska, aktorka pol. (23 IX 1898–1 XI 1971). Janina Karaś (pseud. Jadwiga Berg), major pol. (3 V 1903–25 X 1948). Jadwiga Szajna-Lewandowska, pol. kompozytorka i pedagog (1912–1994). Jadwiga Andrzejewska, aktorka pol. (30 III 1915–4 X 1977). Jadwiga Grabowska-Hawrylak, architekt pol. (ur. 1920). Jadwiga Dackiewicz, pisarka pol., tłumaczka (ur. 1923). Jadwiga Romańska-Gabryś, pol. sopranistka (ur. 23 VII 1928). Jadwiga Pożakowska, pol. scenograf (ur. 13 XI 1928). Jadwiga Przybylak, pol. artysta fotografik (ur. 1929). Jadwiga Żul-Żukowska, reżyserka filmowa. Jadwiga Żylińska, pisarka pol. Jadwiga Barańska, aktorka pol. (ur. 1937). Jadwiga Kazimiera Gałęska-Tritt, pol. śpiewaczka i dyrygentka (ur. 1943). Maria Jadwiga Bigoszewska, pisarka pol. (ur. 1951). Jadwiga Jankowska-Cieślak, aktorka pol. (ur. 15 II 1951). Teresa Jadwiga Kaban-Błażej, pianistka pol. (ur. 1952). Jadwiga Kotnowska, pol. artysta muzyk (ur. 1957).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Jagna Borynowa z powieści Chłopi W.S. Reymonta (1902–09). Jagienka z powieści Krzyżacy H. Sienkiewicza (1900). Jadwinia Ekdal z dramatu H. Ibsena Dzika kaczka. Jadwiga Kosecka z powieści S. Brzozowskiego Sam wśród ludzi (1911).
NA EKRANIE:
Ekranizacje pow. Chłopi W.S. Reymonta: rolę Jagny w reż. E. Modzelewskiego (1922) grała Maria Merita, a w reż. J. Rybkowskiego (1973) — Emilia Krakowska. Ekranizacje pow. Dzikia kaczka H. Ibsena: rolę Jadwini w reż. H.W. Geissendorfera (1976) grała Anne Bennent, a w reż. H. Safrana (1983) — Lucinda Jones (imię i nazwisko bohaterki tej ekranizacji zostało zmienione na Henrieta Ackland).
AFORYZM:
Chciałbym przy pani Jadziuchnie,Być takim małym amantem,Co się go puszcza przez kuchnię,Zanim się puści go kantem.Tadeusz Boy-ŻeleńskiDla miłosnych graczy ponętna Jadwiga@Opis Next:To już ekstraklasa czyli pierwsza liga!Włodzimierz Ścisłowski
W POEZJI:
Ostrożnie z tym imieniem. Prawie na pewno zaszkodzi,chyba że z nim przyjdzie potęga, co ujarzmia albo uwodzi;(...)Jadwidze posłuch dla władzy z niezmiernym przychodzi wstrętem,za to naucza chętnie, ale nie zawsze z talentem.Kocha, lecz wybitnie dla siebie. Źle czuje się, gdykochana,bo choć posłuszeństwu nierada, w tym jednym pożądaPANA.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Jadwiga”Patrz-że, Jagusiu, i miej oko na toA luboś świeża i kwitniesz jak lato,Czekaj swej zimy: i na cię mróz siwyI śnieg na warkocz spadnie urodziwy;Nie czekaj raczej, a jeśli siać a żyćW czas zawsze lepiej, umiej czasu zażyćJan Andrzej Morsztyn, „Zima”Ty dla tej Polski będziesz perłą,z dna wód świecącą jasno,śnieżną liliją skwitnie twe berłow snop iskier, co nie zgasną.(...) Będziesz dla Polski złotą różą,gwiazdą w szafirów skłonie,łzy, co dziewczęce szczęście burzą,w skarb zawreją w łonie.Stanisław Wyspiański, „Hedwigis una dies”Tam przed chwilą ów Wilhelm wraz z nią wychowanyOstatnie z jej ust pięknych przyjął pożegnanie;Z nią wraz przy matce pędząc wiek swój młodocianyStarał się zasługiwać na jej przywiązanie;Choć mógł mniemać, że od niej był wzajem kochany,Zniosła jednak Jadwiga mężnie to rozstanie,Kiedy już wpółmartwego czci, co przy nim stali,Na swych rękach wynieśli z obrzędowej sali.Dyzma Bończa Tomaszewski, „Jagielloniada”U mojej JadwisiWarkocz jeden — drugi,A jasny a długiZa głowieńką wisiI ciążą głowisiTe dwie złote strugi.Lucjan RydelI uklęknął przy grobowcu, i modlił się tak:Jadwisieńko moja miła, nieszczęsnyż ja ptak!Ptak nieszczęsny, co przyleciał od wysokich gór,na dolinę spadł, na spiską, jak powietrzny mór.K. Przerwa-Tetmajer, „Ballada o Janosiku i Szalamonównie Jadwidze”Kiedy po prostu okręci o głowęSwoje warkocze długie, ciemnopłoweI spojrzy spod nich łagodnie jak trusia,Rzekłbyś: ot, swojska, poczciwa Jagusia.Lecz nie dowierzaj zbytnio tej prostocie!Bo oto chwila nie minęła jeszcze,Jak w tych źrenicach jakieś błyski kocieCzają się, dziwne niecąc wkoło dreszcze.Tadeusz Boy-Żeleński, wiersz poświęcony aktorce Jadwidze MrozowskiejZa to, że jesteś taka kochana i naszaI tak pięknie ekranom polskim zasłużona,Znają ciebie salony i biedne poddaszaI w hołdzie ci królewska przypadła korona...Stanisław Janicki, wiersz poświęcony aktorce Jadwidze Smosarskiej
LISTY:
„Zbłądziłam i skrzywdziłam nie tylko Ciebie, ale i dzieci... Pomyśl, ile nocy przy nich nie przespałam, ile sił i zdrowia straciłam, a teraz ich nawet widzieć mi nie wolno.Więc to wszystko, te dziewięć lat — to nic wobec jednego błędu szaleństwa? Pomyśl, Ty, co tak ból całego świata i jego nędzę odczuwasz i tak genialnie to odtwarzasz, pomyśl, czy to ludzkie i sprawiedliwe? Nie myśl według kodeksów prawnych, ale sercem człowieka. Pomyśl, ile razy Ty i każdy mężczyzna by dzieci tracił, gdyby mu je za jedną chwilę szaleństwa i słabości odbierano?”List Jadwigi Kasprowiczowej (zakochanej w poecie Stanisławie Przybyszewskim) do męża, pisarza Jana Kasprowicza, który odebrał jej dwie córeczki, nie pozwalając matce na widywanie się z nimi.
PRZYSLOWIA:
Mała Jadwiga, a zboże dźwiga.Do świętej Jadwigi pozbieraj jabłka, orzechy, figi.Kto sieje na świętą Jadwigę, ten zbiera figę.(związane ze świętem 15 października)
Jagoda
Imię kojarzone z nazwą owocu, czasem nadawane jako wariant imienia Jadwiga.
NAZWISKA:
Jagodda, Jagodowicz, Jagodowski, Jagodski, Jagodyński, Jagodziewski, Jagodzik, Jagodzin, Jagodzki, Jagudziński, Jagudzki, Jahoda, Jagódka, Jagudka, Jagutka, Jegodka.
AFORYZM:
Nie wozi się drzewa do lasu,Ale Jagodę można od czasu do czasu.Wiesław Błach
Jakob
Odmiana imienia -> Jakub. INNE FORMY: Jakobog, Jakób. Forma żeńska: Jakobina.
Jakobina
Żeńska forma imienia -> Jakub. Forma męska: Jakob, Jakób, Jakub.
Jakobog
Pochodzenia starosłowiańskiego, oznacza: człowiek jako Bóg. ZDROBNIENIA: Bogusz. INNE FORMY: Jakob, Jakób, Jakub. Forma żeńska: Jakobina.
Jakub
Pochodzenia hebrajskiego, od słowa aqeb (pięta), lub skrót aramejskiego słowa ja’aqob’el (niech Bóg ochrania). Imię to nadano drugiemu z bliźniaków Izaaka i Rebeki, który wg Biblii urodził się trzymając brata Ezawa za piętę. W Polsce popularne już od XII wieku jako Jakob, Jakosz, Jakow, Jaksza, Jakub, Jakubek, Jakubko, Jakusz, Jakuszek, Jakuw, Jekub, Jokob, Jokub, Kusz, Kuszęt. W nowych czasach używane często w formie Kuba, Kubuś. ZDROBNIENIA: Jakubek, Jakusz, Kuba, Kubuś. INNE FORMY: Jakob, Jakow, Jakób, Jaksa, Jaksza, Jakuw, Jokob, Jokub. OBCE FORMY: Jakobus (łac.), Jack, Jacob, James, Jimmy (ang.), Jacob, Jakobus (niem.), Jacques (fr.), Jacobo, Jaime, Diego (hiszp.), Giacobbe, Goacomo, Jacopo (wł.), Jakov, Jakub (ros.), Jakub (czes., słowac.), Jakob, Jakov (połud.-słow.), Iakovos (gr.), Jakas, Jakbas (litew.), Jakab, Jakus, Kabos (węg.), Jaako, Jaakoppi (fiń.). Forma żeÅ„ska: Jakobina, Żaklina.
