Imiennik: Małgorzata

Pochodzenia greckiego, od słowa margarites (perła). W Polsce nadawane od XIII wieku. Poświadczone również w formach: Małgorzeta, Margareta, Margarita, Margarzata, Margarzeta, Margereta, Margerit, Margorzata, Margorzeta, Margrit, Margrzeta. Na początku XIX w. uważane było za zbyt plebejskie, w związku z czym wiele kobiet noszących to imię wybierało obce odmiany: Margerita, Margot, Greta lub Rita. Ostatnio przeżywa swój renesans. ZDROBNIENIA: Gocha, Gosia, Gośka, Macha, Machna, Mana, Małgorzatka, Małgosia, Małgoś, Małgośka, Masza, Maszka. INNE FORMY: Margareta, Margot, Maneta, Greta. OBCE FORMY: Margarita (łac.), Margaret, Marjorie (ang.), Margarete, Margarethe, Margarita, Greta, Grethe, Grete (niem.), Marguerite (fr.), Margarita (hiszp.), Margherita, Rita (wł.), Margarita (ros.), Margit, Margita, Margareta, Markéta (czes., słowac.), Margareta, Margarita, Margerita, Margita (połud.-słow.).
NAZWISKA:
Magreta, Magryta, Małgas, Małgorzatowicz, Małgorzacik, Małgorzewicz, Małgorzewski, Małgosiak, Małgowski, Małkiewicz, Małkowski, Margieta, Margorek, Margerit, Margereta, Margoreta, Margorzata, Margorzęcic, Margryta.
PATRON:
Św. Małgorzata, męczennica. Żyła w IV wieku. Skazano ją na tortury, gdyż odmówiła ręki namiestnikowi Antiochii. Patronka kobiet ciężarnych i położnych. (Wspomnienie 20 lipca).Św. Małgorzata, królowa szkocka (XI w). Przekonała męża do ufundowania kilku klasztorów, m.in. opactwa w Dumfermline. Kanonizowana w 1250 r. przez papieża Innocentego IV. Patronka Szkocji. (Wspomnienie 16 listopada).Św. Małgorzata Węgierska, córka króla Beli IV. Zazwyczaj przedstawia się ją w habicie dominikańskim, z lilią i książką w ręku oraz koroną leżącą u stóp. Zmarła w 1270 roku. (Wspomnienie 18 stycznia).Św. Małgorzata, żyła w latach 1249–97. Urodziła się jako córka ubogich wieśniaków. Wstąpiła do Zgromadzenia Tercjarek św. Franciszka. Żyjąc w surowej ascezie, żarliwie posługiwała chorym i dzieciom. (Wspomnienie 22 lutego).Św. Małgorzata Clitherow, Angielka. Urodzona w 1555 roku. Żona rzeźnika i hodowcy bydła. Za ukrywanie księży katolickich okrutnie zamęczona. Jej ciało miażdżono drzwiami. (Wspomnienie 26 marca).Św. Małgorzata Maria Alacogue, wizytka. Żyła w latach 1647–90. Doznawszy wielu objawień, przyczyniła się do rozwoju kultu Serca Jezusowego. (Wspomnienie 14 października).
ZNANE POSTACIE:
Małgorzata, królowa Norwegii, Danii i Szwecji (1353–28 X 1412). Małgorzata z Nawarry, fr. pisarka, królowa Nawary (11 IV 1492–21 XII 1549). Małgorzata de Valois, władczyni Francji, zwana Królową Margot (14 V 1553–27 III 1615).). Sarah Margaret Fuller, amer. pisarka, feministka (23 V 1810–19 VII 1850). Mata Hari, właśc. Margaretha Zelle, tancerka hol., rozstrzelana przez Francuzów pod zarzutem szpiegostwa (7 VIII 1876–15 X 1917). Margaret Rutherford, aktorka ang. (11 V 1892–22 V 1972). Margaret Mitchel, amer. pisarka, autorka Przeminęło z wiatrem (1900–16 VIII 1949). Małgorzata Fornalska, pol. działaczka ruchu komunistycznego (8 VI 1902–26 VIII 1944). Rita Levi-Montalhini, neurolog wł. (ur. 22 IV 1909). Marguerite Duras, właśc. Marguerite Donnadieu, pisarka fr. (4 IV 1914–3 III 1996). Rita Hayworth, właśc. Margarita Carmen Cansino, amer. tancerka i aktorka filmowa (17 X 1918–14 V 1987). Margot Fonteyn, właśc. Margaret Hookham-Arias, ang. tancerka baletowa (18 V 1919–21 II 1991). Margaret Leighton, aktorka ang. (26 II 1922–13 I 1976). Margaret Thatcher, właśc. Margaret Hilda Thatcher, bryt. premier (ur. 13 X 1925). Margaret Eleanor Atwood, pisarka kanad. (ur. 18 XI 1939). Margaret Drabble, pisarka ang. (ur. 5 VI 1939). Małgorzata II, królowa Danii (ur. 16 IV 1940). Ann Margaret (Olsson), szw. aktorka (ur. 1941). Małgorzata Musierowicz, pol. autorka i ilustratorka książek dla dzieci (ur. 9 I 1945). Małgorzata Niemirska, aktorka pol. (ur. 1947). Małgorzata Cecylia Grzesiewicz-Sałacińska, pol. śpiewaczka operowa (ur. 1952). Małgorzata Paulina Kitowska-Łysiak, pol. historyk sztuki (ur. 1953). Małgorzata Potocka, aktorka pol. (ur. 1953). Małgorzata Listopadzka, piosenkarka pol. (ur. 1959). Małgorzata Pieczyńska, aktorka pol. (ur. 1960). Małgorzata Hillar, poetka (ur. 19 VII 1930). Małgorzata Domagalik, dziennikarka pol. Małgorzata Walewska, pol. śpiewaczka operowa (ur. 1965).