Imiennik TOMASZ

Pochodzenia aramejskiego, od słowa toma (podwójny, bliźniak). Jedno z najbardziej popularnych imion na świecie i w Polsce. Na kresach wschodnich znane również jako Choma, Foma. ZDROBNIENIA: Tom, Tomaszek, Tomcio, Tomek, Tomeczek, Tomko, Tomuś. OBCE FORMY: Thomas (łac.), Thomas, Tom (ang.), Thomas (niem.), Thomas (fr.), Tomas (hiszp.), Tomaso, Tommaso, Masaccio, Masolino (wł.), Foma (ros.), Tomáš (czes., słowac.), Toma, Tome, Tomo, Tomaž (połud.-słow.).
NAZWISKA:
Choma, Chomacki, Chomański, Chomatowski, Chomenko, Chomel, Chomelek, Chomenda, Chomiaszewski, Chomiak, Chomicki, Chomicz, Chomiek, Chomiela, Chomik, Chominiec, Chomiński, Chomiszewski, Chomka, Chomkiewicz, Foma, Fomicki, Fomicz, Fomiczew, Fomikowski, Fomin, Fomiński, Fomkiewicz, Homa, Homach, Homan, Homański, Homelski, Homicz, Homikowski, Homiński, Homisz, Homkiewicz, Homusz, Homycz, Tom, Toma, Tomak, Tomal, Tomala, Tomalak, Tomalczyk, Tomalik, Tomalski, Toman, Tomanek, Tomankiewicz, Tomankowski, Tomanowicz, Tomański, Tomas, Tomasiak, Tomasik, Tomasiewicz, Tomasiuk, Tomaski, Tomassi, Tomaszczuk, Tomaszczyk, Tomaszek, Tomaszewicz, Tomaszewski, Tomaszkiewicz, Tomaszowicz, Tomaszuk, Tomaszyk, Tomaszyński, Tomczak, Tomczański, Tomczuk, Tomczycki, Tomczyk, Tomczykiewicz, Tomczykowski, Tomczyński, Tomecki, Tomeczek, Tomek, Tomel, Tomiak, Tomicki, Tomiczek, Tomik, Tomisz, Tomkiewicz, Tomil, Tomiło, Tomkalski, Tomkow, Tomkowicz, Tomkowiak, Tomków, Tomlin, Tomusiak, Tomuś, Tomkowicz, Tomkowski, Tomowicz, Tomski, Tomsza, Tomszyk, Tumakiewicz, Tumalewicz, Tumaniewicz, Tumlin.
PATRON:
Święty Tomasz, Apostoł z Galilei. Głosił Ewangelię wśród Partów, Medów i Persów. W swej apostolskiej misji dotarł do Indii. Zginął koło Madrasu. Patron Indii oraz architektów, budowniczych, stolarzy i geodetów. (Wspomnienie 3 lipca).Św. Tomasz Becket, angielski kapłan i mąż stanu. Żył w latach 1118–70. W roku 1162 otrzymał godność arcybiskupa Canterbury. W wyniku intryg popadł w niełaskę króla. Został zamordowany na stopniach swej katedry w 1170 roku. Jest patronem Anglii. (Wspomnienie 29 grudnia).Św. Tomasz z Akwinu, urodził się w 1225 roku w hrabstwie Aquino, położonym niedaleko Neapolu. Podczas studiów filozoficznych w Neapolu zetknął się z dominikanami i wstąpił do ich Wspólnoty. Zmarł w 1274 roku. W XVI wieku papież Pius V ogłosił go doktorem Kościoła. Jest patronem szkół katolickich. (Wspomnienie 28 stycznia).Św. Tomasz More, prawnik i pisarz, urodzony w 1478 roku. Był kanclerzem państwa angielskiego. Poniósł śmierć męczeńską, nie uznając zwierzchnictwa króla Henryka VIII nad Kościołem katolickim w Anglii. Jest patronem prawników. (Wspomnienie 22 czerwca).Św. Tomasz z Villanueva, biskup Walencji. Wysyłał misjonarzy do Meksyku i Peru. Zmarł w 1555 roku. (Wspomnienie 22 września).
