Co dają szczepienia twojemu dziecku?

Niektórym rodzicom może się wydawać, że choroby, na które się powszechnie szczepi dzieci są już tak rzadkie, że nie ma potrzeby narażać dziecka na dyskomfort i ból związany ze szczepieniem. Jeszcze inni sądzą, że lepiej jest, by dziecko przechorowało daną chorobę i w ten sposób uzyskało odporność, nie ryzykując możliwych działań niepożądanych szczepionki. Jak się odnaleźć wśród sprzecznych opinii? Warto odnieść się do wiarygodnych źródeł, by rozwiać wszystkie wątpliwości.

Szczepienia zapewniają twojemu dziecku ochronę przed wieloma groźnymi chorobami i ich powikłaniami. To nieprawda, że ze względu na rzadsze występowanie niektórych chorób można zaniechać szczepień. Bynajmniej decyzja taka nie należy do ciebie! O odstąpieniu od określonego szczepienia decydują odpowiednie władze sanitarno -epidemiologiczne i Światowa Organizacja Zdrowia, dopiero gdy przez odpowiednio długi czas na całym świecie nie wystąpią zachorowania na daną chorobę zakaźną. Tylko dzięki masowym szczepieniom dużego odsetka dzieci jest możliwe zmniejszenie częstości występowania danej choroby i eliminacja bakterii lub wirusa ze środowiska.

Wszystkie szczepionki przed dopuszczeniem ich do stosowania zostały dokładnie przebadane, możesz mieć pewność, że są bezpieczne dla twojego dziecka. Swego czasu pojawiły się w prasie doniesienia o związku szczepionki przeciw różyczce, odrze i śwince (MMR) z występowaniem autyzmu u dzieci.

Jednak na podstawie gruntownych badań udowodniono, że nie ma takiego związku i szczepionka może być bezpiecznie stosowana u dzieci. O prawdopodobnym powiązaniu zjawisk - szczepienia przeciw MMR i rzekomego wpływu szczepionki na wystąpienie autyzmu u dziecka zdecydował zapewne fakt, że zarówno szczepienie, jak i ujawnienie się choroby mają miejsce w podobnym przedziale wiekowym.

Szczepionki zawierają zabite lub żywe, lecz osłabione (niezdolne do wywołania pełnoobjawowej choroby) patogeny lub elementy wchodzące w ich skład. Po ich wstrzyknięciu lub podaniu doustnym stymulują one układ odpornościowy dziecka do produkcji przeciwciał i komórek odpornościowych, ale nie wywołują objawów choroby.

W większości przypadków sama choroba, a w większym stopniu nawet jej powikłania stwarzają duże ryzyko dla dziecka. Niektóre z nich mogą doprowadzić do zgonu dziecka. Z kolei działania niepożądane szczepionki to najczęściej reakcje miejscowe o łagodnym przebiegu, ustępujące w ciągu kilku dni. Najczęściej występujące niepożądane odczyny poszczepienne to gorączka oraz zaczerwienie, obrzęk i ból w miejscu wstrzyknięcia.

Poważne działania niepożądane występują bardzo rzadko i zwykle wiążą się z podaniem żywych szczepionek, odpowiedzią na zabite pałeczki krztuśca lub reakcją alergiczną na niektóre składniki szczepionki. W przypadku ich wystąpienia koniecznie zgłoś to jak najszybciej lekarzowi. Do poważnych niepożądanych odczynów poszczepiennych zalicza się:

• Wystąpienie w ciągu 30 min po szczepieniu objawów natychmiastowej reakcji uczuleniowej (omdlenia, utraty przytomności, problemów z oddychaniem, reakcji skórnych - bąbli pokrzywkowych lub rumienia uogólnionego).

• Wystąpienie w ciągu 2 dni po szczepieniu: wysokiej gorączki (> 40 stopni), trudnego do ukojenia płaczu/ krzyku trwającego min. 3 godziny, drgawek, znacznego zmniejszenia napięcia mięśni lub utrudnionego kontaktu z dzieckiem.

Poniżej znajdziesz krótki opis chorób i ich groźnych następstw, którym skutecznie można zapobiegać poprzez szczepienia.

Szczepienia obowiązkowe:

• WZW B (wirusowe zapalenia wątroby typu B) - szczepienie chroni przed wirusowym zapaleniem wątroby, a tym samym uszkodzeniem narządu. Wirusowe zapalenie wątroby typu B może prowadzić do marskości wątroby, jest też czynnikiem rozwoju raka wątroby w przyszłości. Pierwszą dawkę szczepionki podaje się już w pierwszej dobie życia dziecka.

Gruźlica - szczepionkę podaje się tylko raz, chroni ona przed ciężkimi postaciami choroby - przed postacią uogólnioną gruźlicy, gruźlicą płuc i gruźlicą opon mózgowo - rdzeniowych.

Błonica - to ciężka choroba bakteryjna, w przebiegu której dochodzi do zapalenia krtani i znacznego utrudnienia oddychania, mogącego prowadzić nawet do uduszenia. Błonica może też uszkodzić serce i układ nerwowy. Mimo zastosowania prawidłowego leczenia 10-20% chorych dzieci umiera!

• Tężec - na zakażenie laseczką tężca człowiek jest narażony przez całe życie. Przetrwalniki tej bakterii dostają się do organizmu człowieka przez zabrudzenie uszkodzonej skóry. Tężec jest ciężką chorobą, w której dochodzi do silnych skurczów mięśni, drgawek, zaburzeń oddychania i przytomności. Mimo leczenia nawet do 50% chorych umiera na tężec!

• Krztusiec - jest poważna chorobą bakteryjną przebiegającą z charakterystycznym napadowym kaszlem. Napady kaszlu są bardzo silne, kończą się silnym wdechem. U młodszych dzieci mogą wystąpić bezdechy i groźne powikłania - zapalenie płuc i uszkodzenie mózgu z powodu niedotlenienia. U niemowląt krztusiec może doprowadzić do śmierci.

• Odra - jest wirusową chorobą zakaźną. Przebiega z gorączką i charakterystyczną, grubo plamistą wysypką. W jej przebiegu może pojawić się zapalenie spojówek i światłowstręt. Choroba ma zwykle przebieg łagodny (z wyjątkiem dzieci do 5 roku życia, u których przebieg jest zwykle ciężki), znacznie poważniejsze są powikłania, które pojawiają się u niektórych dzieci. Wśród powikłań tych są: zapalenie płuc, zapalenie mózgu i podostre stwardniające zapalenie mózgu. To ostatnie powikłanie pojawia się dopiero po kilku, kilkunastu latach od zachorowania na odrę, prowadzi do ciężkiego uszkodzenia mózgu i śpiączki.

• Świnka - jest również wirusową chorobą zakaźną. Chore dziecko ma gorączkę oraz bolesny obrzęk ślinianki przyusznej, pojawia się charakterystyczna opuchlizna przed małżowiną uszną. W większości przypadków choroba przebiega łagodnie. U niektórych dzieci pojawiają się jednak powikłania: zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu, głuchota, zapalenie jąder i jajników (u starszych dzieci i młodzieży).

• Różyczka - kolejna wirusowa choroba zakaźna, przebiegająca zwykle łagodnie, z gorączką i drobnoplamistą wysypką. Powikłania pojawiają się rzadko - są to zapalenie stawów i zapalenie mózgu.

• Polio - choroba wywołana tym wirusem powoduje porażenie lub niedowład mięśni, a tym samym prowadzi do kalectwa. Szczepiąc dziecko, unikasz ciężkiej choroby i jej poważnych następstw.

• Haemophilus influenzae typu B - szczepienie chroni przed wystąpieniem groźnych infekcji wywołanych tą bakterią, jak:

- zapalenie płuc,

- zapalenie nagłośni (może prowadzić do niedrożności dróg oddechowych i uduszenia się dziecka),

- zapalenie opon mózgowo ? rdzeniowych,

- sepsa (zakażenie uogólnione z ciężkimi objawami ze strony wielu narządów).

Szczepienia zalecane:

• Szczepionki przeciw Pneumokokom - Pneumokoki to bakterie, które należą do najczęstszych patogenów powodujących poważne zakażenia bakteryjne u dzieci. Najczęściej powodują zapalenie górnych dróg oddechowych ? zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych, ale w niektórych przypadkach powodują zagrażające życiu zakażenia:

- sepsę,

- zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych,

- zapalenie płuc,

- zapalenie stawów.

Najwięcej powikłań i ciężkich zakażeń występuje u dzieci do 2 roku życia. Ze względu na rozpowszechnienie tych bakterii jedynym skutecznym sposobem ochrony jest szczepienie ochronne. Zaszczep swoje dziecko, zwłaszcza jeśli planujesz w przyszłości zapisać je do przedszkola lub żłobka.

• Szczepionki przeciw Meningokokom - Meningokoki powodują groźną inwazyjną chorobę meningokokową, która może przebiegać w postaci:

- sepsy (posocznicy) meningokokowej - śmiertelność sięga nawet 20-30%,

- meningokokowego zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych - śmiertelność wynosi 5-13%.

Inwazyjna choroba meningokokowa najczęściej dotyczy dzieci do 5 roku życia i młodzieży w wieku 16-20 lat. W Polsce od kilku lat występują ogniska epidemiczne, najczęściej w zamkniętych środowiskach - domach dziecka, akademikach, internatach. Rozważ zaszczepienie swojego dziecka przeciw Meningokokom, jeśli będzie uczęszczać do żłobka lub przedszkola, lub jeśli ma starsze rodzeństwo uczęszczające do przedszkola lub szkoły.

• Szczepionki przeciw rotawirusom - Rotawirusy są najczęstszą przyczyną ostrej biegunki infekcyjnej u dzieci. Ryzyko ciężkiego przebiegu, często z koniecznością hospitalizacji jest największe w najmłodszej grupie wiekowej - u niemowląt. Choroba przebiega z gorączką, wymiotami i biegunką. Często prowadzi do odwodnienia, wymagającego nawadniania dożylnego. Na zakażenie rotawirusem narażone są przede wszystkim dzieci przebywające w żłobkach, przedszkolach czy domach dziecka. Dlatego jeśli planujesz posłać dziecko do żłobka czy przedszkola, to szczepienie jest polecane. Chcąc uchronić swoje dziecko, rozpocznij jak najwcześniej szczepienia. Pierwszą dawkę powinno się podać przed ukończeniem przez dziecko 12 tygodnia życia. Szczepionka podawana jest doustnie.

• Ospa wietrzna - w przebiegu choroby pojawia się charakterystyczna wysypka- najpierw w postaci grudek, następnie pęcherzyków, pojawiających się na całej skórze, w tym skórze owłosionej głowy i błonach śluzowych - co zwykle pozwala rodzicom rozpoznać tę chorobę jeszcze zanim udadzą się do lekarza. U większości dzieci choroba ma łagodny przebieg, ale u niektórych przebieg jest ciężki lub pojawiają się powikłania: zapalenie płuc i zapalenie mózgu. Ponieważ choroba jest bardzo powszechna i bardzo zakaźna, najlepszym sposobem ochrony są szczepienia ochronne.

• Grypa - szczepionki przeciw grypie zalecane są od 6 miesiąca życia dziecka, szczególnie jeśli dziecko należy do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu choroby - choruje na chorobę przewlekłą, metaboliczną lub ma niedobór odporności. Szczepiąc dziecko unikasz poważnych powikłań grypy, zapalenia płuc, zapalenia serca, konieczności hospitalizacji.

• WZW A (wirusowe zapalenie wątroby typy A) - szczepionka ta zalecana jest przed wyjazdem do krajów, w których ta choroba jest częsta lub u dzieci z przewlekłą chorobą wątroby. Szczepiąc dziecko chronisz je przed zapaleniem wątroby wywołanym tym wirusem i koniecznością hospitalizacji.

Pamiętaj, że szczepienia są najskuteczniejszym sposobem, by ochronić twoje dziecko przed chorobami i ich następstwami!

Paulina Sieniawska