Jak przyjmować leki przeciwbólowe?
To, że są dostępne bez recepty, nie oznacza, że wolno nam łykać je bez ograniczeń. Gdy coś nas boli, zwykle bierzemy środek, który akurat mamy pod ręką. Zapominamy o czytaniu ulotki, choć tam znajduje się „instrukcja obsługi” danego leku. To z niej dowiemy się m.in., jaki jest główny składnik naszego preparatu. Najbardziej popularne to: paracetamol, ibuprofen oraz kwas acetylosalicylowy (aspiryna). Wszystkie likwidują ból, obniżają gorączkę, a dwie ostatnie substancje dodatkowo działają przeciwzapalnie. Każdą z nich należy jednak nieco inaczej stosować, by nam pomogła, a nie zaszkodziła. Przedstawiamy krótki poradnik, dzięki któremu poznasz ważne zasady przyjmowania leków.
Paracetamol odcina informację o bólu, która płynie do mózgu. W ten sposób znieczula nas, ale nie likwiduje źródła dolegliwości. To dlatego często zdarza się, że już po kilku godzinach od wzięcia tabletki ból wraca. Leki, w których znajdziesz tę substancję, to np. Apap, Paracetamol, Codipar, Gripex, Fervex.
Na co pomaga? Zwalcza gorączkę, ból głowy, bóle miesiączkowe, bóle mięśni, stawów, zębów, nerwobóle (np. w okolicach pleców).
Jak działa na żołądek? Paracetamol nie zmniejsza odporności śluzówki żołądka na działanie soków trawiennych. Mogą go więc stosować (pod kontrolą lekarza) osoby chorujące na wrzody żołądka i dwunastnicy.
Jak działa na wątrobę? Lek jest przerabiany w wątrobie, dlatego jeśli niewłaściwie go stosujemy, może ją uszkodzić.
Plusy: Mogą go przyjmować nadciśnieniowcy, astmatycy i cukrzycy, a także (po konsultacji z lekarzem) kobiety w ciąży. Lek nie zaburza krzepnięcia krwi.
Minusy: Bardzo łatwo go przedawkować, uszkadzając wątrobę. Można go stosować nie dłużej niż 5 dni. Wchodzi w interakcje z większością leków przeciwwirusowych.
UWAGA! Jest niewskazany dla alkoholików i jako środek na kaca. Zarówno paracetamol, jak i alkohol przetwarzane są w wątrobie. Gdy zadziałają wspólnie, ich toksyczne działanie może spowodować nieodwracalne szkody w tym narządzie.
Jest to lek, który zmniejsza nasilenie bólu (podobnie jak paracetamol), a dodatkowo usuwa przyczynę bólu, czyli stan zapalny. W aptece kupisz oparte na ibuprofenie: Ibuprom, Nurofen, Ibum, Ibupar.
Na co pomaga? Uśmierza bóle reumatoidalne, miesiączkowe, głowy, zębów, bóle po urazach, obniża gorączkę.
Jak działa na żołądek? Jest przyswajany w żołądku, dlatego może wywołać podrażnienie jego śluzówki. Z tego powodu nie jest zalecany osobom ze skłonnością do wrzodów. Przedawkowanie może wywołać krwawienie z przewodu pokarmowego.
Jak działa na wątrobę? Nie ma tak negatywnego wpływu jak paracetamol.
Plusy: działa już po 15 minutach od podania, na 6–8 godzin uśmierzając ból i obniżając gorączkę (większość leków działa dopiero po 30–60 minutach).
Minusy: nie wolno go przyjmować przy chorobie wrzodowej i w III trymestrze ciąży. Trzeba też zachować ostrożność przy astmie, niewydolności nerek i serca.
UWAGA! Nigdy nie należy łączyć go z innymi lekami działającymi przeciwzapalnie.
Substancja ta należy do tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) – podobnie jak ibuprofen. Wchodzi w skład popularnych leków, takich jak m.in. Aspirin, Etopiryna, Polopiryna, Upsarin.
Na co pomaga? Działa przeciwgorączkowo, na bóle mięśni, stawów (także reumatyczne), głowy oraz zębów.