ZNANE POSTACIE:
Tomas de Torquemada, hiszp. duchowny, inkwizytor (1420–16 IX 1498). Thomas Munzer, lider chłop. powst. w Niemczech (1490–27 V 1525). Thomas Hobbes, filozof ang. (5 IV 1588–4 XII 1679). Thomas Syndenham, lekarz, „angielski Hipokrates” (ur. 1624). Thomas Chippendale, ang. projektant mebli (przed 5 VI 1718– XI 1779). Thomas Gainsborough, malarz ang. (przed 14 V 1727–2 VIII 1788). Thomas Paine, pisarz ang. (29 I 1737–8 VI 1809). Thomas Jefferson, amer. polityk i architekt (13 IV 1743–4 VII 1826). Thomas Chatterton, poeta ang. (20 XI 1752–24 VIII 1770). Tomasz Wawrzecki, Najwyższy Naczelnik w powstaniu z 1794 r (1753–5 VIII 1816). Tomasz Maruszewski, współorganizator insurekcji warszawskiej (1769–1834). Tomasz Andrzej Łubieński, generał, szef Sztabu Głównego w powstaniu listopadowym (24 XII 1784–27 VIII 1870). Tomasz Kantorbery Tymowski, poeta pol. (1790–1850). Thomas Addison, lekarz bryt., jako pierwszy opisał cisawicę (zw. chorobą Addisona) (IV 1793–29 VI 1860). Thomas Cook, założyciel pierwszego biura podróży (22 XI 1808–18 VII 1892). Thomas Hardy, pisarz ang. (2 VI 1840–11 I 1928). Thomas Alva Edison, amer. wynalazca, fizyk (11 II 1847–18 X 1931). Tomáš G. Masaryk, pierw. prezydent Czechosłowacji (7 III 1850–14 IX 1937). Thomas Woodrow Wilson, prezyd. USA, 1912–20 (28 XII 1856–3 II 1924). Thomas Hunt Morgan, amer. genetyk, laureat Nagrody Nobla (25 IX 1866–4 XII 1945). Thomas Mann, pisarz niem. (6 VI 1875–12 VIII 1955). Tomasz Arciszewski, polityk pol. (4 XI 1877–20 XI 1955). Thomas Beecham, dyrygent ang. (29 IV 1879–8 III 1961). Thomas Stearns Eliot, ang. poeta (26 IX 1888–4 I 1965). James Thomas Farrel, pisarz amer. (27 II 1904–22 VIII 1979). Tom Stoppard, właśc. Tomas Straussler, dramaturg bryt. (ur. 3 VII 1937). Thomas Sean Connery, bryt. aktor filmowy (ur. 25 VIII 1930). Tomasz Łubieński, pisarz pol. (ur. 18 IV 1938). Tom Conti, aktor bryt. (ur. 1942). Tomasz Stańko, pol. kompozytor jazzowy, trębacz (ur. 1942). Tomasz Kostuch, pol. reżyser telewizyjny (ur. 1945). Tomasz Lengren, pol. reżyser filmowy (ur. 1945). Tomasz Zygadło, pol. reżyser filmowy (ur. 1947). Tom Waits, amer. śpiewak i aktor (ur. 1949). Tomasz Jastrun, pol. pisarz, dziennikarz (ur. 15 IX 1950). Tom Hanks, aktor amer. (ur. 9 VII 1956). Tomasz Karwowski, polityk pol. (ur. 1960). Tom Cruise, właśc. Thomas Cruise Mapother IV, amer. aktor filmowy (ur. 3 VII 1962). Thomas Gibson, aktor i reżyser filmowy.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Tomcio Paluch, bohater bajki dziecięcej. Tomasz Becket, arcybiskup Canterbury, bohater sztuk: Morderstwo w katedrze T.S. Eliota i Becket czyli Honor Boga J. Anouilha. Tomek Sawyer z powieści Przygody Tomka Sawyera i Przygody Hucka M. Twaina (1876–84). Tomasz Chatterton z dramatu A. de Vigny Chatterton. Tom Canty z powieści M. Twaina Królewicz i żebrak. Tomasz Łęcki z powieści Lalka B. Prusa (1890). Tom z powieści H. Fieldinga Historia życia Toma Jonesa, czyli Dzieje podrzutka (1749). Tomaszek z powieści Noce i dnie M. Dąbrowskiej (1932-34). Tom Joad z powieści Grona gniewu J. Steinbecka (1939). Pan Tomasz z noweli B. Prusa Katarynka (1885). Tomasz z powieści Th. Manna Buddenbrookowie. Tomasz Judym z powieści Ludzie bezdomni S. Żeromskiego (1900). Tomek Wilmowski z cyklu powieści przygodowych A. Szklarskiego. Chata wuja Toma, powieść H. Beecher Stowe (1852). Tomasz Stockmann z dramatu H. Ibsena Wróg ludu (1882). Tom Buchanan z powieści F.S. Fitzgeralda Wielki Gatsby (1925). Tomasz Kobrzycki z powieści W. Gombrowicza Trans-Atlantyk (1948–50). Pan Tomasz z cyklu powieści Z. Nienackiego o Panu Samochodziku (1966-85). Tomas de Torquemada z powieści J. Andrzejewskiego Ciemności kryją ziemię (1957). Tomasz z powieści M. Kundery Nieznośna lekkość bytu (1984). Tomasz Dilbin z powieści Cz. Miłosza Dolina Issy (1955).
NA EKRANIE:
Ekranizacje pow. Królewicz i żebrak M. Twaina: rolę Toma w reż. W. Keighleya (1937) odtwarzał Billy Mauch, w reż. D. Chaffeya (1962) obie postacie, Toma i Edwarda VI, grał Sean Scully, a w reż. R. Fleischera (1977) — Mark Lester. Ekranizacja Gron gniewu J. Steinbecka w reż. J. Forda (1940), rolę Toma Joada grał Henry Fonda. Film Tom Jones wg pow. H. Fieldinga w reż. T. Richardsona (1963), rolę Toma grał Albert Finney. Ekranizacja pow. Noce i dnie M. Dąbrowskiej w reż. J. Antczaka (1975), rolę Tomaszka odtwarzał Kazimierz Mazur. Ekranizacje Lalki B. Prusa: rolę Tomasza w reż. W.J. Hasa (1968) grał Jan Kreczmar, a w reż. R. Bera (serial TV 1977) — Emil Karewicz. Film wg pow. Dolina Issy Cz. Miłosza w reż. T. Konwickiego (1982), postać Tomasza odtwarzał Maciej Mazurkiewicz. Ekranizacja powieści Przygody Tomka Sawyera M. Twaina w reż. D. Taylora (1973). Ekranizacja pow. Ludzie bezdomni S. Żeromskiego w reż. W. Haupego (Doktor Judym, 1975), rolę Tomasza zagrał Jan Englert. Ekranizacje powieści przygod. Z. Nienackiego o Panu Samochodziku: rolę pana Tomasza w reż. S. Jędryki (1965) grał Jan Machulski, w reż. J. Kidawy (1986 i 1991) — Piotr Krukowski, w reż. K. Tarnasa (1988) — Marek Wysocki. Film Dziewięć żywotów Tomasza Katza w reż. B. Hopkinsa (2000).
W POEZJI:
Imię dobre, do szczęścia skłonność silniejsza niźli do życia;im starszy, tym jaśniej prawda wątpliwa wychodzi z ukrycia;pęd w górę, miłość do światła coraz to z wiekiem się wzmagai rosną z nią jednocześnie i wiara, i odwaga.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Tomasz”Z tak szczęsnego zdarzenia koledzy weseli,@Opis Next:Każdy Tomasza darem, każdy chwalbą dzieli;Jan przeciwnik da wiersze, przysmaki Onufry;U mnie, gdy i łeb pusty, i ubogie kufry,Gdy ani rymem zyskam, ani manifestem,Co zostaje w mej mocy, życzyć gotów jestem (...)Adam Mickiewicz, „Walka miodowa”Oj, Tomek, Tomek, cogoś taki marny!Tyś taki chopok sykowny i śwarny...Nie bądź tak nogły i do gniewu skory,Przyjdź na maliniok do mni, do kumory,Bo ja cie, Tomek, lubię zawsze scerzeI z tobom ino pódę na pacierze. Jantek z Bugaja, „Dwa listy”
PRZYSLOWIA:
Nie powiadaj, Toma, co się dzieje doma.Lepszy Tomasz niż Jadam (Adam).(lepiej brać niż dawać)Mówił święty Toma, że najlepiej doma.Jaka pogoda Tomaszowa, taka będzie i majowa.(lepiej brać niż dawać)(związane ze świętem 21 grudnia)Niewierny Tomasz.Na świętego Tomasza wyrasta w polu pasza.(związane ze świętem 7 marca)Wolnoć, Tomku, w swoim domku.