NAZWISKA:
Hakuba, Hakubowicz, Jakimczuk, Jakimczyk, Jakimiak, Jakimiuk, Jakimowicz, Jakimowski, Jakob, Jakobczak, Jakobi, Jakobicki, Jakobielski, Jakobiszyn, Jakoblew, Jakobowicz, Jakobus, Jakow, Jakowicz, Jakowiak, Jakowicki, Jakowicz, Jakowiew, Jakowlew, Jakowlewicz, Jakowski, Jakowy, Jakowyszyn, Jakóbczak, Jakóbczyński, Jakóbiak, Jakóbiec, Jakóbowicz, Jakubcewicz, Jakubczak, Jakubczenko, Jakubczyk, Jakubczyński, Jakubec, Jakubecki, Jakubiak, Jakubicki, Jakubiec, Jakubiecki, Jakubielski, Jakubik, Jakubiński, Jakubisiak, Jakubkiewicz, Jakublewicz, Jakubow, Jakubowicz, Jakubowski, Jakubus, Jakupcewicz, Jakupczyk, Jekubiak, Kuba, Kubacewicz, Kubach, Kubaciewicz, Kubaczka, Kubaczkowski, Kubakowski, Kubala, Kubaliński, Kubalski, Kubanowski, Kubański, Kubara, Kubarew, Kubarski, Kubasik, Kubaszewicz, Kubaszkiewicz, Kubaszyński, Kubczak, Kubecki, Kubera, Kuberacki, Kuberkowski, Kubiacz, Kubiak, Kubiakowski, Kubiatowicz, Kubiatowski, Kubica, Kubicki, Kubiczak, Kubiczek, Kubik, Kubiec, Kubin, Kubiniec, Kubinkiewicz, Kubinowski, Kubiński, Kubis, Kubisiewicz, Kubisz, Kubiszewski, Kubnicki, Kubonicz, Kuboszewski, Kubowicz, Kubski, Kubus, Kubusz, Kubuszewski, Kubynek, Kubzda, Kubzdyk, Kóbowicz, Kupis, Kupisz.
PATRON:
Jakub (XIV w. p.n.e.?), postać biblijna. W Księdze Rodzaju syn Izaaka i Rebeki, brat bliźniak i rywal Ezawa, symbol. praojciec Izraelitów. Miał 12 synów z Leą i Rachelą, córkami swego wuja Labana, oraz ich 2 niewolnicami, którzy wg tradycji uchodzą za przodków 12 pierwotnych plemion izraelskich, zjednoczonych później w naród (imiona synów odpowiadają nazwom plemion).Święty Jakub Starszy (lub Większy), brat św. Jana Ewangelisty. Wraz z bratem, Janem Apostołem i Piotrem poniósł śmierć męczeńską za czasów Heroda Agryppy w 62 roku jako pierwszy z Apostołów. W Santiago de Compostella znajduje się słynne sanktuarium ku jego czci. Patron Hiszpanii, Portugalii, pielgrzymów, kapeluszników i żebraków. (Wspomnienie 6 maja oraz 25 lipca).Święty Jakub Mniejszy, zwany Bratem Pańskim (I w. n.e.). Pochodził z Nazaretu, najprawdopodobniej był krewnym Jezusa. Jako świadek objawienia się Chrystusa zmartwychwstałego uczniom, stał się gorliwym głosicielem Jego nauki. (Wspomnienie 3 lub 6 maja).Święty Jakub, biskup Nissibis w Mezopotamii (III/IV w.). Znany z nadzwyczajnej mądrości. (Wspomnienie 15 lipca).Święty Jakub z Marchii, franciszkanin (1394). Wybitny kaznodzieja, jako legat papieski podróżował m.in. do Polski. (Wspomnienie 28 listopada).
ZNANE POSTACIE:
Jakub I Zdobywca, król Aragonii (2 II 1208–27 VII 1276). Jacopo della Quercia, sieneński rzeźbiarz (ok. 1374–1438). Jakub z Sienna, prymas Polski, 1473–81 (1413–4 X 1480). Jacobus Arminius, teolog hol. (10 X 1560–19 X 1609). Jakub Uchański, prymas Polski (1502–5 IV 1581). Jakub I, król Anglii i Szkocji (19 VI 1566–27 III 1625). Jakub Zadzik, ksiądz, dyplomata pol. (1582–1642). Jacques Callot, fr. rytownik i malarz (1592–25 III 1635). Diego Velázquez, właśc. Diego Rodriguez de Silva y Velazquez, malarz hiszp. (6 VI 1599–6 VIII 1660). Jacob Ruisdael, malarz hol. (ok. 1628–14 III 1682). Jakob Bernoulli, szwajc. matematyk i fizyk (27 XII 1654–16 VIII 1705). Jakub Henryk Fleming, feldmarszałek saski (ur. 1667). James Harrington, bryt. myśliciel i polit. reformator (7 I 1611–11 IX 1677). Jakub Fontana, pol. architekt pochodz. wł. (1710–13 IV 1773). Jean Jacques Rousseau, fr. filozof (28 VI 1712–2 VII 1778). James Cook, jako pierwszy zstąpił na ląd Antarktyki (27 X 1728–14 II 1779). James Watt, ang. konstruktor, wynalazca maszyny parowej (19 I 1736–19 VIII 1819). Jacques Louis David, malarz fr. (30 VIII 1748–29 XII 1825). Jakub Hempiński, aktor pol. (ur. 1749). James Parkinson, ang. lekarz (ur. 1755). Jakub Kubicki, architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1758–13 VI 1833). Jakub Jasiński, generał, poeta pol. (24 VII 1761–4 XI 1794). Jacob Ludwig Karl Grimm, twórca germ. filologii, autor (z bratem Wilhelmem) zbioru baśni dla dzieci (4 I 1785–20 IX 1863). Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej (15 VII 1787–1866). James Gordon Bennett, amer. dziennikarz, założyciel gazety „New York Herald” (ur. 1795). Jacob Steiner, matematyk szwajc. (1796–1863). Jakub Tatarkiewicz, pol. rzeźbiarz (1798–1854). Johann Jakob Bachofen, szwajc. historyk i etnolog (22 XII 1815–25 XI 1887). Jakob Offenbach, kompozytor fr. (20 VI 1819–5 X 1880). Jakob Amsler-Laffon, szwajc. matematyk i fizyk (ur. 1823). Camille-Jakob Pissaro, fr. malarz (10 VII 1830–13 XI 1903). Jacobus Cornelius Kapteyn, astronom hol. (19 I 1851–18 VI 1922). Jakub Bojko, prezes PSL-„Piast” (7 VII 1857–7 IV 1943). James Matthew Barrie, dramaturg szkoc. (9 V 1860–19 VI 1937). Jacques Villon, właśc. Gaston Duchamp, malarz fr. (31 VII 1875–9 VI 1963). Jacob Epstein, rzeźbiarz ang. (10 X 1880–19 VIII 1959). James Augustine Aloysius Joyce, irl. pisarz (2 II 1882–13 I 1941). Olaf Jacob Martin Luther Bull, poeta norw. (10 XI 1883–23 VI 1933). Diego Rivera, malarz meks. (13 XII 1886–24 XI 1957). James Whale, reżyser filmowy (ur. 1886). Jimmy Charles Rodgers, amer. piosenkarz i kompozytor (8 IX 1897–26 V 1933). James Cagney, amer. aktor filmowy (17 VII 1899–30 III 1986). Jakub Sawicki, pol. historyk prawa (25 VII 1899– II 1979). Jacques Prévert, poeta fr. (4 II 1900–11 IV 1977). Jakob Malik, dyplomata radz. (ur. 1906). Jacob Bronowski, bryt. uczony pochodz. pol. (18 I 1908–22 VIII 1974). James Stewart, amer. aktor filmowy (20 V 1908–2 VII 1997). Jacques Tati, fr. reżyser i aktor filmowy (9 VIII 1909–4 XI 1982). James Mason, aktor ang. (15 V 1909–27 VII 1984). Jack Hawkins, ang. aktor filmowy (ur. 1910). Stewart Grenger (James Lablache), ang. aktor filmowy (ur. 1913). Jácobo Guzmán Arbenz, prezydent gwatem. (14 IX 1913–27 I 1971). Jack Cardiff, ang. operator filmowy (ur. 1914). Jack Clayton, ang. reżyser filmowy (ur. 1921). James Artur Baldwin, pisarz amer. (2 VIII 1924–30 XI 1987). James du Maresq Clavell, bryt. pisarz, reżyser i producent filmowy (ur. 1924). Jimmy Carter, prezydent USA (ur. 1 X 1924). Conrad Jakub Drzewiecki, tancerz i choreograf (ur. 14 X 1926). James Brown, amer. muzyk rockowy (ur. 3 V 1933). James Coburn, amer. aktor filmowy (ur. 1928). James Ivory, amer. reżyser film. (ur. 7 V 1928). Jacques Brel, belg. piosenkarz i kompozytor (8 IV 1929–8 X 1978). James Dean, amer. aktor filmowy (8 II 1931–30 IX 1955). Jacques René Chirac, fr. polityk, premier i prezydent (ur. 29 XI 1932). James Caan, aktor amer. (ur. 1939). Jakub Karpiński, socjolog i politolog pol. (17 VI 1940–22 III 2003). Jimi Hendrix, właśc. James Marshall Hendrix, amer. gitarzysta rockowy, autor piosenek i wokalista (27 XI 1943–18 IX 1970). Jacques Rogge, przewodn. Międzynar. Komitetu Olimpijskiego. Jimmy Page, właśc. James Patrick Page, bryt. muzyk (ur. 1944). Jimmy Scott Connors, tenisista amer. (ur. 20 IX 1952). Diego Armando Maradona, piłkarz argent. (ur. 1960). Jakub Kostiuczuk, biskup diecezji białostocko-gdańskiej pol. Kościoła Prawosławnego (ur. 1966).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Jakub Regowski z powieści Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza (1884). Kubuś Fatalista i jego Pan, powieść D. Diderota (1773). Jakub z pow. Bracia Aszkenazy I.J. Singera. Kuba Rozpruwacz, bohater wielu utworów literackich (Lulu F. Wedekinda, Lokator M. Belloc Lowndessa i in.) oraz filmu A. Hitchcocka. Georges Jacques Danon, postać historyczna, bohater utworów G. Büchnera, R. Rollanda, A.N. Tołstoja, S. Przybyszewskiej i in. Jacob ze sztuki Biedermann i podpalacze M. Frischa. Jim Casy z powieści Grona gniewu J. Steinbecka (1939). Jim Hawkins z powieści Roberta L. Stevensona Wyspa skarbów (1883). Jim z powieści Emily Brontë Wichrowe wzgórza (1847). Jan Jakub Goriot z powieści Ojciec Goriot H. Balzaca (1834/35). Jim z powieści J. Conrada Lord Jim (1900). Jakub Hak (Hook) ze sztuki dla dzieci Przygody Piotrusia Pana J. Barrie’ego (1906). Jakub Pietrowicz Goladkin z powieści F. Dostojewskiego Sobowtór (1846). James Morell ze sztuki G.B. Shawa Kandyda (1898). Jakub z dramatu T. Rittnera Głupi Jakub (1910). Jakub z Cloyes, postać z dramatu Bramy raju J. Andrzejewskiego (1960). James z cyklu powieści J. Galsworthy’ego Saga rodu Forsytów. Jakub Kuba Socha z powieści Chłopi W.S. Reymonta (1902–09). Jakub Thibault z powieści Rodzina Thibault R. Martin du Garda (I922-40). James Gatz (Jay Gatsby) z powieści F.S. Fitzgeralda Wielki Gatsby (1925). James Vane z powieści O. Wilde’a Portret Doriana Graya. Jakub z powieści Wariacje pocztowe K. Brandysa (1972). Kubuś Puchatek, opowiadanie dla dzieci A.A. Milne’a (1926–28). Jakub Szela, postać historyczna i bohater wielu utworów literackich (A. Kallas, S. Wyspiański, M. Konopnicka, S. Żeromski). James Bond, bohater powieści I. Fleminga oraz wielu filmów. Kuba z opowiadania M. Hłaski Pętla (1956). Jakub (Jasza) Mazur z powieści I.B. Singera Sztukmistrz z Lublina (1961). Jack Merridew z powieści W. Goldinga Władca much (1954).
