Stare drzewa mają ogromny wpływ na środowisko. Pomagają przystosować się do zmian klimatu
Ich majestat od wieków fascynuje ludzi. W wielu kulturach były otaczane kultem, stawały się bohaterami podań i legend. Także dziś stare drzewa są przez miłośników przyrody otaczane szczególnym szacunkiem. Nowe badanie naukowe pokazało, że zdecydowanie na ten szacunek zasługują, bo odgrywają ogromną rolę w przyrodzie - mają kolosalny wpływ na zdolność całej populacji do przystosowania się do szybko zmieniającego się środowiska.
Stare drzewa. Badania nad ich wpływem na środowisko
Od dawna wiadomo, że stare drzewa oddają nieocenione "usługi" dla ekosystemu - są siedliskiem dla innych zwierząt i roślin, nierzadko zagrożonych gatunków, pochłaniają nieproporcjonalnie dużą ilość dwutlenku węgla w porównaniu z młodszymi drzewami. Okazuje się jednak, że wyjątkowo sędziwe okazy - 10 do 20 razy starsze niż przeciętne drzewo w danym lesie - mają ogromne znaczenie dla genetycznej różnorodności i zdrowia otaczającej je populacji.
Napisał o tym dr Chuck Cannon, dyrektor Centrum Nauki o Drzewach przy Morton Arboretum w Lisle w stanie Illinois, w lutowym wydaniu periodyku "Nature Plants". W tekście opisał wynik badań, które prowadził wraz ze swoimi współpracownikami. Dr Cannon stwierdził, że wiekowe drzewa są swego rodzaju ewolucyjnym rezerwuarem dla całego ekosystemu.
Zbadaliśmy wzorce demograficzne pojawiające się w starych lasach na przestrzeni tysięcy lat i zauważyliśmy, że pewne nieliczne drzewa jakby wygrały los na ewolucyjnej loterii życia. Osiągnęły wiek znacznie przewyższający przeciętną długość życia drzew danego gatunku, dzięki czemu stały się łącznikiem pomiędzy wielusetletnimi cyklami środowiskowymi. W naszych modelach badawczych te rzadkie, wiekowe drzewa okazują się kluczowe dla długoterminowej zdolności adaptacyjnej lasu, ponieważ znacznie poszerzają czasową rozpiętość różnorodności genetycznej populacji
Stare drzewa. Związek ze zmianą klimatu
Badacze twierdzą, że inaczej niż np. u ludzi, drzewa umierają nie ze starości, lecz raczej w wyniku niekorzystnego oddziaływania środowiska. Wyjątkowo stare drzewa, które w warunkach modelowych stanowią mniej niż 1 proc. populacji, są wyjątkowo cenne dla genetycznej i biologicznej różnorodności całej populacji lasu, ponieważ zdołały przetrwać różne zmiany warunków środowiska na przestrzeni setek a nawet tysiąca lat. I przekazują w swoją odporność w genach kolejnym pokoleniom. Dlatego postępujący proces wylesiania we wszystkich strefach klimatycznych, a zwłaszcza niszczenie starych naturalnych lasów może prowadzić do tego, że lasy będą wymierać jeszcze szybciej.
Modele naukowe dowodzą, że maksymalny wiek, jaki mogą osiągnąć drzewa, jest ściśle powiązany z przeciętną przeżywalnością drzew w danej populacji. Zatem im krócej, za sprawą zmian klimatycznych, żyje większość drzew, tym mniejsza lub nawet zerowa jest szansa na to, że któreś z nich osiągnie ponadprzeciętny wiek.
Gdy wycinamy stare i wiekowe drzewa, na zawsze tracimy ich genetyczne i fizjologiczne dziedzictwo, a także wyjątkowe siedliska przyrodnicze
Autorzy badania podkreślają, że chociaż rewitalizacja lasów i sadzenie drzew są ważne dla poprawy zarówno lokalnego, jak i globalnego środowiska, to stare drzewa są unikalnym zasobem przyrodniczym, którego nie można odtworzyć. Dlatego powinny być bezwzględnie chronione.
***
Zobacz również: