Niepłodność - problem 1/5 społeczeństwa
Wiele kontrowersji wzbudza ostatnio debata nad zapłodnieniem in vitro. Dyskusje na temat samego zabiegu nie schodzą z ust polityków, księży i zwyczajnych obywateli. W samym środku wojny na argumenty są jednak pary, które z różnych przyczyn nie mogą począć dzieci tzw. "drogą naturalną" i decydują się na zabieg in vitro ( zapłodnienia pozaustrojowego). Jakie to przyczyny?
Na bezpłodność się nie umiera
Dla wielu problem bezpłodności jest kolejnym skutkiem szybkich przemian cywilizacyjnych. Według specjalistów idealny czas na urodzenie dziecka to wiek między 20 a 25 roku życia. Późniejsze zachodzenie kobiet w ciążę, spowodowane między innymi dłuższą edukacją i późniejszym startem zawodowym, ma być główną przyczyną problemów związanych z prokreacją. Jednak bezpłodność jest chorobą, co potwierdziła Światowa Organizacja Zdrowia, wciągając ją na listę schorzeń cywilizacyjnych.
O bezpłodności mówimy, gdy przez 12 miesięcy regularnego współżycia (w Polsce czas ten wynosi nawet dwa lata) bez stosowania antykoncepcji nie dochodzi do zapłodnienia. Według ginekologów przyczyny niepłodności leżą w 50proc. po stronie kobiet i 30proc. po stronie mężczyzn. U 20proc. par niepłodność jest problemem obojga partnerów.
Niepłodna znaczy gorsza?
Do najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet, prócz chorób tarczycy, cukrzycy i nieprawidłowości w budowie narządów płciowych, należą: zespół policystycznych jajników, endometrioza i mięśniaki macicy.
• Zespół policystycznych jajników jest zaburzeniem hormonalnym, polegającym na narastaniu wielu drobnych torbieli wewnątrz jajników. Choroba objawia się nieregularnymi menstruacjami lub ich całkowitym zanikiem. Zanik cyklu prowadzi do braku owulacji czyli uwolnienia dojrzałej do zapłodnienia komórki jajowej. Jest to bezpośrednią przyczyną bezpłodności. Typowymi objawami są także łysienie lub hirsutyzm (nadmierne owłosienie w typowo "męskich" miejscach jak twarz lub klatka piersiowa) spowodowane nadmiarem męskich hormonów.
Endometriozą nazywa się rozrost błony śluzowej macicy w kierunku jajników i jajowodów, a także jamy brzucha (może sięgać nawet wyrostka robaczkowego).
Rozprzestrzenienie się komórek poza jamę macicy może być spowodowane np. przebytą operacją lub chwilowym zamknięciem szyjki macicy, które blokuje upływ krwi menstruacyjnej na zewnątrz. Choroba ta rozwija się powoli, długo nie dając niepokojących objawów. Pacjentki najczęściej zgłaszają się do lekarza z powodu ostrych bólów brzucha oraz bardzo obfitych krwawień, które powodują osłabienie organizmu.
• Mięśniaki są rozwijającymi się w jamie macicy guzami. W większości przypadków nie są zmianami złośliwymi, jednak czasem przekształcają się w mięsaki (złośliwe zmiany nowotworowe), dlatego ważna jest regularna kontrola ginekologiczna. Bardzo obite miesiączki, ból brzucha oraz ucisk w okolicach pęcherza powinny skłonić do wizyty lekarskiej. Choroba jest groźna, jeśli ilość mięśniaków powoduje znaczne utraty krwi, zaczynają one wyrastać poza jamę macicy oraz utrudniają bądź uniemożliwiają zajście w ciążę.
Do leczenia opisanych wyżej chorób wykorzystuje się środki hormonalne oraz zabiegi operacyjne. Jednak tabletki hormonalne nie są w stanie pomóc wszystkim pacjentkom, a interwencja chirurga często kończy się zrostami, które także mogą powodować trudności z zajściem w ciążę.
Kiedy mężczyzna jest bezpłodny
Podczas gdy kobieca bezpłodność przestała być tematem kontrowersyjnym, męska nadal pozostaje tematem tabu. Do przyczyn niepłodności u mężczyzn zalicza się żylaki powrózka nasiennego, wytrysk nasienia do pęcherza moczowego oraz niski poziom testosteronu.
• Żylaki powrózka nasiennego są chorobą jąder. Powiększone i nienaturalnie poskręcane żyły (żylaki) występują u 25proc. - 40proc. mężczyzn mających kłopoty z płodnością. Powiększone żyły mogą blokować kanaliki nasienne (gdzie produkowana są plemniki), a także tamować dopływ tlenu do spermy czy uszkadzać jądra. Specjaliści nie są jednak zgodni czy żylaki mają bezpośredni związek z płodnością.
• Wytrysk wsteczny jest patologią wytrysku. Z powodu wadliwego działania zwieracza pęcherza, sperma nie wydostaje się na zewnątrz, ale trafia przez cewkę moczową do pęcherza. Zaburzenie to może być spowodowane operacją prostaty, szkodzeniem unerwienia autonomicznego lub cukrzycą.
• Z poziomem testosteronu (hormonu męskiego) związana jest choroba zwana hipogonadyzmem. Testosteron jest odpowiedzialny za wytwarzanie spermy, jego niski poziom zaburza ten proces i prowadzi do niepłodności. Najczęściej jest chorobą wrodzoną, choć w starszym wieku może być również powodowana przez np. guzy mózgu. Niepokojące objawy to częściowy lub całkowity zanik libido i erekcji. Hipogonadyzm rozpoznaje się podczas badania poziomu testosteronu we krwi. Leczenie polega na podawaniu tego hormonu w formie pigułek bądź zastrzyków.