NA EKRANIE:
Film wg dramatu S. Przybyszewskiej Danton w reż. A. Wajdy (1982), rolę tytułową grał Gérard Depardieu. Film wg opow. Pętla M. Hłaski w reż. W.J. Hasa (1957), w roli Kuby wystąpił Gustaw Holoubek. Ekranizacja Gron gniewu J. Steinbecka w reż. J. Forda (1940). Film wg powieści J. Conrada Lord Jim w reż. V. Fleminga (1925), rolę Jima odtwarzał Peter O’Toole. Ekranizacje pow. Wielki Gatsby F.S. Fitzgeralda: rolę Jaya Gatsby’ego w reż. H. Brenona (1926) grał Warner Baxter, w reż. E. Neugenta (1949) — Allan Ladd, a w reż. J. Claytona (1974) — Robert Redford. Film wg pow. Bramy raju I. Andrzejewskiego w reż. A. Wajdy (1967), w roli Jakuba wystąpił John Fordyce. Ekranizacja pow. Sztukmistrz z Lublina I.B. Singera w reż. M. Golema (1979). Ekranizacje pow. Władca much W. Goldinga: rolę Jacka Merridewa w reż. P. Brooka (1963) grał Tom Chapin, a w reż. H. Hooka (1990) — Chris Furrh.
W POEZJI:
Typowy stary sługa z powieści: niańczy dzieci, psiętai panią, i pana;w sklepionej sieni mruczy różaniec lub w sali pięknegodzinki odśpiewuje z rana... Kazimiera Iłłakowiczówna, „Jakub”Z krwi Izaaka, Abrahama,Judy, Jakuba i Arama,Zary, Tamary i Rachaby,Z Booza, króla Salomona,Achima, Azy i Amona,
Z krwi Ezechiasza i Matana(Jakże wymienić mężów trzystu,A nie pominąć krwi niczyjej?)Zrodził się Józef, mąż Maryi,Z której się zrodził Jezus Chrystus.Antoni Słonimski, „Rodowód”Któż, co Jakub przemysłem działał, nie pamięta:@Opis Next:Gdy mu się legły w trzodzie, jakie chciał, jagnięta?Nie wełna, lecz kształt sukni, kolor, postać żywaW utwór zdrowych, walecznych, mądrych ludzi wpływa.Jan Gorczyczewski, „Kościół sławy”
AFORYZM:
Gdy zbyt długo popatrzy na ciebie Kuba, to czeka cię pewna zguba.
PRZYSLOWIA:
Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.Nie frasuj się, Kuba, znajdzie sie zguba.Na świętego Jakuba ostatnia już siewów próba.Jaki Jakub do południa, taka zima też do grudnia.Deszcz na świętego Jakuba, na pszeniczkę pewna zguba.(związane ze świętami Jakuba 1 maja i 1 czerwca)
Jambor
Pochodzenia starosłowiańskiego. Oznacza: ja jestem waleczny. ZDROBNIENIA: Borek.
Jan
Pochodzenia hebrajskiego, od słów Jehu (Jahwe) i channah (łaska). Oznacza: cieszący się boską łaską. Jedno z najstarszych i najpopularniejszych imion europejskich, także polskich. W Polsce od XIII wieku używane w formach Han, Hanek, Hanisz, Hanko, Hanus, Hanusz, Hanys, Iwan, Iwasz, Jan, Janek, Janiec, Janicek, Janik, Janisław, Janko, Jano, Janosik, Janusz, Jasz, Jaszko, Jaś, Jaśko, Jen, Joan, Johan, Johans, Jon, Joan. ZDROBNIENIA: Janek, Janosik, Jasiek, Jasio, Jaś, Jaśko. INNE FORMY: Janusz, Jasz. OBCE FORMY: Joannes, Ioannes, Johannes (łac.), Joannis (gr.), John (ang.), Johann, Johannes, Jahn, Hans, Hannes (niem.), Jean (fr.), Juan (hiszp.), Giovanni, Giovan, Gianni, Giano (wł.), Ivan (ros.), Jan, Johan, Hanuš (czes.), Jan, Ivan, Hanuš (słowac.), Jovan (serb.), Ivo, Ivan (chorw.), Ivan, Janez, Jan (słoweń.), Jonas, Jasius (litew.), János. Iván (węg.), Jukka, Juhani, Jussi (fiń.). Forma żeÅ„ska: Anita, Janina, Joanna, Nina, Żanna.
NAZWISKA:
Ifkiewicz, Ifkowicz, Iwacha, Iwachowski, Iwaczko, Iwak, Iwakowicz, Iwan, Iwancewicz, Iwanczewski, Iwanczyk, Iwandowicz, Iwanecki, Iwaneczko, Iwanek, Iwaniek, Iwaniewicz, Iwanik, Iwankiewicz, Iwanko, Iwankowicz, Iwanow, Iwanowicz, Iwańczyk, Iwańko, Iwański, Iwasz, Iwaszek, Iwaszkiewicz, Iwaszkowicz, Iwaśko, Iwek, Iwenisz, Iwkowicz, Iwon, Iwonowicz, Iwosiewicz, Janac, Janach, Janachowski, Janacz, Janaczak, Janaczyński, Janać, Janak, Janakiewicz, Janalewicz, Janas, Janasiewicz, Janasiński, Janasz, Janaszek, Janaszewski, Janaszkiewicz, Janc, Jancelewicz, Jancerz, Jancewicz, Janciak, Janckiewicz, Janclewicz, Jancyszyn, Janczak, Janczewski, Janczkowski, Janczowicz, Janczur, Janczyk, Janda, Jandowic, Janduła, Jandus, Janecki, Janeczek, Janeczko, Janeczkowicz, Janega, Janek, Janel, Janer, Janerowicz, Janesz, Jania, Janiak, Janiakowski, Janic, Janica, Janich, Janicki, Janicz, Janiczak, Janiczewski, Janiec, Janiek, Janier, Janiesz, Janiewicz, Janiewski, Janik, Janikowicz, Janikowski, Janikuła, Janiowicz, Janisiewicz, Janisz, Janiszczak, Janiszczyn, Janiszek, Janiszewski, Janisławski, Janiszkiewicz, Janiszowski, Janiszyk, Janiszyn, Janiuk, Jankiewicz, Janko, Jankosz, Jankoszewski, Jankowiak, Jankowiec, Jankowski, Jankula, Jankulowski, Jannosz, Janocha, Janocin, Janoczek, Janolowicz, Janosiak, Janosiewicz, Janosik, Janosz, Janoszak, Janoszczyk, Janoszek, Janoszkiewicz, Janoszyk, Janota, Janowczyn, Janowicz, Janowiec, Janowski, Janszo, Janta, Januch, Januchowicz, Janul, Janulewicz, Janulewski, Janulowicz, Janurek, Janus, Janusik, Januszak, Januszek, Januszewicz, Januszkiewicz, Januszkowicz, Januszowicz, Januszyk, Januś, Januśkiewicz, Janyszek, Jań, Jańczek, Jańczura, Jańczyk, Jańda, Jańko, Jańkowicz, Jański, Jańczyński, Jachowicz, Jachowski, Jaszewski, Jaszkowski, Jasiak, Jasiek, Jasieński, Jasiewicz, Jasik, Jasiński, Jasiątko, Jasiątkiewicz, Jaśkiewicz, Jaśko, Jaśkowiak, Jaśkowski, Jawan, Jen, Jenchin, Jencza, Jenek, Jenicz, Jeniek, Jenkowicz, Jenosz, Jenoszewicz, Jenszyn, Jeń, Jonczek, Joneczek, Jonek, Jonkiewicz, Jonosz, Jowanowicz, Jowanowski, Han, Hanak, Hanas, Hanasz, Hanke, Hankiewicz, Hanus, Hanusz, Hanuszkiewicz, Hanysek, Wanek, Waniczek, Waniek, Waniewicz, Waniuk, Wankiewicz, Wankowicz, Wańczuch, Wańkiewicz, Wańkowicz.
PATRON:
Martyrologium rzymskie wymienia 57 świętych i błogosławionych tego imienia, a Bibiliotheca Santcorum zgromadziła ich aż 220. Św. Jan Chrzciciel, znany z Ewangelii prorok zapowiadający przyjście Jezusa. Urodził się w Ain-Karim niedaleko Jerozolimy. Życie zakończył tragicznie — został ścięty, gdyż ośmielił się upomnieć króla Heroda z powodu jego niemoralnego postępowania. Patron kowali. Uważano go również za patrona chroniącego przed gradobiciem. (Wspomnienie 24 czerwca i 29 sierpnia; rocznica poświęcenia Bazyliki św. Jana na Lateranie, 9 listopada).Św. Jan Apostoł, Jan Ewangelista, uczeń Jezusa, rybak z Kafarnaum. Był bratem św. Jakuba Apostoła. Jak podaje legenda, wrzucony w Rzymie do kotła z wrzącym olejem, cudem ocalał. Przebywał w Efezie i tam zmarł pod koniec I wieku, chociaż istnieją również legendy mówiące, że zginął śmiercią męczeńską. Wg tradycji chrześc. autor Ewangelii Jana, Listów i Apokalipsy św. Jana. (Wspomnienie 27 grudnia).Św. Jan, brat św. Pawła (ok. 310–362), wymieniani razem w martyrologiach. Zostali senatorami. Za panowania cesarza Juliana Apostaty obaj zamordowani w ich własnym domu. (Wspomnienie 26 czerwca).Św. Jan Chryzostom, biskup, doktor Kościoła. Urodził się w Antiochii ok. 349 roku. Patriarcha Konstantynopola, wybitny kaznodzieja. Wygnany przez cesarzową Eudoksję na Kaukaz, zmarł w drodze z wyczerpania w 407 roku. Pozostawił wybitne dzieła, traktaty, kazania. Patron kaznodziejów. (Wspomnienie 13 września).Św. Jan Egipski, „ojciec pustyni” (IV w.). Posiadał dary proroctwa, uzdrawiania i czynienia cudów. (Wspomnienie 27 marca).Św. Jan I, papież, rządził Kościołem w latach 523–26. (Wspomnienie 18 maja).Św. Jan Milczący, biskup Kolony (VI w.). Złożył ślub milczenia — stąd przydomek. (Wspomnienie 13 maja).Św. Jan Jałmużnik, patriarcha Aleksandrii (ok. 550–619). Wybudował wiele świątyń, pomagał ubogim i chorym. (Wspomnienie 23 stycznia).Św. Jan Klimak, pustelnik na Synaju. Napisał traktat Drabina raju. Zmarł ok. 650 roku. (Wspomnienie 30 marca).Św. Jan z Beverley, mnich angielski (ok. 650–721). Był biskupem w Yorku, lecz w roku 717 zrzekł się godności i do końca życia pozostał zwykłym mnichem. (Wspomnienie 7 maja).Św. Jan Damasceński, doktor Kościoła (ok. 650–750). Święcenia kapłańskie przyjął z rąk patriarchy Jerozolimy Jana V. Pozostawił sporo dzieł teologicznych. (Wspomnienie 27 marca).Św. Jan Igumen, kapłan z Konstantynopola (IX w.). Gorliwie bronił czci oddawanej świętym przedstawionym na obrazach. (Wspomnienie 27 kwietnia).Św. Jan z Riły, mnich bułgarski (ok 880). Grób świętego słynął z mocy czynienia cudów, o których można przeczytać w dawnych kronikach bułgarskich. (Wspomninie 31 sierpnia).Św. Jan Męczennik Polski. Jeden z założycieli eremu benedyktyńskiego pod Międzyrzeczem. Zamordowany wraz z towarzyszami przez rabusiów w 1003 roku. (Wspomnienie 13 listopada).Św. Jan Hagioryta, mnich z góry Atos. Zmarł w 1065 roku. (Wspomnienie 30 czerwca).Św. Jan Gwalbert, benedyktyn włoski (ok. 990–1073). (Wspomnienie 12 lipca).Św. Jan Sordi, biskup Vicenze (XII w.). Męczennik. (Wspomnienie 16 marca).Św. Jan z Matery, pustelnik (1070–1139). Założona przez niego gałąź benedyktyńska dziś już nie istnieje. (Wspomnienie 20 czerwca).Św. Jan Za Kratą, uczeń św. Bernarda z Clairvaux (XII w.). Był biskupem Aleth, z czasem przeniósł swą stolicę do Saint Malo (Wspomnienie 1 lutego).Św. Jan z Matha, doktor nauk (1154–1213). Założyciel zgromadzenia Trójcy Świętej. (Wspomnienie 17 grudnia).Św. Jan z Brindlington, zakonnik angielski (ok.1310–79). Wg legend u jego grobu dokonało się wiele cudów. (Wspomnienie 11 października).Św. Jan Nepomucen, kapłan czeski. W 1393 roku król Wacław kazał wrzucić go do Wełtawy, gdyż podobno nie chciał wyjawić tajemnicy spowiedzi. Jest opiekunem mostów i orędownikiem w czasie powodzi. (Wspomnienie 21 maja).Św. Jan Kapistran, włoski kaznodzieja. Żył w latach 1386–1456. Wstąpił do zakonu bernardynów. W swych kaznodziejskich podróżach odwiedził także Kraków. Jest patronem prawników. (Wspomnienie 23 października).Św. Jan Kanty, kapłan. Urodził się w Kętach w 1390 roku. Przepisał wiele manuskryptów, których objętość oblicza się na 18.000 stronic. Zmarł w 1473 roku. Jest patronem profesorów. (Wspomnienie 20 października).Św. Jan Boży z Portugalii. Żył w latach 1495–1550. Służył chorym i ubogim. Zakładał szpitale i domy opieki. Założył Zgromadzenie Braci Miłosierdzia (bonifratrów). Patron księgarzy oraz chorych. (Wspomnienie 8 marca).Święty Jan z Ávila, kapłan hiszpański. Zasłynął jako misjonarz ludowy i kaznodzieja. Zmarł w 1569 roku. Patron Andaluzji. (Wspomnienie 10 maja).Św. Jan od Krzyża, właśc. Juan de Yepes y Alvarez, doktor Kościoła. Żył w latach 1542–91. Pochodził z Hiszpanii. Wstąpił do zakonu karmelitów. Pozostawił po sobie liczne dzieła religijne. (Wspomnienie 14 grudnia).Św. Jan z Dukli, czeski kapłan. W roku 1440 wstąpił do zakonu franciszkanów konwentualnych, jako kapłan przeszedł do zakonu obserwantów, gdzie działał przez 21 lat. Kanonizowany przez Jana Pawła II w czerwcu 1997 roku. (Wspomnienie 3 października).Św. Jan Fisher, kardynał. Żył w latach 1469–1535. Zginął śmiercią męczennika, nie chcąc uznać króla Henryka VIII za głowę Kościoła katolickiego w Anglii. (Wspomnienie 22 czerwca).Św. Jan, kapłan francuski. Zajmował się wychowywaniem biednych dzieci oraz organizowaniem seminariów nauczycielskich. W tym celu założył Korporację Braci Szkolnych. Jest patronem wychowawców. (Wspomnienie 7 kwietnia).Św. Jan Sarkander, kapłan pol. Urodził się w 1576 roku w Skoczowie. Kształcił się u jezuitów w Ołomuńcu, a następnie w Pradze. Pracował w parafiach czeskich i chorwackich, przebywał w Krakowie, Częstochowie i Rybniku. Okrutnie torturowany, zginął z rąk innowierców w 1620 roku w Ołomuńcu, nie zdradzając tajemnicy spowiedzi jednego z wiernych. (Wspomnienie 30 maja).Św. Jan, patron studentów. Był synem flamandzkiego garbarza i klerykem w zakonie jezuitów. Żył w latach 1599–1621. Zmarł w Rzymie. Jest patronem młodzieży studiującej oraz ministrantów. (Wspomnienie 13 sierpnia).Św. Jan Eudes, kapłan normandzki. Żył w latach 1601–80. Założyciel Kongregacji pod wezwaniem Jezusa i Maryi oraz Kongregacji Sióstr Nôtre Dame de Charité. (Wspomnienie 19 sierpnia).Św. Jan Maria Vianney, proboszcz francuski. Urodzony w 1786 roku. Swoimi kazaniami przyciągał do Ars pielgrzymów z całej Francji. Jest patronem proboszczów. (Wspomnienie 4 sierpnia).Św. Jan Bosco, opiekun młodzieży (1815–88). Założyciel Pobożnego Towarzystwa św. Franciszka Salezego.