Jak działa na żołądek? Jest wchłaniany w żołądku i osłabia odporność jego błony śluzowej na działanie soków trawiennych, dlatego nie mogą go stosować osoby cierpiące na wrzody.
Jak działa na wątrobę? Jest dla niej stosunkowo bezpieczny, dlatego (w przeciwieństwie do paracetamolu) można po niego sięgnąć, jeśli poprzedniego dnia piliśmy alkohol.
Plusy: Działa po 15–30 minutach od zażycia, efekt utrzymuje się przez 4–6 godzin. Przy długotrwałym stosowaniu ma również działanie przeciwzakrzepowe – hamuje zdolność płytek krwi do tworzenia skrzepów. Małe dawki kwasu acetylosalicylowego stosuje się przy zawale serca, chorobie wieńcowej, udarze mózgu.
Minusy: Nie można go stosować w czasie miesiączki, przy zaburzeniach krzepliwości krwi i chorobach krwotocznych. Należy także zachować ostrożność m.in. przy przewlekłych chorobach układu oddechowego i katarze alergicznym.
UWAGA! Jeżeli planujemy poddanie się operacji, tydzień wcześniej trzeba odstawić lek, by płytki krwi odzyskały zdolność łatwego krzepnięcia.
Co robić, gdy w krótkim czasie od wzięcia pierwszego leku ból powraca? Sprawdź, czy możesz wziąć drugą dawkę (np. paracetamol skutecznie działa, gdy zdrowa dorosła osoba przyjmie 1000 mg, czyli dwie tabletki po 500 mg, tylko raz na 4-8 godzin).
Zawsze dokładnie sprawdź w dołączonej ulotce lub na opakowaniu leku, jaka jest jego substancja czynna i nie przyjmuj środków o różnych nazwach, a tej samej substancji czynnej, np: 1 tabletka nurofenu 200 mg oraz 1 tabletka ibupromu 200 mg to razem 400 mg ibuprofenu! Zdrowa osoba dorosła może przyjąć taką dawkę tylko raz w ciągu 4-8 godzin.
Leki, które mają w nazwie słowo forte, max czy duo, zawierają większą, najczęściej maksymalną (400 mg) dawkę substancji czynnej, którą można przyjąć tylko raz na 4-8 godz.
Gdy odczuwamy silny ból, często od razu łykamy dwie tabletki, a czasem więcej. To wcale nie oznacza, że szybciej poczujemy się lepiej! Każdy lek ma bowiem tzw. efekt pułapowy. Po przekroczeniu dawki maksymalnej, właściwej dla danego preparatu, lek już silniej nie zadziała, nawet jeśli weźmiemy kolejne tabletki. Zwiększymy natomiast ryzyko działań niepożądanych.
Z badań prowadzonych w Polsce przez agencję Synovate wynika, że około 1 mln 300 tysięcy dzieci od 6 do 12 lat dostaje leki przeciwbólowe dla dorosłych. Mają więcej substancji aktywnej niż preparaty dla dzieci i stwarzają duże ryzyko przedawkowania. Zdarza się też, że matki dzielą tabletkę i podają dziecku połowę – lek pozbawiony w ten sposób powłoki ochronnej, zamiast rozpuszczać się dopiero w żołądku, podrażnia przełyk, a gorzki smak zniechęca malucha do leczenia.
Dzieciom do 6. roku życia, które mogą mieć problem z przełknięciem tabletki, należy podawać przeznaczone dla nich leki w zawiesinie. Mają odpowiednią dawkę substancji aktywnej i są słodkie, a dołączone dozowniki lub łyżeczki ułatwiają odmierzenie właściwej ilości płynu.
Dzieci powyżej 6. roku życia mogą łykać małe tabletki lub kapsułki dla tej grupy wiekowej.
Osobom przed 12. rokiem życia nie wolno podawać leków z kwasem acetylosalicylowym, które mogą wywołać groźny dla życia zespół Reye’a.
Ibuprofen i paracetamol są uznawane za najbezpieczniejszy dla dzieci. Ból i gorączka zwykle wiąże się u nich ze stanem zapalnym, więc lepiej wybrać lek, który działa nie tylko przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, ale i przeciwzapalnie.