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Małgorzata z komedii Pan Jowialski A. Fredry (1832). Małgosia z powieści D. Diderota Kubuś Fatalista i jego Pan (1773). Małgorzata (Marguerite Gautier), bohaterka powieści Dama kameliowa A. Dumasa syna (1848). Królowa Margot A. Dumasa ojca. Małgorzata z poematu Faust J.W. Goethego (1808–32) oraz opery Faust Ch. Gounoda. Mistrz i Małgorzata, powieść M. Bułhakowa (1928–40). Margareta Devereux z powieści O. Wilde’a Portret Doriana Graya (1890). Margaret Windermere z komedii O. Wilde’a Wachlarz lady Windermere (1892). Jaś i Małgosia, opera E. Humperdincka (1893). Małgorzata Macomber z opowiadania E. Hemingwaya Krótkie szczęśliwe życie Franciszka Macombera (1936). Małgorzata Baraglioul z powieści A. Gide’a Lochy Watykanu (1914).
NA EKRANIE:
Film Faust wg powieści J.W. Goethe’go w reż. F.W. Murnau’a (1926), rolę Małgorzaty odtwarzała Camilla Horn. Ekranizacje pow. Dama Kamielowa A. Dumasa syna: rolę Marguerite Gautier w reż. E. Lubitscha (1920) grała Pola Negri, w reż. A. Gance’a (1934) — Yvonne Printemps, w reż. G. Cukora (1936) — Greta Garbo, a w reż. M. Bologniniego (1981) — Isabelle Huppert. Ekranizacja Mistrza i Małgorzaty M. Bułhakowa w reż. A. Wajdy (Piłat i inni, 1971).
AFORYZM:
Małgorzatko, Małgorzatko,Urodę masz często, cnotę masz rzadko. Bogusław ChmielarczykCenię za to Małgosię,Że lubi bawić w to się. Andrzej MorskiWyjątkowo wdzięcznym pochodzeniem szczyci się Małgorzata.Małgorzata mianowicieW prostej linii pochodzi od — kwiata.Może nie tyle od kwiata, ile od kwiatka,Który nazywa się margerytka,Czyli po polsku mówiąc — małgorzatka.(...) Ludwik Jerzy KernTen, kto kiedyś spotkał Gosię wie, że ona ma wszystko w nosie.
W POEZJI:
Łakoma, zwinna, o prędkich ruchach, bystra, kapryśna jak kotka,wychodzi za mąż w wieku prawie dziecięcym, ledwo sięgając lat szesnastu podlotka. Kazimiera Iłłakowiczówna, „Małgorzata”I przypadłyby, znając swą płeć czystą,@Opis Next:Na materyją jaką przezroczystą.Teraz, w gorąco, Jaga grube szatyZrzuca i stroje wdziewa Małgorzaty;Koszulka słabo gładkie ramię kryje,Włos nie w więzieniu po szyi się wije (...) Jan Andrzej Morsztyn, „Letni strój”Miła Małgorzata,Jak kwiat pełni lata,Jak sokolik zacny,Co pod niebo wzlata. John Skelton, „Do pani Małgorzaty”(...)Zakochana w satyrze sprośnym i zuchwałymwybiega nad rzekę, na wapienne skały.Zmierzch zapadał. Wiatr ziębił. Kwiliły rybitwy.Przyszedł ojciec, przyszła matka –chodź do domu, Małgorzatka...Uciekła w las ciemny, gdzie gorzały bitwy. Tadeusz Kubiak, „Małgorzatka”Sanitariuszka „Małgorzatka”To najpiękniejsza, jaką znam.Na pierwszej linii do ostatkaPromienny uśmiech niesie nam.A gdy nadarzy ci się gratka,Że cię postrzelą w prawy ud,To cię opatrzy „Małgorzatka”Słodsza niż przydziałowy miód.Piosenka Mirosława Jezierskiego, popularna w czasie Powstania WarszawskiegoMałgorzatko godna uwielbienia,Małgorzatko, nie bądźże z kamienia,Małgorzatko, miłość słodka rzecz,wysłuchaj mnielub powiedz nie,a pójdę sobie precz!„Małgorzatka”, piosenka J. Tuwima i St. Dobrzańskiego
PRZYSLOWIA:
Jaka Małgorzatka, takie będzie pól latka.
Ze świętą Małgorzatą zaczyna się lato.(związane ze świętem 10 czerwca)Dobrze ojcu było z matką,dobrze też i mnie z Małgorzatką.
Małgorzata — idź do kata.Święta Małgorzata zapowiada środek lata.(związane ze świętem 20 lipca)