ZNANE POSTACIE:
Jan van Eyck, wielki malarz niderl. (ok. 1395–22 lub 23 VI 1441). Jan Gutenberg, właśc. Johannes Gensfleisch zum Gutenberg, niem. wynalazca druku (ok. 1400–3 II 1468). Jan Długosz, pol. historyk, dyplomata, autor dzieła Historia Polonica (1415–19 V 1480). Jan z Głogowa, pol. matematyk, astronom, teolog (ok. 1445–11 II 1507). Jan, imię wielu prymasów polskich, jak: Jan ze Sprowy, 1453–66 (? –14 IV 1464). Jan Gruszczyński (1405–8 X 1473), Jan Łaski (III 1456–19 V 1531), Jan Latalski (1463–29 VIII 1540), Jan Przerębski (ok. 1510–12 I 1562), Jan Tarnowski (ok. 1550–14 IX 1605), Jan Wężyk (1575–27 V 1638), Jan Lipski (1589–13 V 1641) oraz Jan Stefan Wydżga (ok. 1610–6 IX 1685).). Hans Dürer, malarz niem. (21 II 1490–1534). Jan Zamoyski, kanclerz koronny, hetman (19 III 1542–3 VI 1605). Giovanni Pierluigi Palestrina, kompozytor wł. (po II 1525–2 II 1594). Jan Kochanowski, poeta pol. (1530–22 VIII 1584). Jan Dymitr Solikowski, pol. pisarz, biskup (1539–1603). Jan Brożek, pol. matematyk i astronom (1 XI 1585–21 XI 1652). Jan II Kazimierz, król Polski (22 III 1609–16 XII 1672). Jan Heweliusz, astronom pol. (28 I 1611–28 I 1687). Jan Cedrowski, pamiętnikarz pol. (13 III 1617–29 I 1688). Jean Baptiste Molière, właśc. Jean-Baptiste Poquelin, komediopisarz fr. (15 I 1622–17 II 1673). Giovanni Domenico Cassini, wł. astronom (8 VI 1625–14 IX 1712). Jan III Sobieski, król pol. (17 VIII 1629–17 VI 1696). Jan Johannes van Delft Vermeer, malarz hol. (31 X 1632–15 XII 1675). Jan van der Heyden, malarz niderl. (5 III 1637–28 III 1712). Jan Swammerdam, hol. przyrodnik (odkr. erytrocyty) (12 II 1637–15 II 1680). Johann Sebastian Bach, kompozytor niem. (21 III 1685–28 VII 1750). Johann Balthasar Neumann, architekt niem. (30 I 1687–19 VIII 1753). Giovanni Battista Tiepolo, malarz wł. (5 III 1696–27 III 1770). Jean Baptiste Simeon Chardin, malarz fr. (2 XI 1699–6 XII 1779). John Wesley, założ. kościoła metodystycznego (17 VI 1703–2 III 1791). Giovanni Battista Pergolesi, właśc. Giovanni Battista Draghi, kompozytor wł. (4 I 1710–16 III 1736). Jean Jacques Rousseau, filozof fr. (28 VI 1712–2 VII 1778). Jan Bielski, dramaturg pol. (8 III 1714–10 XII 1768). Jan le Rond d’Alembert, fr. matematyk, encyklopedysta, fizyk (16 XI 1717–29 X 1783). Giovanni Giacomo Casanova di Seingalt, wł. pisarz (zasłynął licznymi przygodami miłosnymi) (2 IV 1725–4 VI 1798). John Adams, drugi prezydent USA (30 X 1735–4 VII 1826). Johann Christian Bach, kompozytor niem. (5 IX 1735–1 I 1782). Jean Paul Marat, polityk fr. (24 V 1744–13 VII 1793). Johann Wolfgang von Goethe, niem. poeta (28 VIII 1749–22 III 1832). Jan Onufry Gorczyczewski, poeta i tłumacz pol. (9 VI 1751–8 X 1823). Jan Henryk Dąbrowski, generał, twórca Legionów Polskich we Włoszech (2 VIII 1755–6 VI 1818). Jan Kiliński, szewc, przywódca warsz. mieszczan w Powstaniu Kościuszkowskim w 1794 r. (1760–28 I 1819). Jan Paweł Woronicz, arcybiskup warsz., prymas (1753 lub 1757–1829). Johann Gottlieb Fichte, filozof niem. (19 V 1762–27 I 1814). John Quincy Adams, szósty prezydent USA (11 VII 1767–23 II 1848). Johann Christian Friedrich Hölderlin, poeta niem. (20 III 1770–7 VI 1843). John Constable, ang. malarz, prekursor impresjonizmu (11 VI 1776–31 III 1837). Jean Baptiste Camille Corot, malarz fr. (17 VII 1796–22 II 1875). Hans Christian Andersen, duński pisarz baśni (2 IV 1805–4 VIII 1875). Jean Louis Rodolphe Agassiz, amer. paleontolog i geolog (28 V 1807–14 XII 1873). Gregor Johann Mendel, czes. przyrodnik, ojciec współczesnej genetyki (22 VII 1822–6 I 1884). Johann Strauss syn, kompozytor austr. (25 X 1825–3 VI 1899). Hans Guido von Bölow, muzyk niem. (ur. 1830). Johannes Brahms, kompozytor niem. (7 V 1833–3 IV 1897). John Emerich Edward Acton, bryt. historyk i polityk (10 I 1834–19 VI 1902). Jan Matejko, malarz pol. (24 VI 1838–1 XI 1893). Jan Ciągliński, malarz pol. (8 II 1858–6 I 1913). Jan Gadomski, pol. pisarz i wydawca (16 V 1859–10 X 1906). Jean Sibelius, właśc. Johann Julius Christian Sibelius, kompozytor fiń. (8 XII 1865–20 IX 1957). John Galsworthy, pisarz ang. (14 VIII 1867–31 I 1933). Jan Szczepkowski, rzeźbiarz pol. (1878–1964). Jan Antoni Biernacki, rzeźbiarz pol. (ur. 1879). John Barrymore, właśc. John Blythe, aktor ang. (15 II 1882–28 V 1942). Jean Hans Arp, fr. rzeźbiarz, malarz i poeta (16 IX 1887–7 VI 1966). Juan Gris, właśc. José Victoriano Gonzales, malarz hiszp. (23 III 1887–11 V 1927). John Read, amer. dziennikarz i pisarz (ur. 1887). John Logie Baird, elektrotechnik szkocki, pionier telewizji (13 VIII 1888–14 VI 1946). Jean Cocteau, poeta fr. i reżyser (15 VII 1889–11 X 1963). John Aloysius Costello, założ. Republ. Irlandzkiej (20 VI 1891–5 I 1976). Jan Parandowski, pisarz pol. (11 V 1895–26 IX 1978). John Ford, właśc. Sean Aloysius O’Feeney, amer. reżyser filmowy (1 II 1895–31 VIII 1973). John Roderigo Dos Passos, pisarz amer. (14 I 1896–28 IX 1970). Jan Cybis, malarz pol. (16 II 1897–13 XII 1927). Jan Żabiński, pol. zoolog, pierw. dyrektor warsz. ZOO (1897–1974). Jan Lechoń, właśc. Leszek Serafinowicz, poeta pol. (13 III 1899–8 VI 1956). Jan Brzechwa, pierwotnie Jan Lesman, poeta pol. (15 VIII 1900–2 VII 1966). Frederic Jean Joliot-Curie, fr. fizyk, laureat Nagrody Nobla (19 III 1900–14 VIII 1958). Hans Frank, hitler. zbrodniarz, szef Generalnego Gubernatorstwa w okupow. Polsce (23 V 1900–16 X 1946). Jan Zamoyski, malarz pol. (ur. 1901). John Steinbeck, pisarz amer. (27 II 1902–20 XII 1968). Jan Wyka, pisarz pol. (1902–1992). Jean Gabin, właśc. Jean Alexis Moncorgé, aktor fr. (17 V 1904–15 XI 1976). Arthur John Gielgud, aktor bryt. (14 IV 1904–22 V 2000). Jan Seweryn Sokołowski, malarz pol. (1904–1953). Jan Świderski, aktor pol. (1916–1988). John Henry O’Hara, amer. pisarz i satyryk (31 I 1905–11 IV 1970). Jean Paul Sartre, pisarz fr. (21 VI 1905–15 IV 1980). Jan Baranowicz, właśc. Jan Baran, pisarz pol. (15 V 1906–30 VI 1983). John Wayne, właśc. Marion Michael Morrison, amer. aktor filmowy (26 V 1907–11 VI 1979). Ian Lancester Fleming, pisarz ang., twórca postaci Jamesa Bonda (28 V 1908–12 VIII 1964). Jean Effel, właśc. François Lejeune, fr. rysownik (12 I 1908–1982). Jan Kreczmar, aktor pol., reżyser teatralny (6 V 1908–29 VIII 1972). Jan Śpiewak, pisarz pol. (18 VII 1908–22 XII 1967). Jan Jacoby, reżyser pol. (ur. 1909). Jean Anouilh, dramaturg fr. (23 VI 1910–3 X 1987). Jean Louis Barrault, aktor fr., mim i reżyser teatr. (8 IX 1910–22 I 1994). Jan Rybkowski, pol. reżyser i scenarzysta filmowy (4 IV 1912–29 XII 1987). Jan Paweł I, właśc. Albino Luciani, papież (17 X 1912–28 IX 1978). Jan Ekier, pol. kompozytor i pianista (ur. 29 VIII 1913). Jean Marais, właśc. Jean Villain-Marais, aktor fr. (11 XII 1913–9 XI 1998). Jan Szczepański, socjolog pol. (ur. 1913). Jan Świderski, malarz pol. (ur. 1913). Jan Kott, pol. eseista, teatrolog (27 X 1914–22 XII 2001). Jan Maria Gisges, pisarz pol. (15 I 1914–17 XII 1983). John Fitzgerald Kennedy, prezyd. USA 1960–63 (29 V 1917–22 XI 1963). Jan Koprowski, pisarz pol. (ur. 1918). Jan Lipiński, ekonomista pol. (ur. 1918). Jan Józef Szczepański, pisarz pol. (12 I 1919–20 II 2003). Ian Douglas Smith, rodez. polityk (ur. 8 IV 1919). Jan Paweł II, Karol Wojtyła, papież (ur. 18 V 1920). Juan Antonio Samaranch, wielolet. prezes Międzynar. Komitetu Olimpijskiego (ur. 1920). Jan Batory, pol. reżyser film. (23 VII 1921–1 VIII 1991). John Schlesinger, ang. aktor i reżyser filmowy (16 II 1927–25 VII 2003). John Coltrane, amer. saksofonista jazzowy (23 IX 1926–17 VII 1967). Jan Krenz, pol. dyrygent i kompozytor (ur. 14 VII 1926). Jan Józef Lipski, pisarz pol. (25 V 1926–10 IX 1991). John Lawrence Ashbery, pisarz amer. (ur. 28 VII 1927). Hans-Dietrich Genscher, polityk niem. (ur. 21 III 1927). Jan Lenica, pol. grafik i reż. filmów animowanych (4 I 1928–5 X 2001). Jan Machulski, aktor pol. (ur. 3 VII 1928). Jan Meisner, pol. artysta plastyk (ur. 1928). John Cassavetes, amer. aktor i reżyser film. (9 XII 1929–4 II 1989). Jan Łomnicki, pol. reżyser filmowy (30 VI 1929–18 XII 2002). John