Na jakie pytania podczas rozmowy kwalifikacyjnej nie musisz odpowiadać?

Jest to chyba najbardziej rozpowszechnione, nielegalne pytanie padające podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Pracodawcy często chcą dokładnie określić wiek kandydata. Informacje te mogą być oczywiście zawarte w CV (w zależności od tego, czy używasz szablonu tradycyjnego czy nowoczesnego). Prowadzący rozmowę nie ma jednak prawa pośrednio lub bezpośrednio zapytać cię o twój wiek.

Gdy pytanie to zostanie zadane wprost lub pośrednio (na przykład poproszę o podanie roku, w którym ukończyłeś studia) możesz odpowiedzieć na nie według własnego uznania. Jeśli czujesz się z tym komfortowo masz oczywiście prawo podać osobie rekrutującej swój wiek. Jeśli jednak masz jakieś wątpliwości, możesz zapytać, czy twój wiek jest istotny w kontekście objęcia danego stanowiska pracy?

W zachodnim prawie pracy dużą uwagą cieszy się termin "dyskryminacja ciąży" Został on stworzony po to, aby powstrzymać pracodawców przed niesprawiedliwym traktowaniem kandydatek płci żeńskiej (głównie młodych matek). Przepisy zabraniają rekruterom zbierania wszelkich informacji dotyczących planów rodzinnych kandydata - zwłaszcza dotyczących małżeństwa, statusu cywilnego i planowania potomstwa. Zasada ta jest wieloletnim filarem, na którym opiera się prawo pracy w wielu krajach. Z pytaniem tym istnieje jednak jeden, zasadniczy problem - może być zadane podczas swobodnej rozmowy. Warto pamiętać, że nie jesteś zobowiązany do ujawniania jakichkolwiek danych osobowych dotyczących twojego stylu życia lub sytuacji rodzinnej. Jeśli pytanie to zostanie zadane, możesz po prostu poinformować rekrutera, że nie czujesz się swobodnie omawiając prywatne życie w środowisku zawodowym.

Przepisy dotyczące dyskryminacji zakazują pracodawcom zadawanie jakiekolwiek pytań dotyczących naszej orientacji seksualnej. Nie ma to żadnego znaczenia przy określaniu naszej przydatności na dowolne stanowisko pracy i każdy rekruter, który zadaje to pytanie dopuszcza się jawnego przestępstwa. W przeciwieństwie do dwóch poprzednich pytań (na które można odpowiedzieć, mimo że są technicznie nielegalne) ta kwestia musi być potraktowana w dużo bardziej stanowczy sposób. Należy skorzystać z okazji i przypomnieć rekruterowi o swoich prawach jako kandydata oraz zaznaczyć, że preferencje seksualne to nieodpowiedni temat do rozmów w miejscu pracy.

Pytanie to jest częścią tzw. szarej strefy w prawie pracy. Pracodawcy mają prawo wiedzieć, czy kiedykolwiek zostałeś skazany za jakiekolwiek przestępstwo. Nie są jednak uprawnieni do pozyskania jakichkolwiek informacji o twoim aresztowaniu. Osoby, które zostały zatrzymane prze policję, ale nie skazane prawomocnym wyrokiem w świetle prawa uznawane są za niewinne. Pracodawcy mogą oczywiście przeprowadzać niezależne badania twojej przeszłości np. w internecie. Czasami dużo korzystniejsza będzie szczerość i otwartość, zwłaszcza jeśli do aresztowania doszło w twojej młodości. Jeśli jednak nie czujesz się z tym komfortowo, po prostu odpowiedz zgodnie z prawdą, że nigdy nie zostałeś skazany prawomocnym wyrokiem sądu.

W 2012 roku przed sądami stanęła rekordowa liczba pracodawców, którzy żądali, by kandydaci podawali im swoje prywatne dane logowania do serwisów social media. Wielu odmawiało, jednak niektórzy zgodzili się na ten proceder w celu zdobycia pracy. Jest to jednak całkowicie zakazane! Pracodawcy mogą prowadzić niezależne badania twoich publicznych profilów na portalach społecznościowych. Nie mają jednak prawa prosić cię o udostępnienie żadnych prywatnych danych. Rekruterowi nie wolno nawet zapytać o linki do twojego profilu. Jeśli jednak pytanie takie padnie, należy grzecznie odmówić.

Jest to częsty problem dla każdej osoby z mieszanym pochodzeniem, podwójnym obywatelstwem lub egzotycznym akcentem. Pytanie to może kryć w sobie dużo więcej, niż ciekawość ewentualnego pracodawcy. Jednak (niezależnie od intencji, które się za nim kryją) jest ono niezgodne z prawem. Nie jesteś zobowiązany do ujawniania jakichkolwiek informacji o swoim pochodzeniu. W końcu to twoje kwalifikacje i doświadczenie, a nie etniczna lub narodowa, przynależność powinny decydować o twojej przydatności jako kandydata. Musisz jednak uważać na słowa, które zostaną użyte do sformułowania tego pytania - pracodawcy mają prawo pytać o twoją zdolność do pracy w konkretnym kraju. Jeśli jednak padnie ono bezpośrednio, warto podkreślić swój status osoby zdolnej do wykonywania danej pracy, niezależnie od narodowości.

Jest to bardzo dziwne pytanie i czasami trudno zrozumieć, jakie ma ono znaczenie w kontekście zawodowym. Istnieje jednak dobry powód, dlaczego jest ono zabronione - przepisy chroniące leczących się alkoholików np. Amerykańska Ustawa o Niepełnosprawnych z 1990 roku (lub brytyjski Disability Equality Act z 2010 roku). Zgodnie z ich postanowieniami zresocjalizowani alkoholicy nie muszą ujawniać żadnych informacji dotyczących ich choroby. Podobne zasady dotyczą również osób używających innych, uzależniających substancji. Dlatego też wiele firm, nie mogąc pytać o te sprawy bezpośrednio, przeprowadza wyrywkowe testy alkoholowe i narkotykowe w miejscu pracy.

Jest to, podobnie jak pytanie o orientację seksualną, jedno z najgorszych pytań, jakie może paść podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Istnieją wprawdzie jasne motywacja, dla których pracodawca chciałby zdobyć podobne informacji (np. w kontekście problemów przy ustalaniu harmonogramów pracy lub urlopów wakacyjnych i świątecznych). Nie jest to właściwy sposób na ich uzyskiwanie. Zamiast tego rekruter powinien zapytać, czy istnieją jakieś dni lub dłuższe okresy, w których kandydat nie będzie dostępny w pracy. Na tak sformułowane pytanie trzeba odpowiedzieć uczciwie. Możemy jednak odmówić ujawnienia swoich przekonań religijnych lub poglądów politycznych.

Dla niektórych ludzi może być to wyjątkowo osobiste i nadwrażliwe pytanie, dlatego raczej nie powinno pojawić się podczas profesjonalnej rozmowy. Jest ono również niezgodne z prawem, w myśl licznych aktów prawnych zakazujących dyskryminację osób niepełnosprawnych fizycznie. Przepisy te chronią również osoby, których blizny i niedoskonałości ciała mogą doprowadzić do nierównego traktowania ich w oczach pracodawcy. Kandydaci nie są zobowiązani do udzielania jakichkolwiek informacji dotyczących takich cech fizycznych - nie muszą nawet potwierdzić informacji uzyskanych przez pracodawcę. W przypadku pojawienia się podobnego pytania, wystarczy powiedzieć, że jest to problem, o którym nie chcemy rozmawiać, ponieważ czujemy się z tym nieswojo.

Kraje zachodnie coraz częściej wprowadzają rygorystyczne przepisy, dotyczące równości płci w miejscu pracy. Nielegalne podczas rozmowy kwalifikacyjnej są wszelkie bezpośrednie pytania, które odnoszą się do płci lub zakładają różnicę w postrzeganiu płci przez kandydatów i kandydatki. Z tego właśnie powodu rekruter nie może zapytać, co kandydat myśli o zarządzaniu lub pracy w zespole złożonym z osób konkretnej płci. Zmusza ich to bowiem do komentarzy, które potraktowane być mogą jako aroganckie lub potencjalnie obraźliwe, zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet.