Atopowa skóra latem

1. Często mówi się, że słońce ma dobroczynny wpływ na skórę atopową. Czy jednak zawsze tak jest, że objawy choroby zmniejszają się lub całkiem zanikają pod wpływem promieni słonecznych?

Od dawna wiadomo, że umiarkowane słońce ma korzystny wpływ na skórę atopową i łagodzi objawy AZS. Tylko u niewielkiego odsetka pacjentów z AZS obserwuje się pogorszenie stanu skóry pod wpływem ultrafioletu. Promieniowanie ultrafioletowe jest wykorzystywane w leczeniu AZS metodą fototerapii. Jednakże zawsze należy pamiętać o konieczności zabezpieczenia skóry przed ekspozycją na słońce, kremem z filtrem UV. U osób z atopowym zapaleniem skóry najlepiej wykorzystać do tego filtry mineralne, które mają niższe ryzyko podrażnienia.

2. Jak wyglądają objawy alergii na słońce?

Alergia na słońce to problem skórny w żaden sposób nie związany z atopią. Pojawia się wiosną, kiedy pierwsze promienie słońca są już bardzo intensywne, a skóra jeszcze nie zdążyła się do niego przyzwyczaić. Najczęstszym objawem uczulenia na słońce jest drobna, bardzo swędząca wysypka lub zaczerwienienie skóry z towarzyszącymi bąblami, jak po oparzeniu pokrzywą. Należy pamiętać także o możliwości wystąpienia pod wpływem ultrafioletu w połączeniu z niektórymi substancjami chemicznymi (używanymi do produkcji środków czystości, kosmetyków, leków) reakcji fotoalergicznych lub fototoksycznych.

3. Jak zatem zadbać o atopową skórę latem? Szczególnie chodzi o skórę dziecka. Czym ją smarować i jak chronić przez poparzeniem?

Pacjenci z atopowym zapaleniem skóry mają bardzo suchą skórę, czego konsekwencją jest nadmierne napięcie skóry i nasilony świąd, ale również nadwrażliwość na zabiegi higieniczne, pot i niektóre tkaniny (wełna). Utrzymanie prawidłowej funkcji skóry jako bariery jest jednym z głównych zadań w leczeniu atopowego zapalenia skóry. W zabiegach higienicznych należy unikać stosowania detergentów i odtłuszczonych preparatów pielęgnacyjnych. Niezwykle szkodliwe dla skóry są mydła o odczynie zasadowym, które niszczą "kwaśny płaszcz lipidowy" skóry. Lepiej tolerowane są mydła o pH obojętnym. Nawodnienie warstwy rogowej naskórka jest jednym z najważniejszych aspektów terapii. Przywraca się w ten sposób jego funkcje jako naturalnej bariery, co jest podstawą skuteczności dalszego postępowania terapeutycznego oraz pomaga zminimalizować szkodliwy wpływ środowiska zewnętrznego na skórę. Bardzo korzystny efekt wywierają preparaty nawilżające i natłuszczające (emolienty), szczególnie, jeżeli są stosowane bezpośrednio (w ciągu 3 minut) po kąpieli (trwającej nie dłużej niż 25 do 30 minut). Większą skuteczność mają maści, gdyż silniej działają okluzyjnie, lecz są kłopotliwe w użyciu. Jeśli pacjent stosuje emulsje to powinien je nakładać trzy lub cztery razy dziennie, lub tak często jak skóra staje się sucha. Emolienty przywracają skórze funkcję naturalnej bariery. Mogą mieć różną postać: emulsji, płynu do kąpieli, żelu pod prysznic, kremu lub mydła. Odtwarzają one płaszcz lipidowy skóry, zapobiegają utracie wody, powodują wzrost jej elastyczności i zmniejszają uczucie swędzenia. Najczęściej dla skóry atopowej polecane są emolienty zbudowane na bazie olejów mineralnych. Poza typową pielęgnacją skóry atopowej, w okresie letnim należy pamiętać o ochronie zabezpieczającej przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe, czyli o kremach z filtrem UV. U osób z atopowym zapaleniem skóry najlepiej wykorzystać do tego filtry mineralne, które mają niższe ryzyko podrażnienia.

4. Czy istnieją jakieś szczególnie rekomendowane miejsca na wakacyjny wyjazd dla osób cierpiących na AZS?

Podstawą leczenia w tej chorobie jest eliminacja alergenów i odpowiednia pielęgnacja skóry. Poza miejscową i ogólną terapią, czasami korzystne bywa leczenie klimatyczne w górach lub nad morzem. Bardzo dobry efekt terapeutyczny uzyskuje się poprzez połączenie działania ultrafioletu z pozytywnym działaniem na skórę wody morskiej. Z tego powodu dzieciom z atopowym zapaleniem skóry zaleca się wakacyjne wyjazdy nad morze.

5. Czy dziecko z AZS może w czasie wakacji uprawiać jakieś sporty? Czy dozwolone są np. kąpiele w morzu, czy hotelowym basenie?

Teoretycznie nie ma przeciwwskazań do uprawiania sportu przez osoby chore na atopowe zapalenie skóry. Należy jednak pamiętać, iż pot jest bardzo istotnym czynnikiem podrażniającym skórę i zaostrzających objawy AZS, a każdy wysiłek fizyczny może powodować jego nadmierne wytwarzanie. Podobny problem wiąże się z chlorowaną wodą basenową. Bardzo często dochodzi do nasilenia dolegliwości w wyniku kontaktu z chlorem na basenie. Z tego powodu poleca się dla osób z AZS baseny z wodą ozonowaną. Jako bardzo istotny element profilaktyki zaleca się po korzystaniu z basenu dokładne umycie skóry preparatem zawierającym emolient oraz intensywne jej natłuszczenie. Słona woda może mieć bardzo korzystny wpływ na skórę atopową, pod warunkiem, że nie występują na niej aktywne zmiany skórne, szczególnie wydrapania. W tym przypadku najpierw, przed korzystaniem z kąpieli morskich należy zastosować intensywną terapię przeciwuczuleniową i przeciwzapalną.

7. O czym obowiązkowo powinien pamiętać atopik lub rodzice dziecka z AZS przed wakacyjnym wyjazdem? Czego należy bezwzględnie unikać, a z czym można sobie pozwolić na odrobinę szaleństwa?

Wakacje osoby z atopowym zapaleniem skóry powinny być bardzo starannie zaplanowane. Przede wszystkim należy w wyborze miejsca i sposobu wypoczynku uwzględnić konieczność eliminacji alergenów z otoczenia pacjenta. Powinno się usunąć alergeny kontaktowe i substancje drażniące, takie jak: konserwanty, środki zapachowe, środki czyszczące, mydła, rozpuszczalniki i wełniane ubrania. Ogromne znaczenie ma utrzymanie właściwej temperatury i wilgotności w pomieszczeniach. Niezwykle ważne jest także wyeliminowanie kurzu, roztoczy i pleśni z otoczenia pacjenta poprzez odpowiednie urządzenie mieszkania: unikanie przedmiotów gromadzących kurz oraz kwiatów doniczkowych (źródło pleśni). Częstym czynnikiem drażniącym skórę atopową jest sierść i nabłonek zwierząt, z tego względu pacjent z atopowym zapaleniem skóry nie powinien przebywać ze zwierzętami futerkowymi. Bardzo istotnym elementem pogarszającym przebieg atopowego zapalenia skóry jest niewłaściwa dieta. Szacuje się, iż w tej grupie ponad 50% pacjentów ma nadwrażliwość na różne pokarmy, takie jak jajka, mleko, soja, orzechy, ryby, skorupiaki. Z tego powodu zawsze przy wyborze miejsca wypoczynku należy uwzględnić możliwość stosowania diety.

8. Czy kąpieli słonecznych można zażywać również w czasie leczenia AZS? Czy istnieje przeciwwskazanie podczas stosowania preparatów zawierających jakichś konkretny składnik?

Niektóre leki stosowane w leczeniu atopowego zapalenia skóry nie powinny być stosowana w połączeniu ze słońcem. W tej grupie znajdują się między innymi preparaty immunomodulujące nowej generacji, takie jak takrolimus i pimekrolimus. Obecnie są one często stosowane u dzieci ze względu na wysoką skuteczność i duże bezpieczeństwo terapii.

9. Czy są zatem bezpieczne preparaty, które lecząc nie powodują dodatkowych skutków ubocznych pod wpływem promieniowania słonecznego?

Oczywiście, istnieje wiele preparatów, które w okresie letnim mogą być bezpiecznie stosowane w terapii AZS. W tej grupie znajdują się leki przeciwhistaminowe, miejscowe preparaty glikokortykosteroidowe oraz dermoterapeutyki i dermokosmetyki.

10. Co bezwzględnie powinno znaleźć się w bagażu podróżnika zmagającego się z AZS?

Przede wszystkim należy pamiętać o właściwym doborze kosmetyków - zabrać swój wypróbowany wcześniej zestaw preparatów pielęgnacyjnych przeznaczonych dla skóry atopowej. Ważne jest także zabezpieczenie się w podstawowe leki, które stosujemy w okresach zaostrzeń zmian skórnych zgodnie z zaleceniem naszego dermatologa. Bardzo przydatne w okresie wakacji mogą być dermoterapeutyki, które wykazują wysoką skuteczność przy dużym bezpieczeństwie terapii.

11. W jaki sposób przygotować skórę przed jesienią i zimą, czyli okresem, kiedy objawy atopowego zapalenia skóry wyjątkowo się nasilają?

Szczególnie trudnym okresem dla osób ze skórą wrażliwą jest zima. W tym czasie skóra narażona jest nie tylko na działanie mrozu, wiatru oraz gwałtownych zmian temperatur, lecz także suchego powietrza związanego z działaniem kaloryferów. Poza intensywnym nawilżeniem, należy w tym okresie pamiętać o zabezpieczeniu skóry natłuszczającym preparatem stanowiącym naturalną barierę ochronną. Cera sucha i wrażliwa jest pozbawiona jakiejkolwiek warstwy ochronnej. Narażone na utratę elastyczności i odwodnienie, wymagają stosowania preparatów półtłustych, odżywczych, ale nie za ciężkich, gdyż te mogą w niewystarczający sposób nawilżać tworząc jedynie warstwę okluzyjną na powierzchni skóry.