Arden, dramaturg ang. (ur. 26 X 1930). Jan Bratkowski, reżyser pol. (ur. 1931). Jan Strelau, psycholog pol. (ur. 1931). John Drew Barrymore, aktor amer. (ur. 1932). Jan Berner, onkolog pol. (ur. 1932). Johnny Cash, amer. piosenkarz country (ur. 26 II 1932). John Updike, pisarz amer. (ur. 18 III 1932). Jean Paul Belmondo, aktor fr. (ur. 9 IV 1933). John Boorman, ang. reżyser film. (ur. 18 I 1933). Gian Maria Volonte, aktor wł. (9 IV 1933–6 XII 1994). Jan Budkiewicz, pol. reżyser filmowy i tetralny (ur. 1934). Jean Sorel, aktor fr. (ur. 1934). Jan Švankmajer, czes. reżyser filmowy (ur. 1934). Jan Szarek, biskup-senior Kościoła Ewangelicko-Augsburgskiego w EP (ur. 1936). Jan Kociniak, aktor pol. (ur. 1937). Jan Pietrzak, satyryk pol. (ur. 1937). Juan Carlos I, król Hiszpanii (ur. 5 I 1938). John Harwood Cleese, aktor ang. (ur. 1939). Jan Bernard Szlaga, biskup (ur. 1840). Jan Nowicki, aktor pol. (ur. 5 XI 1939). Jan Śrutwa, biskup ordynar. diecezji zamojsko-lubaczowskiej (ur. 1940). Jan Bokiewicz, grafik pol. (ur. 1941). John McLaughlin, bryt. muzyk rockowy (ur. 1942). Jan Englert, pol. aktor, reżyser, pedagog (ur. 11 V 1943). John Major, bryt. premier (ur. 29 III 1943). Jan Rulewski, pol. polityk (ur. 18 IV 1944). Jan Miodek, językoznawca pol. (ur. 1946). Jan Sawka, pol. malarz, grafik, satyryk (ur. 10 XII 1946). Jan Stefan Szkodoń, biskup (ur. 1946). Jan Buchwald, reżyser pol. (ur. 1950). Jan Krzysztof Bielecki, pol. polityk, premier, IV–XII 1991 (ur. 3 V 1951). Johny Thunders, amer muzyk rockowy (ur. 1952). John Malkovich, aktor amer. (ur. 9 XII 1953). John Travolta, amer. piosenkarz i aktor (ur. 18 II 1954). Jan Juliusz Machulski, pol. reżyser, scenarzysta (ur. 10 III 1955). Jan Kułaj, przywódca rolniczej „Solidarności” w 1981 r. (ur. 1959). Jan Maria Rokita, pol. polityk (ur. 18 IX 1959). Johnny Depp, aktor amer. (ur. 1963). Jan Hszebejk, czes. reżyser film. (ur. 1967).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Don Juan, bohater wielu utworów, inspirowanych dramatem T. de Moliny Uwodziciel z Sewilli i kamienny gość (wyd. w roku 1630), m.in. dzieł Moliera, G. Byrona, A. Puszkina i in. Janosik, zbójnik, bohater ludowych opowiadań i wielu utworów literackich. Jan Mazepa Kołodyński (1644–1709), dworzanin Jana Kazimierza, hetman kozacki, bohater wielu dzieł — J. Paska, Woltera, G. Byrona, V. Hugo, J. Słowackiego i in. Gian Batttista Fidanza z powieści Nostromo J. Conrada. Jean Macquart z powieści Ziemia i Klęska E. Zoli. Johann (lub Georg) Faust, bohater legendy o odzyskaniu młodości inspirującej wielu autorów (J.W. Goethe, Ch. Gounod, F. Liszt, Th. Mann). Jan Machnicki z powieści S. Goszczyńskiego Król zamczyska (1842). Jan Łomignat z powieści Gargantua i Pantagruel F. Rabelais’go. Jan Skrzetuski i Jan Zagłoba z Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza (1884). Jan Onufry Zagłoba z pow. Potop H. Sienkiewicza (1886). Życie i śmierć króla Jana, tragedia W. Shakespeare’a. John Falstaff ze sztuk Henryk IV (1598–1600) oraz Wesołe kumoszki z Windsoru W. Shakespeare’a. Jan z dramatu J. Słowackiego Fantazy. John Silver z powieści R.L. Stevensona Wyspa skarbów (1883). Jan Rosmer z dramatu H. Ibsena Rosmersholm (1886). Jan Obieżyświat (Jean Passepartout) z powieści W 80 dni dookoła świata J. Verne’a (1873). Jasiek z dramatu Wesele S. Wyspiańskiego (1901). Jan Bohatyrowicz z Nad Niemnem E. Orzeszkowej (1888). Jan Gabriel Borkman, dramat H. Ibsena. Jan van Gobseck z powieści Gobseck H. Balzaca. The History of John Bull, satyra polityczna J. Arbuthnota. John Dolittle z powieści dla dzieci Doktor Dolittle i jego zwierzęta H. Loftinga. Hans Castorp z powieści Czarodziejska góra T. Manna (1924). Janko Muzykant H. Sienkiewicza (1880). Jan i Johann (Hanno) z powieści T. Manna Buddenbrookowie. Jean Valjean z powieści Nędznicy V. Hugo (1862). John Proctor ze sztuki A. Millera Czarownice z Salem (1953). Janek z komedii W. Perzyńskiego Lekkomyślna siostra (1904). Jan Gintult z powieści Popioły S. Żeromskiego (1904). Jan Czarowic (Towarzysz Lech) z dramatu Róża S. Żeromskiego. Jan Krzysztof, powieść R. Rollanda (1903–12). Janek Hansen z opowiadania T. Manna Tonio Kröger. Jan Maciej Karol Wścieklica, sztuka S.I. Witkiewicza (1922). Jahn Ludwik z powieści Żart M. Kundery (1967). Jean z dramatu Panna Julia A. Strindberga (1888). Jean Tarrou z powieści Dżuma A. Camusa (1947). Jan Viebik z powieści G. Zapolskiej Kaśka Kariatyda (1887). Heinz Hendrik Hopfgen z powieści K. Manna Mefisto (1936). Jan Kunicki z powieści W. Berenta Próchno (1903). Jan Kreisler z powieści Kota Mruczysława pogłądy na życie... E.T.A. Hoffmanna. Jan Piszczyk z powieści J.S. Stawińskiego: Sześć wcieleń Jana Piszczyka (1959), Smutnych losów Jana Piszczyka ciąg dalszy (1986) i Niekłamane oblicze Jana Piszczyka (1990). Janek Pradera z powieści E. Stachury Siekierezada (1971). Jan z powieści A. Szczypiorskiego Msza za miasto Arras (1971). Janek Kos z powieści Czterej pancerni i pies J. Przymanowskiego. Jan Broński z powieści G. Grassa Blaszany bębenek (1959). Jon z cyklu powieści J. Galsworthy’ego Saga rodu Forsytów (1906-21)
NA EKRANIE:
Film wg pow. Potop H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1974), rolę Jana Zagłoby odtwarzał Kazimierz Wichniarz. Ekranizacja pow. Pan Wołodyjowski H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1969), rolę Jana Onufrego Zagłoby odtwarzał Mieczysław Pawlikowski. Film wg pow. Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1998), rolę Jana Onufrego Zagłoby odtwarzał Krzysztof Kowalewski, a Jana Skrzetuskiego Michał Żebrowski; wg ekranizacji włoskiej w reż. F. Cerchio (1960) rolę Skrzetuskiego grał Pierre Brice. Ekranizacja Mazepy J. Słowackiego w reż. G. Holoubka (1975), w roli Jana Mazepy wystąpił Jerzy Bończak. Film Falstaff wg utworów W. Shakespeare’a Henryk IV i Wesołe kumoszki z Windsoru w reż. O. Wellesa (1966), rolę Johna Falstafa grał Orson Welles. Film wg powieści W 80 dni dookoła świata Jules’a Verne’a w reż. M. Andersona (1956), rolę Jeana Passepartout grał Cantinflas. Film Faust wg powieści I.W. Goethe’go w reż. F.W. Murnau’a (1926), rolę Fausta odtwarzał Gösta Ekman. Ekranizacje pow. Nędznicy w reż. R. Bernarda (1934), R. Bolesławskiego (1935), LeChanoisa (1957), R. Hosseina (1982) i A. Bille’a (1998). Film wg dramatu Wesele S. Wyspiańskiego w reż. A. Wajdy (1972), rolę Jaśka grał Marek Perepeczko. Ekranizacje sztuki Arthura Millera Czarownice z Salem: rolę Johna Proctora w reż. R. Rouleau (1956) odtwarzał Yves Montand, a w reż. N. Hytnera (1996) — Daniel Day-Lewis. Film wg dramatu Panna Julia Strindberga w reż. A. Sjôberga (1951), w roli Jeana wystąpił Ulf Palme. Film wg pow. Popioły Żeromskiego w reż. A. Wajdy (1965), rolę Jana Gintułta odtwarzał Piotr Wysocki. Serial telewizyjny Czterej pancerni i pies w reż. K. Nałęckiego (1965–68). Film wg dramatu Róża S. Żeromskiego w reż. J. Lejtesa (1932), rolę Jana Czarowica grał Witold Zacharewicz. Film wg powieści dla dzieci Doktor Dolittle i jego zwierzęta H. Loftinga w reż. R. Fleischera (1967), w rolę Johna Dolittle’a wcielił się Rex Harrison. Ekranizacja Mefista K. Manna w reż. I. Szabó (1980), rolę Hendrika grał Klaus Maria Brandauer. Film wg pow. Nad Niemnem E. Orzeszkowej w reż. Z. Kuźmińskiego (1986), w postać Jana Bohatyrowicza wcielił się Adam Marjański. Ekranizacja pow. Czarodziejska góra T. Manna w reż. H.W. Geissendoerfera (1981), rolę Hansa Castorpa grał Hans-Christoph Eichhorn. Filmy o losach Janosika: rolę hetmana zbójnickiego w ekranizacji w reż. M. Frièa (1935) grał Palo Bielik, w reż. P. Bielika (1963) — František Kuchta, a w serialu TV w reż. J. Passendorfera (1974) — Marek Perepeczko. Film wg powieści Edwarda Stachury Siekierezada w reż. W. Leszczyńskiego (1985), rolę Janka grał Edward Żentara. Ekranizacja pow. Blaszany bębenek w reż. V. Schlöndorffa (1979). Ekranizacje opowiadań J.S. Stawińskiego: Zezowate szczęście w reż. Andrzeja Munka, rolę Jana Piszczyka grał Bogumił Kobiela, oraz Obywatel Piszczyk w reż. A. Kotkowskiego, rolę Jana odtwarzał Jerzy Stuhr.
PRZYSLOWIA:
Od Cypriana aż do Jana gdy pogoda zakichana,to od Jana do Jerzego ciągle jeszcze nic nowego,a gdy Jerzy się rozśmieje, to za kilka dni znów leje.Patrzaj, jak wiele imion masz z jednego Jana:Janusza i Hanusa, Iwana, Isztwana, Jonka,Jaśka, Jasinka, Jacha i Jasątko;jeden ród: wołek, ciołek, krówka i cielątko.
Jaka na Jana od Krzyża pogoda się głosi,taką, jak starzy mówią, Nowy Rok przynosi.(związane ze świętem 24 listopada)Bywał Jan u dworu, wie, jako w piecu palą.
Czego się Jaś nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał.Jan Apostoł ośnieżony, święty Józef już zielony.Jak święty Jan się obwieści, takich będzie dni trzydzieści.Chrzest Jana w deszczowej wodzie trzyma zbiory na przeszkodzie.Jutro święty Janek, puśćmy na wodę wianek.Już świętego Jana, ruszajmy do siana.Na Jana Nepomucena wiadoma już zboża cena (na święto 16 maja).Przed poczęciem Jana noc ze dniem zrównana.(związane ze świętem 24 marca)
AFORYZM:
Kto oszczędny,Ten krótkie imiona popiera.Zajmują bowiem mniej miejscaW urzędowych papierach.Jan — na przykład,Trzy litery zupełnie mu wystarczają,Jakie to korzyści w skali całego kraju!(...)Ludwik Jerzy KernKto ma w domu Jana słucha pieśni już od rana.Janek był mały i nie lubił pracy, a teraz z niego wieczny przedszkolaczek.
W POEZJI:
Cierpi na przerost uczucia, z czym się kryje starannie,jakby nosił haniebne znamię,i jeśli ciężar nieszczęścia na tym słabym oprze sięsercu, to życie Janowi łamie.Dlatego unika uczuć instynktownie, powierza się przypadkowilub mądrze wprzód uknutej kombinacji;ucieka od miłości, żeni się z rozsądku i może dobrzeczyni, a może nie ma racji.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Jan”Wstał zza stołu Janosik w czerwieni,@Opis Next:bo miał serdak czerwieniućki nowyi na portkach sztof karmazynowy,i wystąpił poprzodku do sieni,a poza nim towarzysze jegozbrojni, strojni, a oczyma żegą.(...)
I zdjął kołpak z głowy dziany złotem,w dyjamenty kołpak naszywany,złotem śmignął po ziemi, jak błotem,brylantami rafnął ziem, jak piargiem –hej! cesarko! proszę z sobą w tany,niech się dziwią aż za Nowym Targiem!Kazimier Przerwa-Tetmajer, „Jak Janosik tańczył z cesarzową”Gonili Janicka po zielonyk bukak,Ale się obronił–mioł ciupaczke w rukak.
Zabili Janicka, między turnickami,Ej, lała się tyz krewka trzoma potockami.
Na orawskiej grani sieci zastawili,Uwazuj, Janicku, bi cie nie złapili.
Janosicka imię nigdy nie zaginie,Ani na wirsycku, ni w ciasnyj dolinie.Poezja ludowaByło sobie niegdyś w szkolePiękne dziecię, zwał się Janek.Czuł zawczasu Bożą wolę,Ze starymi suszył dzbanek.Juliusz Słowacki, „O Janku co psom szył buty”A gdy jesienią w skrzynię zielonąPod czarny krzyżyk Jasia złożono,Biedna kalina znać go kochała,Bo wszystkie swoje liście rozwiała,Żywe korale rzuciła w wodę.Z żalu straciła swoją urodę.Teofil Lenartowicz, „Kalina”Janie! Muzy się wadzą o blask twych przymiotów;Nie chciały mnie dopomóc, ja sam śpiewać gotów.Czy myśl do grodu cisnę, czy zwrócę do domu,Kochałżeś kogo bardziej, byłżeś milszy komu?Adam Mickiewicz, „Jamby”Gdy Jantek piosenkę zaśpiewa w ochocie,Weselej wnet czyni się serce — sierocie.Gdy Jantek na skrzypcach pociągne od ucha,W spokoju usiedzieć nie może dziewucha.Ferdynand Kuraś, „O Jantkowej pieśni”
Jana
Pochodzenia starosłowiańskiego. Oznacza: ja Bogu dana. ZDROBNIENIA: Janka. INNE FORMY: Janina. Forma męska: Jan.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Janka z powieści Dziewczęta z Nowolipek P. Gojawiczyńskiej (1935). Janka Birmin z powieści S. Dygata Jezioro Bodeńskie (1946).
NA EKRANIE:
Ekranizacje pow. Dziewczęta z Nowolipek w reż. J. Lejtesa (1937) i B. Sass (1985). Film Jezioro Bodeńskie w reż. J. Zaorskiego (1985).
Janina
Żeńska forma imienia -> Jan. Imię w tej formie pojawiło się w Polsce dopiero w XIX wieku. Wcześniej było znane jako Jana lub Joanna. ZDROBNIENIA: Janeczka, Jania, Janinka, Janka, Jańcza, Jasia, Jaśka, Nina. INNE FORMY: Anita, Jana, Joana, Joanna, Nina, Żanna. OBCE FORMY: Joanna (łac.), Jane, Jean, Joan, Jayne (ang.), Johanna, Hanne (niem.), Jeanne (fr.), Juana (hiszp.), Gianna, Giovanna (wł.), Ivana, Ioanna, Janina (ros.), Ivana, Jana (czes., słowac.), Ivana, Ivanka, Jana, Janka, Jovanka (połud.-słow.), Janka, Johanna, Hanna, Ivána (węg.).
PATRONKA:
Św. Joanna d’Arc, fr. bohaterka narodowa (1412–31).
ZNANE POSTACIE:
Jane Austen, pisarka ang. (16 XII 1775–18 VII 1817). Jeanne Françoise Adélaïde Récamier, organizatorka salonu literackiego w Paryżu (1777–1849). Janina Korolewicz-Waydowa, wielka śpiewaczka operowa, dyr. Opery Warszawskiej (3 I 1876–20 VI 1955). Janina Broniewska, rzeźbiarka pol. (ur. 1886). Janina Porazińska, pisarka pol. (29 IX 1882–2 XI 1971). Janina Karaś (pseud. Jadwiga Berg), major pol. (3 V 1903–25 X 1948). Janina Romanówna, aktorka pol. (9 X 1904–11 X 1991). Joan Crawford, właśc. Lucille Eay Leseur, aktorka amer. (23 III 1904–10 V 1977). Janina Kulczycka-Saloni, historyk literatury pol. (29 VI 1912–26 VII 1998). Jane Wyman, właśc. Sarah Jane Fukls, aktorka amer. (ur. 1914). Janina Jarzynówna-Sobczak, choreograf pol. (ur. 28 I 1915). Janina Leskiewiczowa, historyk pol. (ur. 1917). Janina Stano, pol. śpiewaczka operowa (ur. 26 VII 1919). Janina Garścia, kompozytorka pol. (ur. 12 III 1920). Janina Kraupe-Świderska, malarka pol. (ur. 1921). Jeanne Moreau, fr. aktorka filmowa (ur. 23 I 1928). Jean Simmons, aktorka ang. (ur. 1929). Janina Teresa Abramowska, filolog pol. (ur. 1933). Jayne Mansfield, właśc. Vera Jayne Palmer, aktorka amer. (1932–1967). Janina Zającówna, pisarka pol. (ur. 1933). Jean Seberg, aktorka amer. (1938–1979). Jane Fonda, amer. aktorka filmowa (ur. 21 XII 1937). Janina Jankowska, dziennikarka pol. (ur. 1 V 1939). Janis Joplin, amer. wokalistka rockowa (19 I 1943–4 X 1970). Joan Baez, amer. piosenkarka (ur. 9 I 1941). Jane Seymour, ang. aktorka (ur. 1951). Janina Ochojska, działaczka społeczna (ur. 1953). Jane Campion, nowozel. scenarzystka i reżyserka (ur. 30 IV 1954). Janina Paradowska, pol. dziennikarka.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Janina de Lamare z powieści Historia jednego życia G. de Maupassanta. Jane Eyre z powieści Dziwne losy Jane Eyre Ch. Brontë. Janina Orłowska z dylogii powieściowej W. Reymonta Komediantka i Fermenty (1896-97). Jane de Marple z powieści kryminalnych A. Christie. Janka Birmin z powieści S. Dygata Jezioro Bodeńskie (1946).
NA EKRANIE:
Film Jane Eyre wg pow. Ch. Brontë w reż. F. Zeffirelliego (1996), rolę Jane odtwarzała Charlotte Gainsbourg. Ekranizacja pow. Komediantka W. Reymonta w reż J. Sztwiertni (1986), rolę Janki Orłowskiej grała Małgorzata Pieczyńska. Film wg pow. Jezioro Bodeńskie S. Dygata w reż. J. Zaorskiego (1985).
W POEZJI:
Niezbyt szczęśliwe imię. Znamionuje osobę wrażliwą,o sercu czułym i nadzwyczaj źle bronionem:dzieckiem boi się nocy, samotności, zwierząt, duchów.Nie można mówić do niej szorstko podniesionym tonem (...)Kazimiera Iłłakowiczówna, „Janina”
Januaria
Żeńska forma imienia -> January. INNE FORMY: Januara. OBCE FORMY: Januaria (łac., ogólnie przyj. forma), Jenara (hiszp.), Gennara, Gennarina (wł.).
January
Pochodzenia łacińskiego, od nazwy jednego z bóstw italskich, Janusa o dwóch obliczach, boga wszelkiego początku, patrona bram, miasta i całego państwa. Może również oznaczać: urodzony w styczniu (od łacińskiej nazwy tego miesiąca). ZDROBNIENIA: Januarek. Januar, Januariusz. OBCE FORMY: Januarius (łac., ang., niem.), Janvier (fr.), Jenaro, Genaro (hiszp.), Gennaro (wł.), Januarij (ros.), Januarius (czes., słowac.), Januarije (połud.-słow.). Forma żeńska: Januaria.
PATRON:
Święty January, męczennik (I–II w.). Wg legendy stracony wraz z braćmi, św. Faustem i św. Marcjalisem. (Wspomnienie 13 października).Święty January, biskup Benewentu. Wraz z towarzyszami skazany na pożarcie przez zwierzęta na arenie. Ponieważ żaden z dzikich niedźwiedzi nie chciał nawet dotknąć skazańców, zostali ścięci. Jest patronem Neapolu. (Wspomnienie 13 października i 19 września).
MITOLOGIA:
January, bóg wszelkiego początku, bram i drzwi, na jego cześć starożytni Rzymianie nazwali pierwszy miesiąc roku januariusem (wcześniej zaczynali rok od marca).
ZNANE POSTACIE:
January Suchodolski, malarz pol. (1797–1875). January Kołodziejczyk, pol. botanik, popularyzator nauki (10 VII 1889–14 III 1949).
BOHATEROWIE SZTUKI:
January Bądski z powięści M. Kuncewiczowej Cudzoziemka (1936).
Janusz
Jedna z form imienia -> Jana. W średniowiecznej Polsce często zastępowało imię Jan. ZDROBNIENIA: Jan, Janek, Januszek, Jasiek, Jaś, Jaśko. INNE FORMY: Jan, Janisław, Janosik, Hanko, Hanys. Forma żeńska: Janina, Janusza, Januta, Joanna, Nina, Żana.
NAZWISKA:
Januszaniec, Januszewicz, Januszewski, Januszkiewicz, Januszko, Januszkowski.
ZNANE POSTACIE:
Janusz I, książę mazowiecki (ok. 1346–8 XII 1429). Janusz Radziwiłł, książę, hetman w. litewski (2 XII 1612–12 XII 1655). János Arany, poeta węg. (2 III 1817–22 X 1882). Janusz Korczak, właśc. Henryk Goldszmit, pisarz i pedagog, podczas okupacji hitl. ratował dzieci żydowskie (22 VI 1878 lub 1879– VIII 1942). Janusz Osterwa, pol. aktor, reżyser teatralny (ur. 1885). Janusz Warnecki, właśc. Jan Marian Kozłowski, pol. aktor i reżyser (1895–1970). Janusz Groszkowski, pol. radioelektr. i elektronik, polityk (21 III 1898–3 VIII 1984). Janusz Kusociński, pol. lekkoatleta, rozstrzel. przez niem. okupantów (15 I 1907–21 VI 1940). Janusz Brzeski, pol. malarz, grafik (ur. 1907). János Kádár, pierwotnie Janos József Csermanek, przywódca węg. (26 V 1912–6 VII 1989). Janusz Chmielewski, pol. orientalista, sinolog (4 IV 1916–2 I 1998). Janusz Bylczyński, aktor pol. (ur. 1920). Janusz Przymanowski, pisarz pol. (20 I 1922–4 VII 1998). Janusz Warmiński, pol. aktor i reżyser (1922–1996). Janusz Ingarden, architekt pol. (ur. 1 VIII 1923). Janusz Strasburger, pisarz pol. (ur. 1925). Janusz Zabłocki, pol. publicysta, działacz katolicki (ur. 18 II 1926). Janusz Gołębiowski, historyk pol. (ur. 1928). Janusz Krasiński, pisarz pol. (ur. 5 II 1928). Janusz Bogdanowski, architekt pol. (ur. 1929). Janusz Stanisław Pasierb, pisarz pol. (7 I 1929–15 XII 1993). Janusz Reykowski, psycholog pol. (ur. 1929). Janusz Łęski, pol. reżyser (ur. 1930). Janusz Julian Maciejewski, pol. historyk literatury (ur. 1930). Janusz Rzeszewski, pol. reżyser (ur. 1930). Janusz Sztumski, socjolog pol. (ur. 1930). Janusz Ekiert, pol. muzykolog, krytyk muzyczny (ur. 1931). Janusz Jerzy Kidawa, pol. reżyser filmów dokumentalnych (ur. 1931). Janusz Majewski, pol. reżyser filmowy (ur. 5 VIII 1931). Janusz Żarnowski, historyk pol. (ur. 26 IV 1932). Janusz Chodnikiewicz, pol. reżyser i producent filmowy (ur. 1936). Janusz Zakrzeński, aktor pol. (ur. 1936). Janusz Kuczab, pol. pisarz, alpinista (ur. 1937). Janusz Michałowski, aktor pol. (ur. 1 I 1937). Janusz Głowacki, pisarz pol. (ur. 13 IX 1938). Janusz Dzięcioł, muzyk pol. (ur. 1940). Janusz Korwin-Mikke, pol. polityk i publicysta (ur. 27 X 1942). Janusz Berdowski, fizyk pol. (ur. 1945). Janusz Adamowski, fizyk pol. (ur. 1946). Janusz Zaorski, pol. reżyser filmowy (ur. 1947). Janusz Pałubicki, pol. polityk (ur. 2 I 1948). Janusz Szuber, poeta pol. (ur. 1948). Janusz Lewandowski, pol. ekonomista, polityk (ur. 13 VI 1951). Janusz Marek Andrzejewski, aktor pol. (ur. 1952). Janusz Iwański, kompozytor pol. (ur. 1956). Janusz Borowicz, pol. śpiewak operowy (ur. 1958).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Janusz z komedii Pan Jowialski A. Fredry (1832). Historia o Janaszu Korczaku i pięknej pannie miecznikównie, J.I. Kraszewskiego (1875). Janusz z opery Halka S. Moniuszki. Jaś i Małgosia, baśń braci Grimm. Janusz Myszyński z trzytomowej powieści Sława i chwała J. Iwaszkiewicza (1956-62).
NA EKRANIE:
Film wg pow. Potop H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1974), rolę Janusza Radziwiłła odtwarzał Władysław Hańcza.
W POEZJI:
Dziś widziałem Janusza Korczaka,Jak szedł z dziećmi w ostatnim pochodzie,A dzieci były czyściutko ubrane,Jak na spacer niedzielny w ogrodzie.(...)Na tym froncie, gdzie śmierć nie osławia,W tym koszmarnym tańcu wśród nocy,Był jedynym dumnym żołnierzem –Janusz Korczak, opiekun sieroty.Władysław Szlengel, „Kartka z dziennika...”

Horoskopy zodiakalne

Horoskopy alternatywne oraz symbolika