Biegunka

Jeśli twój smyk przez ostatnie kilkanaście godzin oddał 3 (lub więcej) płynne lub półpłynne stolce (dzieci karmione piersią mogą robić rzadkie kupki po każdym "posiłku" i to jest normalne!) albo w jego kupce zauważyłaś domieszkę krwi lub ropy, oznacza to tylko jedno: szkrab ma biegunkę. Nie dość, że jest ona męcząca, to może także doprowadzić do niebezpiecznego dla zdrowia dziecka odwodnienia. Radzimy, co zrobić, by szybko złagodzić objawy rozwolnienia, w jaki sposób nie dopuścić do przykrych konsekwencji (np. odparzeń) oraz szybko poprawić samopoczucie malca.

Co ją wywołuje?

Dolegliwości ze strony układu pokarmowego u maluszka może powodować wiele czynników. Wśród nich najczęstsze to:

• Alergia i nietolerancja pokarmowa - przy nietolerancji określonych produktów spożywczych biegunka ma co prawda łagodny przebieg, ale występuje za każdym razem, gdy dziecko zje uczulający go pokarm. Najczęstszą przyczyną niestrawności jest nietolerancja laktozy, czyli cukru zawartego w mleku.

• Rotawirusy - lekarze są zdania, że powodują około 70-80 procent wszystkich biegunek u małych dzieci. Są to mikroorganizmy, które szerzą się wyjątkowo łatwo. Maluchy zakażają się drogą kropelkową lub pokarmową - przez brudne ręce.

• Zakażenia bakteryjne - najczęściej obserwowane latem. Powodują je pałeczki Salmonella oraz E. Coli.

• Kuracja antybiotykowa - na biegunkę cierpi co trzecie dziecko leczone antybiotykami. Leki te, pomagając zwalczyć chorobotwórcze drobnoustroje, niszczą też naturalną florę bakteryjną jelit, co prowadzi do problemów z trawieniem.

• Infekcje oraz choroby, które przebiegają z gorączką - często zdarza się, że malec ma rozwolnienie podczas anginy lub zapalenia ucha.

• Błędy żywieniowe - czasami przyczyna dolegliwości może być banalna, np. brzdąc popije szklanką mleka kanapkę ze świeżym ogórkiem albo zje zbyt dużo owoców (zwłaszcza śliwek), otrębów lub warzyw. Produkty te mają bardzo dużo błonnika, który działa jak środek przeczyszczający.

• Pasożyty - zwykle są to lamblie, którymi maluch może zakazić się poprzez zjedzenie skażonego pokarmu lub wypicie surowej wody.

• Ząbkowanie - szkrab wkłada wówczas do buzi różne przedmioty i ma kontakt z bakteriami, które mogą podrażnić jego układ pokarmowy.

Uwaga na...

Jednym z najgroźniejszych następstw biegunki, a zarazem najczęstszą przyczyną leczenia szpitalnego najmłodszych dzieci jest odwodnienie (czyli zbyt mała ilość płynów w organizmie). Wraz z płynnym stolcem malec traci bowiem duże ilości wody i soli mineralnych. Krew ulega wówczas zagęszczeniu, spada ciśnienie i może dojść do niedokrwienia m.in. nerek, oraz wątroby. Im mniejsze dziecko, tym szybciej narastają zaburzenia i tym są groźniejsze. Jak zatem rozpoznać pierwsze objawy odwodnienia? Maluch będzie coraz mniej siusiał, zacznie płakać bez łez, jego usta będą suche i spierzchnięte, a skóra - sucha i mało elastyczna. Z godziny na godzinę szkrab będzie robił się też coraz bardziej apatyczny. Jeśli chcesz szybko sprawdzić, czy twoje dziecko nie jest przypadkiem odwodnione, kciukiem oraz palcem wskazującym chwyć fałd skóry na brzuszku. Gdy go puścisz, powinien się szybko rozprostować. Jeśli nie, malec ma początki odwodnienia i trzeba niezwłocznie pójść z nim do lekarza. U niemowlęcia alarmującym sygnałem, który świadczy o groźnym odwodnieniu, jest też zapadnięte ciemiączko. Pamiętaj, że jeśli biegunce u malucha towarzyszą także wymioty, odwodnienie narasta w lawinowym tempie.

Dużo napojów

Podstawowym zadaniem podczas biegunki jest utrzymywanie właściwego poziomu płynów w organizmie malucha. Chore dziecko powinno wypijać około 3/4 szklanki płynu na kilogram masy ciała na dobę. Do picia najlepiej podawaj brzdącowi:

• doustne płyny nawadniające, np. Floridral (zawiera dodatek bakterii probiotycznych), Orsalit (obydwa preparaty są dostępne bez recepty) lub Gastrolit (wydawany na receptę);

• zupkę marchwiową lub kleik marchwiowo-ryżowy HiPP ORS 200 (dostępny w aptekach bez recepty);

• przegotowaną oraz lekko osoloną wodę; l słabą herbatkę lub rumianek;

• kompot z jabłek.

Jeśli jeszcze karmisz malca piersią, jak najczęściej go do niej przystawiaj. Brzdącowi karmionemu mlekiem modyfikowanym, przez 3-4 godziny często podawaj picie, po czym wróć do normalnego podawania butelki z mlekiem. W przypadku starszego dziecka zrób około 4-godzinną przerwę w jedzeniu i w tym czasie podawaj malcowi jak najwięcej płynów, a następnie zaproponuj potrawę z jego codziennego menu i namawiaj do dalszego, częstego picia. Jeśli brzdąc wymiotuje, wszystkie płyny podawaj lekko schłodzone (ciepłe mogą nasilać wymioty) i małymi porcjami. Najlepiej 2-3 łyżeczki co 5-10 minut.

Nasza rada: Nie dawaj malcowi do picia klarownych soków owocowych, mleka krowiego oraz napojów gazowanych. Niegazowana woda mineralna lub ewentualnie cola pozbawiona gazu (ale nie w wersji "light", bo ta zawiera szkodliwy dla dzieci aspartam) są dozwolone tylko w sytuacji, gdy brzdąc nie chce wypić absolutnie niczego innego.

U lekarza

Jeśli dziecko odmawia picia, pojawią się jakiekolwiek inne, niepokojące symptomy (np. gorączka) lub zauważysz objawy odwodnienia, jak najszybciej powinnaś skonsultować się z lekarzem. Zbada on, czy szkrab rzeczywiście jest odwodniony i spróbuje ustalić, co jest powodem dolegliwości. Aby zapobiec odwodnieniu, zaleci doustne podawanie płynów zawierających sole mineralne lub/i leków na powstrzymanie biegunki, np. Smecty. Zapewne przepisze maluchowi również probiotyki (np. Trilac, Lacidofil, Enterol, Lakcid), które dzięki temu, że przywracają prawidłową florę bakteryjną w jelitach, mogą znacząco skrócić czas trwania dolegliwości.

W przypadku podejrzenia infekcji jelit, lekarz może zlecić badanie kału, aby wykryć mikrob będący jej przyczyną. Jeśli biegunkę wywołały bakterie, konieczne może okazać się podanie dziecku antybiotyku. Jeśli nie da się ustalić przyczyn dolegliwości trawiennych, pediatra skieruje dziecko na dalsze badania, np. USG układu pokarmowego.

Dbaj o higienę

Chory brzdąc wymaga specjalnej pielęgnacji. Najważniejsza jest higiena jego krocza. Ponieważ częste oddawanie stolców podrażnia odbyt dziecka, za każdym razem po zrobieniu kupki należy delikatnie umyć malcowi pupę ciepłą wodą i mydłem. Po osuszeniu warto posmarować ją kremem przeciw odparzeniom. Dzięki temu możesz zapobiec powstaniu na skórze odparzeń, o co podczas biegunki wyjątkowo łatwo.

Magdalena Kowalska, konsultacja: lek. med. Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra z Instytutu Matki i Dziecka.